کشف ظرفیتهای عرصه ی هنر و نحوه ی تأثیرگذاری آن در ایجاد حرکتهای اجتماعی میتواند برای شناخت اقتضائات ایجاد حرکتهای اجتماعی در دیگر عرصه ها قابل الهام و الگوبرداری باشد.

بعنوان مثال نوعِ ظرفیت هنری نهفته در موسیقی و شعر سرود سلام فرمانده و توانایی آن در ایجاد یک حرکت اجتماعی گسترده میتوانست برای طراحی شناخت اقتضائات ایجادتأثیرهای اجتماعی الهام بخش باشد.

مثال دیگر اینکه همه تجربه کرده ایم که برخی از مداحان طوری دعا را میخوانند که دیگران خواسته یا ناخواسته با آنها همراه شده، همه ی جمع با هم دعا را میخوانند بطوریکه صدای آن مداح در میان جمع علارقم حفظ موقف رهبری و هدایتش، گویا فقط یکی از خوانندگان این جمع است اما با صدایی که به کمک بلندگوها کمی بلندتر شده است.

در حالیکه برخی دیگر از مداحان علارقم صدای زیبایی که دارند دعا را به گونه ای میخوانند که جمع مردم نمیتواند با او همراه شود و در نتیجه بهمراه آنها زمزمه ای شکل نمیگیرد و آنها به تنهایی دعا را میخوانند.

نحوه ی قرائت دسته ی اول از خوانندگان دعا طوری ست که گویا با زبان بی زبانی به همه میگویند شما هم همراه شوید و با من بخوانید. من منتظر خواندن و همراه شدن شما هستم و اصلا اگر شما نخوانید این جمع لنگ همراه شدن شماست.

میتوان به این اندیشید که چه نکته ای در نوع و ریتم خواندن برخی خوانندگان وجود دارد که میتواند جمع را برای جمعی خواندن جمع کند.

آیا نظم خاصی در نوع خواندن و هماهنگی میان أدای کلمات مختلف دارند که برای مردم نحوه ی خواندن کلمات بعدی را قابل پیش بینی میکند و این پیش بینی پذیری و شفافیت به همراه شدن مردم کمک میکند؟

یا مثلا نکته در سرعت متوسط داشتنشان است؟ نه آنقدر کُند که همراهی کردن برای شنونده ملال آور باشد و نه آنقدر تند که همراه شدن، غیر ممکن و خسته کننده باشد. بعبارتی همراهی مردم در این نحوه دعا خواندن ها، بدلیل رعایت توان و ذائقه ی مردم است؟

قاعدتا دریافتهای عمیق از نواها و دستگاههای موسیقی نیازمند کسب نگاههای تخصصی در این زمینه است.

دستگاههایی که هر کدام تأثیر خاصی در شنونده رقم میزنند. برخی مناسب ایجاد شور اجتماعی ست. برخی برای سوز و گداز. برخی بهجت آفرین و…

شاید بتوان ادعا کرد که میتوان از کشف نسبت حیثیات وجودی انسان و اجتماع با این دستگاههای موسیقی به نسبتی که حیثیات وجودی انسان و اجتماع با گفتمان های مختلف برقرار میکند پی برد.

مثلا میتوان پی برد که برای واگویه شدن یک مسأله، چگونه و با چه زمزمه ای و در چه سطحی باید شروع کنیم و با چه سرعتی آنرا رشد دهیم تا منجر به همراه شدن عمومی مردم و شکل گیری حرکتهای اجتماعی شود.

