باغبانی فرهنگ
پذیرش تنوع و تکثر فرهنگی امری مسلم و پذیرفتنی است. اما مهمترین مسأله ای که در این زمینه باید به آن توجه داشت، احتراز از «ولنگاری فرهنگی» است؛ بین پذیرفتن تنوع و تکثر فرهنگی و ولنگاری فرهنگی باید تمایز قائل شد. گاهی به بهانه آزادی در عرصه فرهنگ، اتفاقاتی می افتد، که موجب گمراهی مردم و فساد جامعه می شود. در مقابل این باید ایستاد. نه اینکه پس از شیوع با آن مبارزه کنیم؛ بلکه پیش از ایجاد، زمینه فساد و گمراهی را ایجاد نکنیم و به گونه ای مدیریت کنیم، که مانع از ایجاد موجبات گمراهی و فساد شویم. همانگونه که حضرت آقا می فرمایند :
هماهنگونه که «ما نمیخواهیم به مردم بگوییم شما حتماً این کتاب را بخوانید، آن کتاب را نخوانید؛ نه. انواع سلایق، انواع فکرها، انواع ذهنها، انواع استعدادها، باید در مقابل خودشان میدان بازی داشته باشند، برای اینکه آنچه را میخواهند، بتوانند انتخاب کنند؛ اما آن چیزی که گمراه کننده و فاسد کننده است، ما نباید اجازه بدهیم وارد میدان شود. این، وظیفهی ماست، وظیفهی دولت است، وظیفهی وزارت ارشاد است. به همین خاطر، این استثنای مطلبی است که من گفتم: ما بایستی فرآوردهی کتابی زیاد داشته باشیم.» مصاحبه پس از بازدید از یازدهمین نمایشگاه بینالمللی کتاب – 05/03/1377
مدیریت فرهنگ امری نیست که بتوانیم منکر ضرورت آن بشویم؛ اما درمورد اینکه این مدیریت به چه شکل باید اعمال شود، جای گفتگو هست. مثلا این مدیریت باید به گونه ای باشد، که در عین حالی که جامعه به سمت صلاح و رشد رهنمون می شود، منجر به رشد جامعه شود.
«کنترل فرهنگ به صورت کامل نه ممکن است، نه جایز؛ اصلاً رشد فرهنگی با ابتکار و آزادگی و آزادی و میدان دادن به اراده هاست؛ در این تردیدی نیست؛ منتها هوای کار را باید داشت. در تربیت کودک گفته می شود که بچه را خیلی امر و نهی و کنترل و مهار نکنید؛ بگذارید آزادانه برود بازی کند؛ اما معنایش این نیست که اگر لب ایوان رفت و خواست پایین بیفتد، جلویش را نگیریم! باید مراقبت کرد و مواظب بود. این، یک متولی و یک مرکز می خواهد تا از یک طرف مهندسی کند؛ یعنی با یک فکر کلان، با یک نگاه برتر و بالاتر از همة جریان های فرهنگی در داخل کشور، ببیند حقیقت فرهنگی و عنصر فرهنگی چگونه و با چه کیفیتی باید باشد؛ به کدام سمت باید برود و کجاهایش ایراد دارد؛ و از سوی دیگر مراقبت کند که این کارها انجام بگیرد. این مرکز را ما تعریف کردیم: شورای عالی انقلاب فرهنگی.» بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی در تاریخ 8/10/1383
«در مقوله فرهنگ، رفتار حکومت باید دلسوزانه و مثل رفتار باغبان باشد. باغبان بهنگام نهال می کارد، بهنگام آبیاری می کند، بهنگام هرس می کند، بهنگام سمپاشی می کند، و بهنگام هم میوه چینی، باید فضای فرهنگی کشور را باغبانی کرد.» بیانات در دیدار اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی 1382/10/23
به صورت کلی، تا وقتی ما در زمینه مدیریت فرهنگی ضعف داشته باشیم، مدیریت امنیتی جایگزین آن خواهد شد و جایگزینی مدیریت فرهنگی با مدیریت امنیتی، آسیب ها و پیامدهای زیادی در پی خواهد داشت.
اگر هم بخواهیم به تنوع و تکثر فرهنگ ها بها بدهیم، لازمه اش دوری از نگاه و مدیریت محافظه کارانه است …