بررسی جایگاه عقل عملی و بنائات عقلا و سیره عقلا و سیره متشرعه و عرف در استنباط احکام شرعی
#یادداشت
#مشخصات_اسلام
#عقل
#بنا_عقلا
#محمد_هادی_جوهری
#یادداشت_134
#جلسه_360
🔰بررسی جایگاه عقل عملی و بنائات عقلا و سیره عقلا و سیره متشرعه و عرف در استنباط احکام شرعی🔰
🔺عقل عملی
احکام عقل قبل از اجتماع را حکم عقل عملی شمرده می شود. احکام عقل عملی غیر قابل انکار می باشد. شارع در نسبت با احکام عقل عملی نفیا و اثباتا نمی تواند ورودی داشته باشد.
🔺بنا عقلا
بنائات عقلا، احکام عقل عملی می باشد اما بعد از اجتماع، تفاوت عقل عملی و بنائات عقلا در همین هست که عقل عملی احکام قبل از اجتماع می باشد ولی احکام بنائات عقلا احکام بعد از اجتماع می باشد که برگفته از همان احکام عقل عملی می باشد. در این ها نیز شاعر نفیا و اثباتا نمی تواند ورودی داشته باشد. التبه این احکام همگی ثابت و عمومی میان همه عقلا می باشد.
بنائات عقلا به سبب بازگشت شان به احکام عقل عملی و این که احکام در این جا براساس یک اضطراری وضع شده است، غیر قابل انکار می باشند. مانند حجیت و اصالت ظهور.
🔺سیره عقلا
سیره عقلا همان عمومیت را دارد ولی لزوما ریشه در عقل عملی ندارد. این سیره یا طریق رسیدن به بنا عقلا می شود . یا طریق رسیدن به کتاب و سنت . و خودش منبع نیست ، و فقط کاشفیت دارد. سیره می تواندکاملا فرهنگی و عادی باشد. که اگر به بنا عقلا برگردد با حجیت عقل حل می شود و اگر به سیره بازگردد با حجیت سیره و شرایط آن ، درست می شود.
🔺سیره متشرعه
سیره متشرعه دقیقا همان سیره عقلا است فقط در یک فضای خاص، و آن عمومیت را ندارد و چون عمومیت را ندارد قطعا به عقل برنمی گردد. و نوعا مجتهدین آن را ضعیف تر دانسته اند.
🔺عرف
عرف همان نگاهی است که در تبیین مفاهیم و تشخیص مصادیق آورده می شود و در طریق استنباط حکم شرعی دخالتی ندارد و فقط در موضوع وارد می شود و فقط گاهی برای اجرا آن حکم شرعی کمک می کند. عرف موضوع حکم است ، منبع حکم نمی باشد.
♻️از میان این پنج مورد عقل عملی و بنا عقلا نقش منبعیت را در استنباط حکم شرعی دارند فلذا در عرض کتاب و سنت قرار میگرند. و سیره عقلا و سیره متشرعه، نقش کاشفیت از کتاب و سنت را ایفا می کنند و به تنهایی ارزشی نداشته و با بازگشت به آن دو ارزشمند می شوند. و اعتبارشان در طول اعتبار سنت و کتاب می باشد. و عرف نیز اصلا در جریان استباط احکام شرعی نقشی ندارد.