ما در حال حاضر به دنبال پیشرفت ایران هستیم و معتقدیم با پیشرفت ایران، محور مقاومت زنده تر، با امید تر و با نشاط تر می شود. آنچه الآن باید دغدغه اصلی ما باشد، همانگونه که دغدغه اصلی حضرت آقاست، پیشرفت ایران است. لذا باید توجه داشته باشیم و تلاش کنیم که مقدات پیشرفت ایران را فراهم کنیم.
همانگونه که حضرت آقا در بیانیه گام دوم می فرمایند، اراده ملی جان مایه پیشرفت همه جانبه و حقیقی است. اگر به دنبال پیشرفت همه جانبه و حقیقی هستیم، باید اراده ملی را برانگیزانیم؛ تا اراده ملی برانگیخته نشود، اگر پیشرفتی هم رقم بخورد، یا همه جانبه نیست و یا صوری است. برای برانگیختن اراده ملی نیز، نیاز به آگاهی عمومی و ملی داریم.
باید مردم آگاه شوند، تا عزم و اراده کنند برای پیشرفت ایران اسلامی و اگر می خواهیم مردم قیام کنند، باید مردم را آگاه کنیم.
مقدمه آگاهی مردم، آزاداندیشی است. مردم باید بتوانند آزادانه بیاندیشند و آگاهانه تصمیمات اجتماعی بگیرند. در فضایی که آزاداندیشی حاکم باشد، اندیشه های مختلف مطرح می شود و آگاهی عمومی رقم می خورد.
وقتی فرهنگ آزاداندیشی در جامعه گسترش پیدا کرد، رشد اجتماعی رقم می خورد و رشد اجتماعی باعث می شود که مردم حقیقتاً سالار شوند.
آزاداندیشی موجب می شود جامعه فکور به سمت حق برود و حق طلب باشد. جامعه ای که حق طلب باشد و خود را فدایی حق بداند، دیگر اسیر سیطره اصحاب قدرت و ثروت نمی شود و زمام امور خود را به دست می گیرد. چنین مردمی که فکور هستند و به دنبال حقیقت هستند، سالار امور خود هستند و پیشرفت حقیقی را رقم می زنند.
پس اگر به دنبال تحقق حقیقی مردم سالاری هستیم، باید فرهنگ و گفتمان آزاداندیشی بر جامعه حاکم شود.

حضرت آقا می فرمایند:«آزاداندیشی جایش توی تلویزیون نیست؛ آزاداندیشی جایش توی جلسات تخصصی است. مثلاً فرض کنید در زمینه‌ی فلان مسئله‌ی سیاسی، یک جلسه‌ی تخصصىِ دانشجوئی بگذارید؛ دو نفر، پنج نفر، ده نفر بیایند آنجا با همدیگر بحث کنند؛ این میشود آزاداندیشی. همین جور، بحث سر معارف اسلامی است؛ همین جور، بحث سر تفکرات مکاتب گوناگون جهانی است؛ همین جور، بحث سر یک مسئله‌ی علمی است. بنابراین جلسه باید جلسه‌ی تخصصی باشد؛ والّا توی جلسات عمومی و در صدا و سیما دو نفر بیایند بحث کنند، آن کسی که حق است، لزوماً غلبه نخواهد کرد؛ آن کسی غلبه خواهد کرد که بیشتر عیّارىِ کار دستش است و میتواند بازیگری کند؛ مثل قضیه‌ی عکس مار و اسم مار. گفت: کدام یکی مار است؟ مردم با اشاره به عکس مار گفتند: معلوم است، مار این است. بنابراین آزاداندیشی در جلسات تخصصىِ متناسب با هر بحثی باید باشد؛ در محیطهای عمومی جای آن بحثها و مناظره‌ها نیست.» (بیانات در دیدار دانشجویان در یازدهمین روز ماه رمضان1389/05/31)
سؤالی که به نظر بنده می رسد، اگر مد نظر آقا و ما این است که آزاداندیشی و آزادی بیان مختص محیط های تخصصی است و نه محیط عمومی جامعه، آیا باید آزاداندیشی گفتمان عمومی شود؟ بخصوص که معمولا عوام جامعه اولا – همانطور که حضرت آقا فرمودند – توان کافی برای تشخیص حق و باطل در گفتگوهای تخصصی و مناظرات علمی را، ندارند.
دوما بین نظریه و علم به راحتی نمی توانند تفکیک قائل شوند.
سوما مغالطات را در استدلال به خوبی نمی شناسند و کشف نمی کنند.
لذا، اگر آزاداندیشی را گفتمان عمومی کنیم، زمینه برای سوء استفاده و شانتاژ عمومی و بازی های رسانه ای به خوبی فراهم شده و اتفاقا حق طلبی و حق گرایی به شدت در جامعه تحت الشعاع قرار می گیرد.

