تعارض ضررین

#یادداشت
#یادداشت_92
#مشخصات_اسلام
#جلسه_352
#سعید_خورشیدی
#لا_ضرر
#تعارض_ضررین

تعارض ضررین
یکی از فروع فقهی که ذیل قاعده لاضرر مطرح میشود، بحث “تعارض ضررین” است.
مثالی که آقای خویی میفرمایند این است که به فرض شما میخواهید چاهی را در زمین خود بکنید !
از طرفی نکندن این چاه ضرر شخصی عرفی مادی به شما وارد میکند و ممکن است آب کافی برای ادامه رشد محصولات خود نداشته باشید !
از طرف دیگر کندن این چاه ممکن است به همسایگان شما ضرر برساند و انها را دچار مشکل کند !
آیا قاعده لا ضرر بر حال شما صدق میکند و حفر چاه مباح میشود یا اینکه لا ضرر بر همسایه ها صدق نموده و حفر چاه حرام خواهد بود ؟
حکم کندن این چاه چیست ؟
آیت الله خویی میفرمایند این تصویر را محل صدق قاعده لا ضرر نمی دانند و میفرمایند باید یا به عمومات اخذ کرد و یا برائت جاری نمود.
ان الحدیث واردا مورد الامتنان!
و من المعلوم التصرف و المنع عنه مخالف للامتنان علی المالک
و الترخیض فیه خلاف للامتنان علی الجار
فلا یکون شئ منهما مشمولا لحدیث لا ضرر ! ( مصباح الاصول – ج 2 – 563 )
–
نکته ای که به ذهن نگارنده میرسد این است که اگر در طراز قاعده لا ضرار ، قاعده ای نیز اقامه شده بود که مبتنی بر ” تقدم حقوق جامعه بر حقوق افراد” می بود. میتوانست در موردی که تصویر شده ، نفی ضرر جامعه را مقدم بر نفی ضرر فردی اعلام نموده و بر این اساس قاعده فقهی لا ضرر را اجرا کند و نگذارد کار به اصول عملیه بکشد.