وحدت الهي
#یادداشت
#روح_توحید_نفی_عبودیت_غیر_خدا
#توحید_از_دیدگاه_انسان‌شناختی
#سیدمرتضی_شرافت
#یادداشت_7
#جلسه_107
«مسلماً وقتي گروهي معتقد باشند که همه اين آفرينش ساخته يک نيروست، […] خودبه‌خود وحدت الهي؛ يعني، توحيد خدا در هستي، لازمه‌اش از نظر منطقي و فکري توحيد بشري است در زمين؛
يعني در همان حال که توحيد اعلام مي‌کرده است که همه آفرينش يک امپراتوري است در دست يک قدرت، و همه انسان‌ها از يک منشأ سر زده‌اند و به‌وسيله يک اراده هدايت مي‌شوند و به يک جهت متوجهند و از يک جنس ساخته شده‌اند و يک خدا دارند […] خودبه‌خود منِِ معتقد به توحيد هم به عالم که نگاه مي‌کنم، اين عالم را يک اندام زنده کلي – يک کل – مي‌بينم
[…] همچنان‌که گفتم لازمه توحيد خداوند، توحيد عالم است، و لازمه توحيد عالم، توحيد انسان است.
از طرف ديگر، اين اعتقاد خاص بشريت، احساس فطري انسان به پرستش يک نيرو، و اعتقاد به يک تقدس – به‌قول دورکيم – يا اعتقادي به غيب – به‌قول قرآن – در فطرت انسان است و همواره هم وجود داشته. علامت غريزي بودن چيزي، يکي دوامش است و ديگري گسترش آن در همه جا و همه وقت.[…] و اين نشان فطري‌بودن پرستش است.
اين احساس – پرستش – به‌وسيله اين دين، به توحيد و شناخت اين نيروي مشرف بر عالم و در نتيجه، شناخت جهان به اين شکل زنده نيرومند حساس داراي اراده و داراي هدف، منجر مي‌شود و همچنين اين احساس به وسيله دين توحيد به‌شکل اعتقاد به وحدت بشريت و وحدت همه نژادها و همه طبقات و همه خانواده‌ها و همه افراد و وحدت حقوق‌ها و وحدت قيمت‌ها و وحدت شرف‌ها، در تاريخ، تجلي مي‌کند.»
[از کتاب مذهب علیه مذهب؛ دکتر علی شریعتی]
————-
به نظرم جالب است سایر مقالات موجود آن زمان، در زمینه توحید را بررسی کنیم.
این مطلب سال 45 منتشر شده است، یعنی چند سال قبل از مقاله روح توحید. مولفش هم یکی از چندنفر افراد موثر در زمان خود بوده است.
روند و روال بحث، خیلی نزدیک به مقاله روح توحید است. البته خیلی مجمل تر و اشاره وارتر. ولی تقریبا همه نقاط برجسته این مقاله، در مقاله روح توحید وجود دارد.
دقیقا بعد از جهت داری انسان، به فطرت پرداخته است. برداشتی که ما هم از متن روح توحید داشتیم این بود که اشاره به فطرت دارد.
هر چند احتیاج به فحص بیشتری هست، ولی همین مقدار هم می تواند قرینه ای باشد که حضرت آقا در زمان نوشتن مقاله، ملتفت فطرت هم بوده اند. و فرمایش یکی از دوستان که مقاله اصلا ناظر به فطرت نیست، رد می شود.
مقاله روح توحید در مقایسه با این کتاب، نکات بسیار افزوده تری دارد از جمله، حجیت بسیار بالاتر (اگر مذهب علیه مذهب یک بررسی تاریخی باشد، روح توحید یک مقاله قرآنی است)، تبویب منظم تر، دامنه مباحث گسترده تر، تفصیل بیشتر هر مطلب و… .
