یادداشت یا نوشتن؟ مسأله این است.

بسم الله الرحمن الرحیم

یادداشت

• چرا؟ چه سودی دارد؟
• چه گامی برای اعتلای آن می توان زد؟

در مرحله علم، یادداشت نوشتن، نوعی بروز است. نوعی کلنجار رفتن با علم. علم، یک پدیده نفسانی است. هر چقدر بیشتر این کلنجار رفتن نفس با آن محقق شود، بیشتر وارد ساحت انسان می شود.

علم باید درونی شود تا انسان عالم شود. هر چقدر روش ها و ابزار های کمک آموزشی بیشتر به کار گرفته شود، اما تلاش بر این نباشد که علم درونی شود، انسان عالم نمی شود.

برخی دوستان بودند که به این نکته رسیدند که خلاصه کردن متن ها، کمک می کند که انسان بر آن مطلب واقف شود. این شد که کار خود را در مهارت پیدا کردن در خلاصه سازی یافتند. بعدها که تندخوانی را هم یاد گرفتند، یا مدتی دیگر که هوش مصنوعی و ChatGPT آمد، همه تلاششان این بود که متن هایی می آید و می رود، خلاصه های بهتری بتوانند داشته باشند. خلاصه‌کن‌های خوبی شدند، اما چون به قصد درونی کردن مطالب برای خودشان نبود، از آن حجم گسترده مطالبی که از زیر دستشان می گذشتند، چیزی نصیب خودشان نمی شد، و جزء خودشان نمی شد.

این نگاه بسیار مهم است. علم، کلنجار رفتن می خواهد، به قصد اینکه انسان واقف بر آن شود. مسلط، آگاه، و آن مطلب، به معنای حقیقی کلمه، برای شخص معلوم باشد. هیچ زاویه پنهانی نداشته باشد.

نوشتن، یکی از آن راه هاست که انسان گویا با علم کلنجار می رود، درگیر می شود. سعی می کند نقاط مختلف آن را تبیین کند.

اصل تخاطب است. نوشتن هم تا وقتی در خیال گوینده مخاطب با ویژگی های مشخص نداشته باشد، اصلا نمی تواند ذره ای صحبت کند.

نوشتن، یا گفتن، یا گفتگو، و یا هر قالب دیگر، کمک می کند که درگیری ها با مطلب علمی زیاد شود.

اما آیا نوشتن با نوشتن تفاوت دارد؟ یادداشت با دیگر نوشته ها چه فرقی دارد؟

من به خیالم یادداشت تفاوت زیادی با گفتگوهایی که در گروه های مجازی تجربه می کنیم دارد. یکی از دعواهایی که غالبا در گروه های مجازی که بحث های علمی مطرح می شود، در می گیرد، این است که «شما مطلب مورد نظر من را خوب متوجه نشدید!» گویا در این گفتگو ها، محل توضیح دادن کامل نیست، اگر زیادی طولش دهی، او چند پیام بیشتر می گذارد، و تو در این مبارزه لفظی خواهی باخت.

یادداشت محلی است که این تبعات منفی را در نوشته هایمان کمتر کند. یادداشت، نوشته ای است، طولانی تر. طولانی بودن آن فرصتی فراهم می کند که با دقت بیشتر نوشته شود. فرصتی است که آن پیامی که نویسنده می خواهد بگوید، تمام جوانبش را خوب توضیح دهد. مخاطب را حدوداً  می شناسد، و می داند که کجاها ذهنش گیر می کند و درگیر ابهام می شود. سعی می کند آن نقاط را واضح تر کند، تا بعد از مطالعه این یادداشت، واقعا برای ذهن مخاطب یک پیام روشن شده باشد.

در گروه های مجازی، الان عادت بر نوشته های کوتاه شده. این یادداشت، می تواند عادت جدیدی باشد. هر کسی که یک مطلب می گذارد، می خواهد یک حرف را بگوید، ولی چون در قالب یک جمله کوتاه بیان می کند، غالبا درگیر بدفهمی و اجمال و اهمال ها است. گوینده یک چیز می گوید و مخاطب چیز دیگری برداشت می کند.

پس یکی از بهترین روش ها برای انتشار یک پیامی که ذهن ما به آن رسیده، نه نوشته های کوتاه، بلکه یادداشت است.

یادداشت از جهت محتوایی، بین مطالب علمی، و مطالب روزمره، محسوب می شود. در آن بسیار از مطالب روزمره، خاطره و داستان و حادثه، نقل می شود، ولی در مجموع تلاش بر آن است که یک نکته علمی و محتوایی را بیان کند. هدف دارد. به دنبال روشن کردن یک گزاره در ذهن مخاطب است. و سعی می کند با ذهن خودآگاه و استدلالگر مخاطب درگیر شود. نه آنکه مثل داستان و بیان های هنری، با ذهن ناخودآگاه و احساسات او، بازی کند.