اصول فقه همانند منطق و معرفت شناسی؟
#يادداشت
#مشخصات_اسلام
#عقيل_رضانسب
#يادداشت_232
#جلسه_315
? اصول فقه همانند منطق و معرفت شناسی؟
دانش اصول فقه را نیز برخی مانند شهید صدر تشبیه به منطق علم فقه کرده اند، مراد از این جمله چیست؟ و آیا این جمله صحیح است؟
در #يادداشت_231 گفتیم که معرفت شناسی و منطق داوران اندیشه هستند؛ منطق همانند معرفت شناسی در بیرون از علوم می ایستد و فرایند های رسیدن از معلوم به مجهول را مورد داوری و ارزیابی قرار می دهد که آیا این فرایندی که طی شده است فرایند منتجی بوده است یا خیر، لذا گزاره های منطق خود مورد مصرف مباشر در علوم قرار نمی گیرد. آیا علم اصول به این معنا شبیه علم منطق است؟ همانطور که می دانیم، قواعد اصولی در علم فقه به عنوان کبراهای استدلال های فقهی به کار می رود و مورد مصرف مباشر در استدلال های فقهی قرار می گیرد، پس علم اصول از این جهت شبیه علم منطق نیست و نمی توانیم بگوییم اصول منطق فقه است.
اما در تعریفی که شهید صدر از علم اصول ارائه می دهد که «علم به عناصر مشترکه در عملیات استنباط» است، و تفاوت اصول با قواعد فقهیه در این می شود که گزاره های اصولی عناصر مشترک در همه ابواب یا معظم ابواب فقهی هستند ولی قواعد فقهیه در باب یا ابواب محدودی مورد استفاده قرار می گیرند؛ از این جهت که قواعد منطق نیز در باب خاصی از ابواب تفکر اختصاص ندارد و به صورت عام در همه عملیات های فکری استفاده می شوند، شبیه به اصول هستند.
شهید صدر در حلقه ثانیه می فرمایند:
دور علم الاصول بالنسبة إلى الاستدلال الفقهيّ يشابه دور علم المنطق بالنسبة إلى الاستدلال بوجه عامّ، حيث إنّ علم المنطق يزوّد{زوّدَ ب در اختیار گذاشت } الاستدلالَ بوجه عامٍّ بالعناصر المشتركة التي لا تختصّ بباب من أبواب التفكير دون باب، و علم الاصول يزوّد الاستدلال الفقهيّ خاصّةً بالعناصر المشتركة التي لا تختصّ بباب من أبواب الفقه دون باب.
.
