اهمیت تبیین موضوع در راستای فهم بهتر آزاداندیشی

«يحي بن اكثم» براي اين كه به مأمون و درباريانش نشان بدهد كه علمش از امام جواد(ع) بيشتر است، خواست از امام سؤال سختي بپرسد، لذا درباره ي احكام حج -كه از مشكل ترين و پيچده ترين مسائل فقهي و پر از فروعات مختلف است- سؤال كرد؛ از امام پرسيد: «درباره ي شخصي كه مُحرم بوده و در آن حال حيواني را شكاركرده است، چه مي گوييد؟»، امام جواد(ع) فرمود: «آيا اين شخص، شكار را در حِلّ (خارج از محدوده ي حرم) كشته است يا در حرم؟ عالم به حكم حرمت شكار در حال احرام بوده يا جاهل؟ عمداً كشته يا به خطا؟ آزاد بوده يا برده؟ صغير بوده يا كبير؟ براي اولين بار چنين كاري كرده يا براي چندمين بار؟ شكار او، از پرندگان بوده يا غير پرنده؟ از حيوانات كوچك بوده يا بزرگ؟ باز هم از انجام چنين كاري إبا ندارد يا از كرده ي خود پشيمان است؟ در شب شكار كرده يا در روز؟ در احرامِ عمره بوده يا احرامِ حج؟». يحي بن اكثم از اين همه فروع كه امام براي اين مسأله مطرح نمود، متحيّر شد و آثار ناتواني و زبوني در چهره اش آشكار گرديد و زبانش به لكنت افتاد به طوري كه حضار مجلس ناتواني او را در مقابل آن حضرت به خوبي دريافتند. آنگاه پس از مذاكراتي كه در مجلس صورت گرفت و مردم پراكنده گشتند و جز نزديكان خليفه – از جمله يحي بن اكثم- كسي در مجلس نماند، مأمون رو به امام جواد(ع) كرد و گفت: «قربانت گردم! خوب است احكامِ هر يك از فروعي را كه در مورد كشتن صيد در حال احرام مطرح كرديد، بيان فرماييد تا استفاده كنيم.». و سپس حضرت حكم هر حالت را بيان فرمودند. بحار الانوار، ج50، ص 75

همانطور که در روایت فوق مشهود است، تبیین موضوع موجب می شود ما دقیق تر به موضوع بنگریم و بتوانیم پاسخ دقیق تری به سؤال بدهیم. این سیاسی تحسین السؤال، مسأله مهمی است، که باید به آن توجه داشت.
مثلا وقتی می خواهیم درمورد آزاداندیشی صحبت کنیم، این موضوعات را، از یکدیگر تفکیک کنیم :
تفاوت آزاداندیشی با آزادی اندیشه
تفاوت آزاداندیشی با نظریه پردازی
تفاوت اندیشه با فکر
تفاوت آزاداندیشی با آزادی بیان
تفاوت آزادی اندیشه با آزادی عقیده
و …
مثلا خیلی جالب است، که در اسلام برای تحقق آزادی اندیشه با آزادی عقیده مبارزه می شود!
اینها نکات مهم و دقیقی است، که پس از تبیین موضوع و تقسیم اقسام مشخص و نمایان می شود.
باید توجه داشته باشیم که آزادی و آزاداندیشی به اسم و عنوان نیست؛
شیاطین می‌گویند «انسان آزاد است» و با این آزادی، انسان را بندۀ همه چیز می‌کنند!!
اما انبیاء می‌گویند: «انسان بنده است» و با این بندگی، او را از بندگی دیگران آزاد می‌کنند انبیاء با بندگی، انسان را از بندگیِ مخلوق آزاد می‌کنند و شیاطین …

به اسم آزادی، انسان را اسیر همۀ چیزهای پَست می‌کنند.
انبیاء با بندگی، انسان را از زندان نجات می‌دهند و شیاطین به اسم آزادی، انسان را زندانی می‌کنند.