نگاه کلان در فقه

#یادداشت
#مشخصات_اسلام
#مهدی_اعلایی
#یادداشت_76
#جلسه_357
#قالب ؟

? نگاه کلان در فقه
آنچه به عنوان روش استنباط در احکام و حیطه فقه معهود و معمول است، اینست که مستنبط به قصد کشف یک حکم شرعی خاص، به بررسی ادله اربعه (بیشتر روایات و آیات و با تکیه بر اجماع یا شهرت یا اقوال موجود) می پردازد و نتیجه می گیرد که حکم شرعی در این مورد، کذاست.
سوالی که مطرح می شود، اینست که نگاه کلان و نظام واره به یک باب از ابواب فقهی و یا یک عنوان از عناوین فقهی، در استنباط احکام شرعی و یا به عبارتی دیگر، در فهم بهتر دین اسلام در حوزه رفتار، تاثیری ندارد؟
مثال مشخصی به نظر بنده نمی رسد، ولی فکر می کنم در مسائلی مثل ربا که بسیار عرفی است و به انحاء مختلف در همه زمان ها وجود داشته، فهم دقیق کارکرد سرمایه و بازار کار، می تواند به فهم بهتر نگاه اسلام به ربا تاثیر داشته باشد و از فتواهای منفعل خارج شویم و بتوانیم راه فقهی برون رفت از این شرایط که ربا تبدیل به یک سیستم در نظام جمهوری اسلامی شده را، بیابیم. نوع نگاه نظام واره شهید مطهری که خودشان فقیه و مجتهد هم بودند، می تواند در این زمینه به ما کمک کند.
اینکه ما بدانیم اینکه مثلا قبح ربا تا حد جنگ با خدا بالا رفته و این همه نهی در این زمینه وارد شده، در واقع شارع می خواهد در تعامل سرمایه و بازار، چه اتفاقی نیفتد، باعث می شود که دقیق تر و با نگاهی متفاوت به آیات و روایاتی که در این زمینه هست، بنگریم؛ مشابه آنچه از نحوه ورود استاد موسوی در دوره فقه حکومتی در باب زکات در فقه اقتصاد، یا در باب امر به معروف و نهی از منکر در فقه سیاست دیدیم.
البته، این نوع ورود به فقه، مرز باریکی با تحمیل عقیده خود بر شرع دارد، که باید به خوبی کرانه های این مرزها شناخته و بررسی شود.