استثمار و رشد!
#يادداشت
#مشخصات_اسلام
#عقيل_رضانسب
#يادداشت_283
#جلسه_367
💠 استثمار و رشد!
شهید مطهری در بحث مشخصات اسلام از منظر ایدئولوژی یکی از این مشخصات را «ممنوعیت استثمار» می دانند و می فرمایند:
«اسلام استثمار، يعنی بهره كشی بلاعوض از كار ديگران را به هر شكل و هر لباس، ناروا و مطرود میشمارد. برای نامشروع بودن يك كار، كافی است كه ثابت شود ماهيت استثماری دارد.»
سؤالی که اینجا می توان پرسید این است که اگر بهره کشی با عوض باشد، استثمار منتفی شده است؟
آیا عوض در اینجا فقط مالی است؟ یعنی استثمار در جایی است که کسی کاری انجام می دهد و باید در عوض کار او مزدی به او داده شود، ولی او را از این مزد محروم کنند؟
به نظر اصل بهره گیری از دیگران و به استخدام خود در آوردن برای پیشبرد کارها یکی از اعتبارات مهم انسانی حتی قبل از شکل گیری اجتماع است و همین عامل شکل گیری جامعه هم هست! لذا اصل بهره کشی از دیگران یکی از لوازم زندگی جمعی اجتماعی انسان است.
از طرف دیگر عوض لزوماً عوض مالی نیست، یعنی گاهی انسان ها بهره می دهند ولی اگر عوض مالی در مقابل این بهره دادن به آن ها پیشنهاد شود خودشان احساس کم ارزش شمرده شدن کارشان را می کنند، مثلاً مادری که به طفل خود شیر می دهد و هزاران رنج مراقبت از طفل را بر عهده می گیرد، در حال بهره دهی به طفل و طفل در حال بهره کشی از مادر است؛ عوض او در اینجا چیست؟ پدری که با تمام وجود در حال خدمت به خانواده خود است، در حال بهره دادن به آن ها و آن ها در حال بهره کشی از او هستند، اما آیا عوض او لزوماً مادی است؟ متولیان هدایت جامعه و مصلحان اجتماعی رنج های زیادی برای آگاهی بخشی به جامعه متحمل می شوند و قطعاً جزو برترین بهره هایی است که جامعه می تواند از یکی از اعضای خود بگیرد، ولی عوض آن ها لزوماً مادی نیست.
به نظر می رسد آن چیزی که در مقابل استثمار قرار می گیرد رشد است، بهره وری جامعه از افراد امری ناگزیر است، و اکثر انسان ها به نحوی در حال بهره دادن به جامعه هستند، اگر این بهره کشی به نحوی باشد که «رشد» فرد را در پی نداشته باشد، این یک بهره گیری بلاعوض و استثمارانه ای خواهد بود. رشد را باید اعم از رشد مالی و دنیایی و معنوی و اخروی دانست، یعنی اگر جامعه یا فردی دیگری را به بهره بگیرد و هیچ نوع رشدی برای او نداشته باشد، او را به استثمار کشانده است، ولو این رشد مالی و حتی دنیایی و حتی معنوی در همین دنیا نباشد، و باعث افزایش رتبه اخروی فرد شود.
در نتیجه به نظر می رسد که باید هم باید کمی معنای بهره کشی را توسعه داد و هم معنای عوض را تا بتوانیم، استثمار را بهتر معنا کنیم.
