نگاه وجودی به مرکب حقیقی و تأملی در مرکب صناعی.
#يادداشت
#مشخصات_اسلام
#عقيل_رضانسب
#يادداشت_242
#جلسه_321
💠 نگاه وجودی به مرکب حقیقی و تأملی در مرکب صناعی.
در تفاوت ترکیب حقیقی با اعتباری می گویند که ترکیب حقیقی یعنی جایی که وحدت حقیقی حاصل شده باشد به این صورت که از تألیف اجزاء یک امر جدیدی وراء اجزا حاصل شده باشد که دارای اثر جدیدی غیر از آثار تک تک اجزاء است، در مقابل مرکبات اعتباری آثارشان صرفاً آثار اجزاء است. (نهاية الحكمة، ص: 86)
سوال این است که به لحاظ حکمی چه زمانی از ترکیب اجزائی یک وحدت حقیقی ایجاد می شود؟
در نگاه فلسفی اشیاء حقیقی به فصل اخیرشان از هم ممتاز می شوند، یعنی زمانی از اجزاء یک حقیقت جدیدی خلق می شود که یک صورت جدید یا فصل جدید داده شود.
حالا این صورت جدید از اولین صورتی که بر هیولای اولی وارد می شود و هیولای ثانی (صورت جسمیه) را شکل می دهد شروع می شود تا صور نوعیه معدنیه و نباتیه و حیوانیه و انسانیه!
این فصل اخیر است که وحدت حقیقی می سازد و مرکب ما را یک مرکب حقیقی می کند، و در فلسفه می گوییم که تمام حقیقت شیء به فصل اخیر است، و در نگاه صدرایی فصل اخیر اساساً ماهوی نیست بلکه فصل اخیر همان نحوه وجود خاص این شیء است؛
پس مرکب حقیقی زمانی شکل می گیرد که با یک وجودی جدید مواجه بشویم، و وقتی که با وجود جدید مواجه شدیم همه اجزاء قبلی یا به صورت شأن او و یا مرتبه و قوای او در می آید.
با این نگاه در حقیقی بودن مرکبات صناعی تأمل جدی ایجاد می شود؟! در مرکبات صناعی وحدت حقیقی نداریم، هر جزء صرفاً اثر خودش را دارد، ولی یک فاعل شعوری آن ها را در جهت غایتی در کنار هم قرار داده است و با این نحوه چینش شان به غایت خود می رسد؛ اجزاء همچنان اجزا هستند، و از تألیف آن ها اثری حدیدی وراء آثار اجزاء ایجاد نکرده است، بله به خاطر وجود یک فاعل شعوری و غایتی که او دارد، از مجموع این اجزاء متشتت یک اثری گرفته می شود غیر از اجزاء، ولی آن اثر ناشی از یک وحدت حقیقی نیست!
شهید مطهری مرکب حقیقی را به طبیعی و صناعی تقسیم می کند، منتها می توانیم محور را در مرکب حقیقی ایجاد وحدت حقیقی بدانیم نه صرفاً اثر جدید، چون مرکبات اعتباری هم که نام می برند بالاخره اثری غیر از اثر تک تک دارند، مثلا لشکر واقعاً آثاری غیر از آثار اجزا هم دارد، یا خانه آثاری غیر از سنگ و گچ و … هم دارد!
لذا یک پیشنهاد دیگر این است که مرکبات اعتباری را تقسیم کنیم به اجزاء متشتت بدون غایت روشن و اجزاء منتظم با غایت مشخص! که این دومی می شود مرکبات صناعی.
