مروری بر چیستی کلام انقلابی، ذهن جامعه 2

بسم الله الرحمن الرحیم

برای توضیح ذهن جامعه از اصطلاح «حافظه ی نزدیک» یاری گرفتیم و گفتیم آن دسته معلومات و تصوراتی هستند که در پشت پرده ی ذهن ما بصورت فعال حضور دارند و شکل بدیهی گرفته اند، به این معنی که نیازمند اثبات نیستند و در تمامی مسائل مورد مراجعه ی ذهن اند.

در این جا ذهن را در دو معنا به کار برده ایم، یکی به عنوان ذخیره گاه معلومات و دیگری به عنوان ابزار معرفتی.

اگر بخواهیم چند مثال برای انواع ذهنیت ها، و مراجعات به حافظه ی نزدیک ذکر کنیم شاید مثال های پیش رو بد نباشند:

به عنوان مثال در یک سری معلومات خیلی بدیهی اینکه ما اکنون در ایران زندگی میکنیم، یا این که من مرد هستم، یا اینکه نام من فلانی است و … بخشی از حافظه ی نزدیک ما هستند، برای همین اگر گفته شود در ایران فردا تعطیل رسمی است ما خودمان را مشمول آن می دانیم، یا اگر گفته شود بر مردان واجب است که نماز صبحشان را با صدای بلند بخوانند خودمان را مخاطب آن می یابیم، یا اگر اسم ما برده شود بی درنگ واکنش نشان میدهیم و … و در تمام این موارد هم هیچ نیازی به بررسی احساس نمیکنیم.

یا در مثالهایی کمی غیر بدیهی تر اما همچنان موجود در حافظه ی نزدیک می توان چنین این نمونه را ذکر کرد، در ذهن بسیاری از ایرانی ها چنین نهادینه شده است که کالای تولید کشورهای اروپایی به مراتب بهتر از کالای تولید ایران است، و این گزاره به نحوی است که حتی بررسی کیفیت دو کالای مشابه هم نمی تواند منجر به تغییر نظر آنها شود، به عنوان مثال در یک آزمایش دوربین مخفی شکلات ایرانی را در بسته بندی خارجی بسته بندی کرده بودند و در کنار همان شکلات با همان طعم در بسته بندی واقعی ایرانی اش عرضه میکردند و از مردم میخواستند که آن ها را امتحان کنند و بگویند کدامیک بهتر است، اکثر قریب به اتفاق آنها میگفتند شکلات با بسته بندی خارجی طعم بهتری دارد.

این ساحتی که در آن مجموعه ای از تصورات و تصدیقات وجود دارد را ذهن جامعه یا حافظه ی نزدیک جامعه میدانیم. افعال عادی و غیر تخصصی جامعه براحتی از این باورهای عمومی تغذیه میکند.

پیش از این یادآور شدیم که کار کلام انقلابی رسیدگی به این ساحت و این باور هاست، به نحوی که باورهای عمومی با زیست عمومی تناسب پیدا کند و حیات آنها را به خوبی پشتیبانی کند.

به عنوان مثال اگر یک ملتی زیستی استقلال طلبانه و عزتمندانه را انتخاب کرده است و متعصبانه در دل آن است، اگر دارای این ذهنیت باشد که علوم وارداتی فرهنگ های بیگانه و خصوصا استعمارگر میتوانند مفید و راهگشا باشند، ذهنیتی غیر متناسب با زیست خود دارد.

در چنین حالتی متکلم انقلابی باید توضیحاتی را برای زدودن این باور غیر همخوان با زیست این ملت، و جایگزین کردن باور صحیح و همخوان، تولید کند و به مردم برساند.