قلب ماهیت امر به معروف و نهی از منکر اثر منفی قاعده لا ضرر!

#يادداشت
#مشخصات_اسلام
#عقيل_رضانسب
#يادداشت_272
#جلسه_351

💠 قلب ماهیت امر به معروف و نهی از منکر اثر منفی قاعده لا ضرر!

همانطور که در یادداشت قبل اشاره شد، قاعده لا ضرر می تواند به عاملی برای توجیه تنبلی ها در بدنه امت اسلامی و عاملی برای به رکون کشاندن مردم در مسیر اقامه دین خدا توسط حاکمان جور شود.
یکی از این مواردی که دقیقاً با استفاده از همین قاعده تبدیل به یک امر بی خاصیت شده است، حکم راهبردی و مهم «امر به معروف و نهی از منکر» است.
در مورد اهمیت این حکم الهی ائمه ما بیانات عجیبی فرمودند:
امام باقر (علیه السلام) می فرمایند:
«إنَّ الأمرَ بِالمَعروفِ و النَّهیَ عَنِ المُنکَرِ سَبیلُ الأنبیاءِ، و مِنهاجُ الصُّلَحاءِ، فریضَةٌ عَظیمَةٌ بِها تُقامُ الفَرائضُ، و تَأمَنُ المَذاهِبُ، و تَحِلُّ المَکاسِبُ، و تُرَدُّ المَظالِمُ، و تَعمُرُ الأرضُ، و یُنتَصَفُ مِنَ الأعداءِ، و یَستَقیمُ الأمرُ.» الكافي، شیخ کلینی، ج ‏۵، ص ۵۵.
یا در بیان دیگری آقا امیرالمؤمنین علیه السلام در حکمت 374 نهج البلاغه می فرمایند:
«مَا أَعْمَالُ الْبِرِّ كُلُّهَا وَ الْجِهَادُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ عِنْدَ الْأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْيِ عَنِ الْمُنْكَرِ إِلَّا كَنَفْثَةٍ فِي بَحْرٍ لُجِّيٍّ»

روایات متعدد و معارضی در باب امر به معروف و نهی از منکر وارد شده است، ولی در نهایت جمع مشهوری که علما می زنند به این صورت در می آید که امر به معروف و نهی از منکر در صورت «1. احتمال تأثیر 2. امن از ضرر» واجب می شود.
این جمعبندی به قتلگاه این حکم مهم الهی که برای اقامه بقیه فرائض جعل شده است و بدون اقامه آن بقیه فرائض هم اقامه نخواهند شد، تبدیل شده است و مهم ترین عاملی که باعث آن شده، همین قاعده لا ضرر است.
در حالی که معلوم است اقامه یک فریضه مهمه ای مثل امر به معروف و نهی از منکر که منافع همه ظلمه و طواغیت و گردنکشان و ملأ و مترفین و سرمایه داران زالو صفت و فاسدان و بدکاره گان بی حیاء را به خطر خواهد انداخت و قطعاً اینان ساکت نخواهند نشست و نخواهند گفت بفرمائید ما را نهی از منکر کنید تا متنبه شویم!
شهید مطهری با حسرتی خاص این بحث را به شکل زیر بیان می کند:
«بعضى از علماى اسلام، و خيلى متأسفم كه بايد بگويم بعضى از علماى بزرگ شيعه كه از آنها چنين انتظارى نمى‏رفت، مى‏گويند: مرز امر به معروف و نهى از منكر، بى‏ضررى است.»
مجموعه آثار شهيد مطهري (حماسه حسينى(1 و 2))، ج‏17، ص: 266

البته این ها همه ریشه در این دارد که به بیان آیت الله شاه آبادی (ره) اکتفای به اسلام انفرادی شده و الا معلوم است که باید بین ضرر برای اسلام و ضرر شخصی فرق گذاشت، و البته که اینطور بالکل ترک امر به معروف و نهی از منکر کردن، مفسده برای اصل دین درست کرده است.
ما با بیان «امن از ضرر» به عنوان شرط وجوب آن و بعد هم تطبیق بر مصادیق بسیار سخیفی که با کوچکترین احساس خطری صحنه را ترک کن، اقامه این فریضه مهم و در واقع به این واسطه اقامه بقیه فرائض الهی را با چالش جدی مواجه کرده ایم.