✨تعریف کلام انقلابی
گفته می شود که تعریف به حد تام و دستیابی به جنس و فصل عملا غیر ممکن و یا بسیار دشوار است. لذا تعریف علوم معمولا از طریق یکی از امور «موضوع، غایت و روش بحث» انجام می‌گیرد و جامع‌ترین تعریف آن است که مشتمل بر همه این جهات باشد. لذا در مقام ارائه تعریفی مطلوب از «کلام انقلابی» باید تعریفی ارائه دهیم که به وسیله یکی از این امور و یا همه آنها، شناخت مناسبی از این مفهوم به مخاطب القا کند.
در کلام انقلابی موضوع،غایت و روش به صورت زیر است:
موضوع: اندیشه پشتیبانی کننده از حیات انقلابی مردم
رسالت و غایت: رسیدگی به ذهن مردم به منظور پشتیبانی از حیات انقلابی
روش: استفاده از تمام علوم اسلامی و فهم دینی مردم
لذا با توجه به سه امر فوق می توان تعریف ذیل را به عنوان یکی از تعاریف مطلوب کلام انقلابی ارائه نمود:
«کلام انقلابی، علم به قواعد و مسائلی است که به وسیلۀ آنها می توان با بهره گیری از تمامی دانش های اسلامی و ظرفیت ذهن مردم، اندیشه پشتیبانی کننده از حیات انقلابی (در عصر انقلاب اسلامی) را تولید کرد و ذهن مردم را سامان داد.»
مسلما قیود این تعریف به طور جدا گانه نیازمند توضیح است. که در یادداشت دیگری تقدیم میشود.
گفتگو کلیدی‌ترین ابزار متکلم
گفتگو کلیدی‌ترین عنصر و ابزاری است که در اختیار متکلم است. متکلم ناگزیر از اتصال به ذهن جامعه است. متکلم باید اندیشه‌های دینی مردم را رصد کند تا بتواند پخت و پز اندیشه‌ای برای مردم داشته باشد.
برای این اتصال و رصد اندیشه جامعه متکلم از چه ابزار‌هایی می‌تواند استفاده کند؟ اندیشه مردم چیزی نیست که بتوان با آمار گرفتن به آن رسید.
شاید بتوان با تکیه بر این باور که افعال از اندیشه‌ها و باور‌ها بر می‌خیزند، از روی افعال مردم به اندیشه آنها دسترسی پیدا کرد ولی باز هم نمی‌توان به این روش اعتماد کرد؛ پیدا کردن منشأ واقعی و درست افعال کار ساده‌ای نیست، اینکه کدام اندیشه باعث شده است که مردم به راحتی در دوران کرونا مساجد و نماز جماعت را ترک کنند به راحتی قابل دستیابی نیست.
یکی از ابزار‌هایی که معمولا مطرح میشود، گفتگو است. اینکه گفتگوی دینی در سطح جامعه زیاد شود، گفتگوهایی که شاید خیلی به مزاج ما هم خوش نیاید، ولی گفتگوی جامعه است. بروز اندیشه‌های دینی مردم است.
شاید در این روش هم دسترسی درستی به اندیشه مردم پیدا نشود، از این باب که معمولا در گفتگوها خودسانسوری وجود دارد، به علل مختلف که از جمله آنها ترس، تعلقات و … است. البته ما باید در این گفتگوها به سمت الگوی گفتگوی صحیح حرکت کنیم، به سمتی برویم که آزاداندیشی یک فرهنگ غالب در گفتگوها باشد و باید الگوهایی برای گفتگوهای کارآمد طراحی شود ولی نمی‌توان منکر آن شد که روش اصلی دسترسی به اندیشه دینی جامعه، گسترش گفتگو دینی در سطح جامعه است.
✨فهم معیار؛ فهم رسمی
استاد بزگوار سطوح فهم دینی را به 4 دسته زیر تقسیم کرده اند:
1.فهم محترم
2.فهم معتبر
3.فهم معیار
4.فهم رسمی
جمع فخیم حلقه اندیشه کلامی ابهاماتی را حول این تقسیم بندی ارائه نمودند. یکی از این ابهامات نسبت فهم رسمی و معیار بود که ادعا میشد عملا فهم رسمی و معیار یکی هستند و تفکیک آنها معنا ندارد.
لکن توجه به چند نکته می تواند این ابهام را رفع نماید:
اولا این ابهام وجود دارد که فهم معیار، از چه نظر معیار است؟ در نظر علمای حوزوی معیار است؟ یا از جهت پذیرش محیط علمی حوزه معیار است؟ یا از جهت استقبال اجتماعی معیار است؟ یا از جهت پذیرش حکومت معیار است؟
روشن است که تنها در صورت آخر همراهی فهم معیار و فهم رسمی بسیار زیاد خواهد. و در بقیه فروض این این همراهی وجود ندارد.
ثانیا اگر فرض کنیم که فهم معیار همان فهم حاکم و ولی فقیه است( صورت های دیگر هم قابل تصور است) باز هم بین فهم معیار و فهم رسمی فاصله است و عملا دو فهم جدا از هم هستند. چون حاکم در همه شئون حکومت به نحو انفرادی اعمال فهم و اراده نمیکند و افراد کثیری در حکومت دخیل هستند. اگر فهم معیار به نحو مطلوبی در ذهن این افراد نقش نبسته باشد،عملا در فضای تقیین مطابق فهم های دیگر عمل خواهند کرد و عملا فهم رسمی دیگری شکل خواهد گرفت. مثلا رهبری شئونی را به مجلس و یا به شورای نگهبان تفویض کرده است. اگر افراد این دو نهاد نتوانسته باشند ارتباط خوبی با قرائت رهبری از اسلام و حکومت بگیرند، برآیند قانون گذاری آنها از فهم معیار فاصله خواهد داشت.
ثالثا به فرض پذیرش اینکه در عمل در بسیاری از موارد فهم رسمی و فهم معیار یکی باشند، لکن باز هم این انطباق به نحو صد در صد نیست و مواردی وجود دارد که فهم رسمی از فهم معیار فاصله دارد. لذا همین موارد اندک صحت این تقسیم و لزوم تفکیک این دو فهم از یکدیگر را می رساند.
🌹
