هدف و نقطه مطلوب در بازسازی ساختار فرهنگی

💠هدف و نقطه مطلوب در بازسازی ساختار فرهنگی💠

در سه یادداشت گذشته، به یک بعد بازسازی ساختار فرهنگی پرداختیم که عبارت بود از مفهوم شناسی مفاهیم بازسازی، ساختار و فرهنگ. در این یادداشت می خواهیم به بعد دیگر این بحث یعنی هدف و غرض از بازسازی بپردازیم.

⚫️دوم: هدف و غرض از بازسازی:
🔹برای اینکه بدانیم غرض از بازسازی چیست، باید یک نگاهی به غرض اصلی کل حرکت و قیام داشته باشیم و همچنین جایگاه فرهنگ.
🔻نگاه به این دو به خوبی نشان می دهد که ما اساسا در فرهنگ به دنبال چه بوده ایم. هدف از بازسازی فرهنگ، دقیقا همان چیزی است که در فرهنگ به دنبال آن بوده ایم ولی تا به حال به آن نرسیده ایم. و حتی با توجه به اینکه فرهنگ زیربنایی ترین عنصر جامعه است، می توان گفت هدف از فرهنگ، همان هدف از قیام لله و تشکیل حکومت است. در نگاه الهی، هدف از ارسال رسل و انزال قرآن، اقامه قسط و دستگیری از مردم و هدایت آنها به سمت عبودیت خداوند است. چنانچه قرآن می فرمایند: «لقد ارسلنا رسلنا بالبیّنات و انزلنا معهم الکتاب و المیزان لیقوم النّاس بالقسط» و همچنین «و ما خلقت الجنّ و الانس الّا لیعبدون».
این هدف پیامبران، هدف پیامبر این قرن یعنی حضرت امام می باشد. انقلاب اسلامی اساسا برای ساخت یک کارخانه آدم سازی و عبادت جمعی مردمی است.
با این توضیحات روشن است که فرهنگ و اقتصاد و سیاست در خدمت این هدف والا است. و به تعبیر دیگر سیاست و اقتصاد در خدمت فرهنگ است. چراکه هدف انقلاب اساسا یک هدف فرهنگی است.
🔻حال به مسأله اصلی خودمان برگردیم. مسأله این است که این ساختار فرهنگی موجود، توان تحقق اهداف انقلاب را ندارد. حال چه تغییری باید در آن رخ دهد تا فرهنگ به جایگاه خودش برسد. البته باید یک قدم جلوتر هم بیاییم و هدف راهبردی را نیز معلوم کنیم. صرف اینکه هدف کلی ما در فرهنگ چه بوده، برای بازسازی کافی نیست.

🔹بر اساس بیانیه گام دوم، اراده ملی محور و سپس لایه میانی مورد اهتمام است. و همچنین می توان برداشت کرد که مردمی سازی فرهنگ و جوان سازی فرهنگ از مطلوبیت های جدی در بازسازی فرهنگی است.
🔻در جلسه ای که بعد از صدور بیانیه گام دوم انقلاب با حضور دانشجویان در محضر رهبر انقلاب برگزار شد، ایشان تاکید کردند که اگر به دنبال حل هر مساله ای باشید، جمع دانشجویی به عنوان افسران جوان و لایه های میانی می توانند بسیاری مسائلی را که دولت نمی تواند حل کند، به راحتی حل کند که رهبر انقلاب در این سخنرانی به چند نمونه نیز اشاره کردند. پدیده هایی به نام جهاد سازندگی، کمیته های انقلاب، سپاه پاسداران و بنیادهای متعدد به وجود آمدند ولی بعد از مدتی به نفع ساختارهای مدرن بازخوانی و مصادره شد. ما فکر می کردیم سیستم مساله را حل می کند در حالی که سیستم اگر موافق اراده افرادی باشد که آن سیستم را ایجاد کرده باشند، در نهایت می تواند به اندازه اراده آنان کار کند. ساختارها دارای چارچوب هایی هستند تا مناسبات را مشخص کنند و لذا افراد، گرفتار همان چارچوب ها هستند. مانند کارمندانی که بر اساس اضافه کار، حق ماموریت و پاداش تلاش می کنند. برخی می خواهند برای حل مشکل، دوباره سیستمی را ایجاد کنند در حالی که همان سیستم، گرفتار چارچوب هایی است که مشکلی را حل نمی کند.

🔹در مجموع مسأله بازسازی ساختار فرهنگی به بحث لایه میانی و مردمی سازی، کاملا مربوط است. لذا به نظر بنده بازسازی ساختار فرهنگی، کار لایه مبانی و یک کار نخبگانی و مردمی است. و نمی توان توقع داشت که ساختار، در خود ساختار های موجود تغییر یابد. استاد سیدعلی موسوی در مصاحبه ای که ایرنا داشته است در این باره می فرمایند: با فکر کردن به خود ساختار، بازسازی صورت نمی گیرد. ما باید حل مشکل هر ساختار را از نقطه بیرون ساختار آغاز کنیم. این نقطه بیرونی نقطه کانونی اراده های جوان و مومن است که در یک لایه میانی گرد هم می آیند و به هم می پیوندد و سپس تصمیم می گیرند. اینها می توانند یک مقر فرماندهی ایجاد کنند. این افراد چه بیرون ساختار باشند، چه درون ساختار، نقطه کانونی قرار گرفتن اراده آنان نباید در داخل ساختار باشد. به عبارت دیگر ساختار نمی تواند خودش را بازسازی کند. چون فاقد اراده است. همچنین ساختار، حاصل مجموعه ای از منافع است. چه بسا لازمه بازسازی ساختار آن باشد که بخش زیادی از افراد جابجا شوند درحالی که مدیران ساختار در برابر تغییر مقاومت می‌کنند.