الغای وسائط و توحید عبادی
الغای وسائط و توحید عبادی
بیان استادمطهری در الغای وسائط ناظر به توحید عبادی است و صرفا عقاید امثال مسیحیان را نفی می‌كند كه دعا و عبادت را فقط از طریق كشیش و كلیسا ممكن می‌شمارند؛ وگرنه تعریضی بر شرك در توحید افعالی كه مسئلۀ اصلی در عقاید شیعی است، ندارد.
توحید در تمام مراتب خود دو روی تشبیه و تنزیه دارد، تشبیه برآمده از توجه به حقیقت واحد جاری در رگ رگ هستی و موجودات است، تنزیه اما ناظر به كمال بی‌نهایت آن حقیقت واحد است كه ما را از تمام مظاهر جلالی و جمالی عبور می‌دهد.
رویكرد تنزیهی واحد را با كنارگذاشتن كثرات می‌جوید:
ز دست دیده و دل هر دو فریاد
كه هرچه دیده بیند دل كند یاد
بسازم خنجری نیشش ز فولاد
زنم بر دیده تا دل گردد آزاد
رویكرد تشبیهی اما احد را در جمع كثرات می‌یابد:
به دریا بنگرم دریا ته بینم
به صحرا بنگرم صحرا ته بینم
به هرجا بنگرم كوه و در و دشت
نشان قامت رعنا ته بینم
ظاهرا معرفت از تنزیه آغاز شده به تشبیه می‌انجامد؛ نخست از كثرت به وحدت و آنگاه وحدت را در كثرت دیدن.
این تنزیه و تشبیه در نسبت با تمام موجودات و در هر مرتبه‌ای جاری است و مختص مقامات عالی غیر دانی نیست، و دقیقا به همین دلیل است كه قرآن حساسیت عجیبی در مورد توحید عبادی دارد.
اساسا دعوای قرآن با كفار و مشركین بر سر توحید ذاتی و حتی افعالی نیست، چه آیاتی از سوره‌ی یونس و مؤمنون حاكی از این است كه كفار و مشركیت به توحید ذاتی و افعالی (مالكیت، رازقیت، ربوبیت) اذعان داشته‌اند، پس دعوای اصلی بر سر توحید در عبادت و اطاعت بوده.
ادامه دارد…
لطفا کمی بیشتر توضیح دهید که چرا شرک در توحید افعالی مسئله اصلی شیعه است؟ مگر دیگران تماما موحد در توحید افعالی هستند و از شرک در توحید افعالی مبرا هستند؟
سلام و ارادت
منظورم این بود که در میان لایه‌های مختلف توحید، توحید افعالی بیشتر میتونه مورد مبتلابه شیعیان باشه، چون ما خیلی از صفات فعلی خداوند – غیر از خالقیت – رو برای معصومین قائل هستیم.