جایگاه کلام انقلابی در لایه‌های دانش
دانش یک پدیده‌ی اجتماعی است که مجموعه‌ای از شناخت‌ها و گزاره‌های مستدل و به هم پیوسته را شامل میشود، دانش‌ها به دلیل کار کردن چند نسل در یک جامعه علمی روی آنها از یک ثبات برخوردار هستند و به این راحتی گزاره‌های دانشی قابل رد کردن نیست. هر چه که زندگی انسان گستره‌ی اجتماعی بیشتری پیدا کند به علت پیچیده‌تر شدن نیازمندی به دانش برای انتظام بخشی به این حیات پیچیده اجتماعی، بیشتر خود را نشان می‌دهد.
دانش‌ها و یا حتی یک دانش از لایه‌های مختلفی برخودار هستند، به طور کلی لایه‌های دانش به شکل زیر تقسیم می‌شوند:
-
لایه بنیادین
این تحقیقات در جهت گسترش مرزهای دانش صورت می‌گیرند، این پژوهش‌ها با کاربست در زندگی انسان فاصله دارند، البته همین پژوهش‌ها پشتوانه شکل گیری پژوهش‌های کاربردی خواهند شد. خود این پژوهش‌ها به دو دسته 1. بنیادین محض و 2. بنیادین جهت‌دار تقسیم می‌شوند. اولی صرفاً به منظور گسترش مرزهای دانش است و دومی با وجود اینکه در لایه‌ی بنیادین هست ولی یک نیم نگاهی به اینکه می‌خواهد زمینه‌های علمی لازم برای حل مسائلی را فراهم کند، دارد.
-
کاربردی
این پژوهش‌ها که مبتنی بر پژوهش‌های بنیادین هستند، مبتنی بر این‌ها به تحلیل پدیده‌ها می‌پردازد و راه‌حل‌هایی برای مسائل مربوط به این پدیده‌ها ارائه می‌دهد. این پژوهش‌ها می‌خواهد مستقیماً مشکلات جامعه و انسان را حل کند.
-
توسعه‌ای
در این پژوهش‌ها راه‌حل‌ها بر مصادیق مورد نظر تطبیق داده میشود و به یک برنامه و دستورالعمل واضح و موردی می‌رسد. در واقع این پژوهش‌ها نقطه مصرف دانش است.
جایگاه کلام انقلابی
در لایه‌ی بنیادین یا اندیشه‌های بنیادین یک مکتب فکری با سلیقه سخت‌گیرانه علمی با ادبیات سنگین تخصصی ارائه میشود، که همان مبانی است؛ یا چارچوب فکری یک مکتب فکری برای عموم اهل فکر و با زبانی عمومی ارائه میشود، که به این بخش بینش‌ها یا مکتب فکری عام گفته می شود. هر دوی این مبانی و بینش‌ها می‌تواند محض یا جهت‌دار باشد.
کلام در واقع در این بخش دوم تعریف میشود، یعنی کلام یک پویشی در لایه‌ی بنیادین محض است، اگر پویشهای کلامی به صورت جهت‌دار ارائه شود، می‌تواند کلام متناسب با آن سمت و سو را داشته باشیم. حال اگر این کلام جهت‌دار به سمت یک زیست گسترده اجتماعی در حد و اندازه‌ی یک انقلاب باشد، ما «کلام انقلابی» خواهیم داشت.
پس درو اقع دانش کلام انقلابی در لایه‌های دانش جزو دانش‌های «بنیادین جهت‌دار» محسوب میشود. کلامی که می‌خواهد با توصیفاتی از جهان و خدا و انسان و جامعه و … خیزی انقلابی در مخاطب ایجاد کند.
این یادداشت از بحث لایه‌های دانش که جناب حجت الاسلام و المسلمین استاد محمدرضا فلاح شیروانی ارائه فرموده‌اند، اتخاذ شده است.
عقیل رضانسب
#یادداشت_311
