ثمرات تعریف منتخب از آزاداندیشی
وقتی اندیشه بدون تعصّب، تقلید، ترس و انواع و اصناف تعلّقات(حتی فارغ از دغدغۀ دفاع از مرزهای باورهای جمعی یا فردی) و تنها با انگیزۀ فهم واقع و دریافت حقیقت با مراعات منطق و روشهای تحقیق صورت میگیرد آن را متصف به آزاداندیشی مینمایند.
وقتی آزاداندیشی را اینگونه تعریف می کنیم، ثمرات زیادی بر آن مترتب می شود؛ از جمله اینکه :
– به تعصب و تقلید که یکی از موانع بسیار مهم آزاداندیشی محسوب می شود، توجه کرده ایم و درصدد کنار گذاشتن آن هستیم.
– یکی از آسیب هایی که اندیشمند ممکن است با آن مواجه شود، ترس از فکر کردن به برخی موضوعات است؛ در صورتیکه طبق این تعریف، حتی از تقلید و ترس نیز، مبرا باشیم، می توانیم به ابعاد و زوایای دقیق تر و مهمتری از موضوعات مختلف بیندیشیم.
– احزاب سیاسی و گروه ها و پایگاه های فکری که به آنها تعلق داریم ، معمولا مانع از این می شوند، که خلاف مرامنامه و سبک و سیاق فکری آنها بیاندیشیم. در این تعریف، به برداشته شدن مانع تعلقات فکری نیز، توجه شده است.
– با این تعریف از آزاداندیشی، از بند نگاه های غربی (و دروغین) به آزادی و آزادی بیان رهایی پیدا کرده و به سمت آنچه حقیقتا آزادی در اندیشه است، حرکت می کنیم.
– در این تعریف، اینکه به اندیشه صحیحی برسیم، یا نه، ملاک آزاداندیشی در نظر گرفته نشده است و این نکته از نقاط مثبت و ثمره بخش این تعریف است. کسی که برای رسیدن به اندیشه آزاد تلاش می کند (فارغ از اینکه به اندیشه صحیحی دست پیدا کند، یا نه؟ آزاداندیش است.)
– یکی از نکاتی که در آزاداندیشی بسیار مهم است و در این تعریف به آن توجه شده، این است که گاهی ناخواسته و ندانسته، دفاع از اندیشه های فردی خودمان، مانع از آزاداندیشی می شود؛ در این تعریف سعی کرده ایم به این نکته توجه داشته باشیم، که فارغ از دفاع از مرزهای باورهای جمعی و فردی باید بیاندیشیم، تا آزاداندیشی محقق شده باشد. چراکه تنها در صورتی می توانیم آزادانه بیاندیشیم، که هیچ تعلقی به هیچ اندیشه و باوری نداشته باشیم.
می توان به دامنه این فهرست افزود و به ثمرات این تعریف از آزاداندیشی موارد دیگری را نیز، اضافه کرد.