تقسیم بندی عقلانیت به عقل فلسفی، عرفانی، تجربی و مادی

#یادداشت
#جلسه_297
#یادداشت_85
#حمیدرضاشب_بویی
#منشأ_فکری_دوعقلانیت

در اواخر کلاس اندیشه کلامی مطلبی در راستای تقسیم بندی عقلانیت به عقل فلسفی، عرفانی، تجربی و مادی مطرح شد؛
مدتها بود که این مطلب برای خود بنده درگیری ذهنی زیادی ایجاد کرده بود که منشأ این درگیری را در این یادداشت می اورم:

در امالی شیخ صدوق در یکی از مجالس حضرت عبدالعظیم الحسنی از امام باقر علیهما السلام می خواهد که حدیث، نقل یا حکمتی از اجدادش برایش نقل کند حضرت نیز از امیرالمؤمنین علیه السلام حکمتی می گوید حضرت عبدالعظیم حسنی هر بار می فرماید «زِدنی» یعنی بیشتر بفرمایید که امام باقرعلیه السلام مجددا ایشان را حکمتی می گویند یکی از این حکمتها که از امیرالمؤمنین نقل می فرمایند این است:
قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع الْمَرْءُ مَخْبُوءٌ تَحْتَ‏ لِسَانِه‏

این روایت به خوبی نشان می دهد که زبان بسیار پیچیده است و روح و عقل و فکر و فهم وجسم در یک کلمه جمع می گردد همه شناسنامه و هویت یک انسان تحت لسان جمع می گرددو اگر انسان دچار یک پوچ گرایی گردد، دچار لاابالی(لایبالی)گری شود این لاابالی گری و پوچ گرایی را در جامعه به واسطه لسان و ادبیات او ترویج داده می شود.

اگر هویت انسانی که همان عقل اوست تحت سیطره و تربیت هر جریان فکری باشد، لسان او منشأ ترویج او خواهد شد لذاست که عقلی که تحت تربیت فلسفه یونانی است با با عقلی که تحت تربیت قرآن محض است، لسان متفاوتی پیدا خواهند کرد.

هم چنین می خواهم بگویم حتی در مکاتب فلسفی نیز شاید بتوان این نگاه را قائل شد که لسان عقلی که تحت تربیت فلسفه مشاء است با لسان عقلی که تحت تربیت فلسفه متعالیه است متفاوت خواهد بود.
همین که می بینیم وقتی حضرت اقا در سن 35 سالگی از دل قرآن، طرح کلی اندیشه اسلامی را به لسان می آورند جنس بسیار متفاوتی از مشخصات اسلام شهید مطهری در سالهای 56 و 57 دارد، حتی مباحث ذیل یک آیه را وقتی در بین شهید مطهری و سیدعلی خامنه ای بررسی می شود، دو جنس متفاوت احساس می شود لذاست که در اینجا باید تصدیق کرد که دو عقلانیت مطرح است.

به جهت اینکه بتوانیم پاراگراف اخر این متن را به قلم بیاورم سری به تفسیر سوره مجادله، سید علی خامنه ای زدم که بحث ظهار در اول سوره مطرح شده است شاید بد نباشد دوستان این بحث را مطالعه بفرمایند و با بعضی از تفسیرهای شهید مطهری رضوان الله علیه مقایسه کنند.