توحید از دیدگاه انسان‌شناختی
#یادداشت
#روح_توحید_نفی_عبودیت_غیر_خدا
#توحید_از_دیدگاه_انسان‌شناختی
#حمیدرضاشب_بویی
#یادداشت_7
#جلسه_124
در آداب الصلاة حضرت امام آمده است که: «اهل معرفت ولىّ امر را مالك جميع ممالك وجود و مدارج غيب و شهود دانند و تصرّف كسى را در آن بىاذن امام روا ندارند(۱)» و اینگونه به نظر می رسد که حضرت امام مبحث ولایت را شدیدا به بحث «تصرف» گره زده اند.
از این روست که در کنار ولایت همیشه بحث از حق و ناحق مطرح می گردد یعنی آن تصرفی که جایز و واقعی باشد حق است و در غیرصورت ناحق و ناشایسته و «مستلزم ستم و طغیان» خواهد بود.
مولف روح توحید بیان می دارد که در بحث «ولایت بر انسان (با توجه به توضیحی که در باب تصرفات داده شد) تنها آن مرجعی که فراتر از انسان است می تواند شأن ولایت و تصرفاتِ بر او را بر دوش کشد و این قدرت فراتر در ایدئولوژی مذهب، الله است»؛ در ایدئولوژی مذهب در مقابل الله، ابلیس قرارگرفته است یعنی همان ولایتی که تصرفاتش جایز نیست و عملا ناحق و مستلزم ستم و طغیان است، در ادامه‌ی متن ذکر شده در آداب الصلاة، امده است که: «ابليس لعين عدوّ اللّه است و تصرّفات او و هر تصرّف ابليسى در عالم طبيعت جائرانه و غاصبانه است، پس، سالك إلى اللّه اگر خود را از تحت تصرّفات آن پليد بيرون كرد، تصرّفش رحمانى گردد و مكان و ملبس و مطعم و منكح او مباح و پاكيزه شود. و به هر اندازه كه در تحت تصرّف ابليس واقع شود، از حلّيّت بيفتد و شرك شيطان در آن دست يابد: پس اگر اعضاء ظاهره انسان در تصرّف ابليس واقع شد، اعضاء ابليسيّه شود و غاصب مملكت حق شود».
با توجه به مطالب فوق الذکر می توان دریافت که آن تصرفاتی که بر دایره انسانیت سایه می گستراند وچتر احاطه را بر شئون انسانی پهن می کند یا تصرفی منتسب به ابلیس و یا تصرفی منتسب به الله است. اما با توجه به اینکه « اهل معرفت ولىّ امر را مالك جميع ممالك وجود و مدارج غيب و شهود دانند» نهایتا می توان دریافت که چرا تصرف مستقل از ولی امر مستلزم ستم و طغیان خواهد بود و منجر به غصب خواهد شد زیرا که این نوع تصرف تصرفی بدون شأن مالکیت که از اهم شئون حکومت و ولایت بر انسان است، خواهد بود.
در رتبه ای بالاتر از بحث، حضرت امام می فرمایند: «در احاديث شريفه وارد است كه جميع ارض از امام است(۲) و غير شيعيان غاصب آن هستند.» شاید این مطلب بتواند روشن کند که چرا مولف روح توحید می گوید که قدرت فراتر در ایدئولوژی «مذهب»[شیعه] الله است. به عبارتی دیگر مولف روح توحید با تبیین گذشته اش سعی بر این دارد که مخاطب را در این دو قطبی تصرفات به این نتیجه برساند که غیرشیعه ای که مستقل از دایره ولی امر، متصرَّف حکومت هاست، غاصب مملکت حق، و مغصوب دستگاه ابلیسیه خواهد بود.
(۱): آداب الصلاة، متن، ص: 107
(۲): اصول كافى، ج 2، ص 266، «كتاب الحجّة»، روايات «باب انّ الارض كلّها للامام».
