فایده گرایی عام

#یادداشت
#یادداشت_93
#مشخصات_اسلام
#جلسه_352
#سعید_خورشیدی

فایده گرایی عام
فایده گرایی یکی از مسائلی است که همه بر منکرش لعنت میفرستند.
احدی در عالم وجود ندارد که کاری را بدون فایده انجام بدهد !
یک تئوری در این باب را رحوم مظفر ارائه میکنند و میفرمایند برای رخ دادن هر فعل بشری، انسان نخست فایده ای را برای آن کار تصور میکند و سپس به آن کار دست میزند ! و اساسا فعل ارادی مجرایی غیر از این نمیتواند داشته باشد .
حتی کودکی که ناخن خود را میجود، دارد استرس خود را تخلیه میکند و از این باب لذت هم میبرد.
فایده گرایی خاص
ظاهرا در قرن هجدهم و نوزدهم حقوقدانان غربی که درباره فلسفه اخلاق می اندیشیدند، به سوال از اینکه ” کار درست” و “کار خوب” چیست ؟ اینگونه پاسخ دادند که : هر انچه به درد بخورد ! فایده داشته باشد !
این ایده سریعا در بین جامعه جای خودش را پیدا کرد ! چون هیچکس مخالف فایده داشتن کارها ، یعنی همان “فایده گرایی عام” نیست !
اما این فایده گرایی، آن فایده گرایی خالص بدیهی نبود !
این مفهوم اولا در مقابل تکلیف گرایی واقع شده بود !
و ثانیا تعریف خاصی از فایده را مد نظر داشت : مادی گرایی !
( البته ممکن است بگوییم مورد دوم در همان فایده گرایی خالص انسانی هم هست )
پس انسان جامع بود ، اما تئوری یک لنگه ای به او ارائه شد !
پس یک مغالطه رقم خورد !
کار شهید
شهید مطهری (ره) در این متن، از ادبیات مورد علاقه بشر استفاده کرده است : فایده گرایی
در توضیح این اصل هم همان معنای عام را ارائه میکنند.
نظر نگارنده
فایده گرایی اگر همینطور عام و مطلق باشد و تنها دیده شود میرود به سمت همان فایده های مادی و نفی و طرد تکلیف گرایی و در مرحله بعد دین و شریعت را یک تکلیف بزرگ که توجهی به فواید مادی ندارد می بیند و آن را هم نفی میکند.
فایده گرایی باید در کنار نظام حقوق و تکالیف پیاده شود. اساسا تک تک این مشخصه ها در صورت تنها دیده شدن انحراف پدید می آورند و باید منظومه دیده شوند.