تبیین مفهوم “پیشران” در ادبیات صنعتی و تطبیق بر پیشران فرهنگی
هر فرهنگ و اندیشه ای برای موفقیت و برنامه ریزی نیاز دارد نیروی پیشران یعنی نیرویی که در نهایت منجر به حرکت میشود را به درستی بشناسد.
بنظر میرسد وضع واژه ی پیشران ابتدا در ادبیات صنعتی بوده و کم کم به ادبیات سایر بخش ها سرایت داده شده است. بهمین دلیل برای شناخت صحیح مفهوم این اصطلاح بی نیاز از فهم آن در فضای صنعتی نیستیم….
برای بررسی مفهوم این واژه در صنعت از یک مثال کمک میگیرم.
موتور هواپیما یا موتور کشتی را در نظر بگیرید…
در سیستم تولید و انتقال قدرت در موتورِ این وسیله ها ارکان مختلفی نقش آفرین هستند.
سوخت و منبع انرژی یک رکن است، موتوری که در آنجا انرژی ذخیره شده در سوخت منفجر میشود و هویتی از جنس حرکت در پیستون و شاتون پیدا میکند و میل لنگ و محور انتقال حرکت به چرخ ها و پروانه ها و در نهایت پروانه هایی که به چرخش در می آیند بخش های دیگر این مجموعه ی بهم پیوسته و منظم هستند.
نیروی پیشران یا همان نیرویی که پیش برنده و عامل حقیقی برای حرکتِ روبه جلوی هواپیما و کشتی است اما به انرژی موجود در سوخت یا حرکتی که در پیستون و شاتون و میل لنگ و چرخ ها و پروانه ها ایجاد میشود گفته نمیشود. بلکه نیروی پیش برنده نیرویی ست که در تقابل با نیرویی که این وسایل به محیط وارد میکنند، از طرف محیط یعنی هوا یا آب به هواپیما یا کشتی وارد میشود.
با این توضیح که انرژی ای که از سوخت به حرکت در پیستون تبدیل میشود و سپس به حرکت میل لنگ و سپس به حرکت چرخها و پروانه ها تبدیل میشود در نهایت توسط پروانه ها بر آب یا هوای مماس با پره ها وارد میشود و در مقابلِ این نیروی وارد شده به محیط، محیط هم بدلیل علاقه ای که به سکون و حفظ حالت سابقش دارد از خودش مقاومت نشان میدهد و متقابلا به پره ها و چرخها نیرو وارد میکند.
و همین نیرویی که در نهایت توسط محیط به پره های کشتی یا هواپیما وارد میشود عامل حرکت روبه جلو و نیروی پیشران این وسایل بزرگ و سنگین می باشد.
در ماشین های سواری هم همین مقاومتِ محیطی یعنی مقاومت زمین و باصطلاح نیروی اصطکاک است که نیروی روبه جلو و پیشران را فراهم میکند.
با این توضیح، برخلاف تصور اولیه، نیروی پیشران نیرویی از جنسِ نیروی #مکانیکی که در موتور تولید میشود و به پره ها و چرخها منتقل میشود نیست بلکه در هواپیما و کشتی ها از جنس نیروی #آیرودینامیکی و در خودروها از جنس نیروی #اصطکاکی است. و انرژی موجود در سوخت و نیروهای مکانیکی تولید شده و در نهایت نیروی وارد شده توسط پره ها و چرخها به محیط، تنها نقش إعدادی برای بوجود آمدن نیروی پیشران را ایفا میکنند.
از آنجا که پره ها آخرین بخش فرآیند انتقال نیرو به محیط اند و نیروی موتور توسط پره ها و چرخها به محیط منتقل میشود و نیروی محیطی هم به همین پره ها وارد میشود و از طریق همین پره ها به وسیله ی نقلیه، منتقل میشود پره ها بعنوان عضو پیشران شناخته میشوند.
با این توصیف برای شناسایی پیشرانهای هر ساختاری باید دنبال نقاطی بگردیم که محور و نقطه ی ارتباط با محیط بیرونی هستند.
اعضایی که انرژی و اندیشه ی تولید شده در یک مجموعه در آن نقطه به بیرون از مجموعه دمیده میشوند و بازخوردهای محیطی هم اولا به آن نقاط وارد شده و از آنجا به مجموعه منتقل میشود….
و این را بدانیم که نیروی روبه جلو تنها وتنها توسط محیط بیرونی وارد میشود و چنانچه امکان انتقال و وارد آمدنِ نیروی بیرونی به سیستم برداشته شود مثل زمانی که سطح زمین لیز یا یخ زده است چرخش چرخهای ماشین منجر به هیچ حرکتی روبه جلو نمیشود.