وقتی وارد عرصه ها و محیط های مختلف از زندگی روزمره ی مردم میشویم اعتقاداتی میان مردم می یابیم که برای افراد بیرون از آن فضا و بیرون از آن زندگی خاص، چندان قابل درک و فهم و تجربه نیست.

مردم بر اساس پشتوانه های دینی خود به تدریج سنتهایی از سنن الهی را در عرصه هایی که هر روز با آن مواجه هستند تجربه میکنند که عموما فارغ از میزان درجه ی تقوا و ایمان أفراد، در أثر تکرار تجربه بصورت عمومی مقبول أفراد آن عرصه واقع می افتد که این سنتها که با جهانبینی دینی پشتیبانی میشود سبب میشود اعتقادات مردم آن عرصه تقویت میشود.

بعنوان مثال چند روز قبل صبح زود قبل از اینکه کسب و کار و خرید و فروش راه بیفتد به یکی از پاساژهای اطراف حرم سری زدم.

بسیار جالب بود که فروشنده ای که ظاهر چندان مذهبی هم نداشت وقتی دوتا جنس متفاوت از دو مغازه ای که داشت خرید کردم اصرار داشت پول هر جنس را از کارتخوان جداگانه ی همان مغازه بکشم و پول هر دو را با هم نکشید تا در هر دو مغازه اش از بنده که طلبه بودم دشت اول بگیرد.

یک مغازه آنطرفتر خانم فروشنده ای بعد از آب و جاروی مغازه، اسپند دود کرده بود و در فضای مغازه و بیرون از مغازه میگرداند…

واقعا احساس میکردم این فروشنده ها خدا را سر صحنه ی کارشان حس میکنند و در حال تعامل عملی با خداوند هستند.

بنظرم مردم دستشان به کشف و فهم و اعتقاد قلبی به سنتهایی میرسد که عموما اهل علم به آن راه ندارند و لذا علماء باید در آن جهت پای درس علم مردم بنشینند.

به تازگی مطلع شدم دوستان طلبه ی دغدغه مند، در شهر قم سامانه ای بنام ناظر راه اندازی کرده اند و با هماهنگی که با سامانه های حقوقی صورت داده اند بصورت شیفتی سر عوارضی تهران قم بصورت نامحسوس می ایستند و داخل خودروها را دید میزنند و صاحبان خودروهایی که داخل آنها کشف حجاب شده را جریمه میکنند.

دیدن اینگونه ورودها از طرف افرادی که هویت آنها هویت فرهنگی تعریف شده میتواند نگران کننده باشد.

نگران کننده از این جهت که چقدر فهم فرهنگ و هویت ورودهای فرهنگی و اقتدارات فرهنگ برای متولیان اصلی فرهنگ غریب مانده و چقدر ما طلبه ها از درک اقتضائات هویتی مان فاصله گرفته ایم…

بعد از اغتشاشات و بعد از اینهمه عمامه پرانی و ناامنی برای حوزویان از نهاد حوزه با این طول و عرض اگر رسالت دینداری مردم را روی دوش خود احساس میکرد انتظار می رفت برای شرایط فعلی، هزاران نسخه ی نرم برای هزاران موقعیت کاری و مکانی و زمانی و ارتباطی ارائه دهد اما زهی خیال باطل که حوزویان ذهن خود را از رسالت تربیت مجتهدان در فقه و اصول که 45 سال است بناست پس از اجتهاد در دوران کهولت و اشتغالات فراوان خانوادگی، ظهور و بروز کنند و همه چیز را اسلامی کنند، فارغ کنند.

خب البته در فرضی که حوزه به رسالت انقلاب تن بدهد باز هم طبیعتا تولید هزاران نسخه ی نرم و هوشمندانه تنها و تنها با استمداد و رصد و تحلیل و پرورش نبوغ و ابتکارات مردمی ممکن است نه پشت درهای بسته…