مشخصات اسلام تک تک شان مشخصه است یا مجموعشان؟!
#يادداشت
#مشخصات_اسلام
#عقيل_رضانسب
#يادداشت_192
#جلسه_287
💠 مشخصات اسلام تک تک شان مشخصه است یا مجموعشان؟!
شهید مطهری مبحث مشخصات اسلام را اینچنین معرفی می کنند:
«تعاليم اسلامی كه به وسيله خاتم انبياء ابلاغ شد، به حكم اينكه صورت كامل و جامع دين خداست و برای اين است كه برای هميشه راهبر بشر باشد، مشخصات و مميزات خاص دارد كه متناسب با دوره ختميه است اين مشخصات در مجموع خود نمیتوانست در دوره‌های قبل كه دوره‌های كودكی بشر بود وجود داشته باشد. هر يك از اين مشخصات معياری است برای شناخت اسلام. با اين معيارها و مقياسها كه هر كدام يك ” اصل ” از اصول تعليمات اسلامی است، میتوان سيمايی و لو مبهم، از اسلام به دست آورد ، و هم میتوان با اين معيارها تشخيص داد كه فلان تعليم از اسلام هست يا نيست.»
🏷 مجموعه آثار شهيد مطهري (وحى و نبوت)، ج2، ص: 225
🔺 در قسمتی از متن ایشان به بحث خاتمیت و اینکه دوره های قبل دوره های کودکی انسان بوده پرداختند، که این تأمل را ایجاد می کند که آیا مجموع این مشخصات در دوره های قبل نمی توانسته بیاید یا تک تک این گزاره ها؟
🔺 یک برداشت این است که چون اسلام دین خاتم است و اساساً دین خاتم یک جنس متفاوت و نوع عالی ای از مباحث به میدان آورده است، حتی تک تک گزاره های اسلام نیز با ادیان قبل متفاوت است؛ همان چیزی که عرفا از آن به ذوق محمدی یاد می کنند، یعنی حتی عیسوی و موسوی مشرب بودن در امت محمد (ص) نیز یک رنگ و طعم محمدی گرفته است.
🔺 اگر بخواهیم به متن شهید مطهری استناد بدهیم ظاهراً ایشان این میزان را در اینجا نمی خواستند بگویند، ولو در جای خود این بحث صحیح و دقیق است. ایشان می خواهد مشخصات اسلام را بیان کند و تصریح می کند که «اين مشخصات در مجموع خود نمیتوانست در دوره‌های قبل كه دوره‌های كودكی بشر بود وجود داشته باشد.» یعنی در این برش ایشان ناظر به این است که مجموع این مشخصات که تعینی خاص برای اسلام ایجاد کرده در دوره های قبل بشری نمی توانسته وجود داشته باشد؛ اما اینکه تک تک این گزاره ها هم در دوره های قبل نمی توانسته وجود داشته باشد را در مقام بیانش نیست.
🔺 خود گزاره ها هم گواه این است، مثلا آیا گزاره هایی زیر در ادیان قبل نبودند؟
جهان، ماهيت ” از اويی ” دارد،
جهان ماهیت «به سوی اویی» دارد
جهان یک واقعیّت هدایت شده است.
در جهان هم خیر و هم شرّ هست.
جزای کار نیک با خداست
بعد این جهان جهان دیگری هست.
خداوند غنی بالذات است.
حرمت ربا
حرمت رشوه
🔺 واضح است كه این محتواها در ادیان قبل بوده اند، هر چند که بگوییم اسلام یک تقریر بسیار فاخری از این محتواها ارائه داده است. بله اگر این تقریر فاخر را آنقدر غلیظ کنیم می شود گفت این دیگر جدید است و درست هم هست، ولی ایشان در اینجا که می خواهند مشخصات اسلام را بنویسند نه در مقام بیان این سخن هستند و نه برای زدن حرف خودشان نیازمند به این بیان هستند؛ نشانه اش هم این است که نه در این بیانی که آمد صراحت در این معنا دارد و نه در ادامه جایی به این زاویه ورود می پردازند که ببینید این گزاره را اسلام چه معنای عمیقی کرده که در هیچ یک از ادیان قبل نبوده است.
🔺 لذا باید گفت که این مشخصات اگر تک تک شان به تنهایی ملاحظه شوند شاید مشخصه اختصاصی اسلام نباشد و ادیان قبل نیز در این مشخصه با اسلام مشترک باشند، اما مجموع آن ها را که کنار هم قرار می دهیم، یک تشخصی برای اسلام درست می کنند که در هیچ یک از ادیان قبل نه تنها نبوده، بلکه به قول شهید مطهری به خاطر اینکه انسان به بلوغ کافی نرسیده بوده، اساساً قابلیت تحقق نداشته است.
