آزاداندیشی و ایمان
دین از ما ایمان و باور عمیق و قلبی می خواهد؛ درحالیکه لازمه آزاداندیشی، کنار گذاشتن پیش فرض ها و دغدغه آقا عقاید شخصی و جمعی است.
چگونه می توانیم بین باور به عقاید دینی و آزاداندیشی جمع کنیم؟
اگر کسی در وجود خدا تشکیک کرد و برای سخن خود، استدلال هایی نیز، اقامه کرد، واکنش ما در واقع این است که بررسی می کنیم سخن او را و فارغ از دغدغه اثبات اشتباه بودن این سخن، به این نتیجه می رسیم که او در استدلال یا نتیجه ای که گرفته ، اشتباه می کند ، یا اینکه از همان ابتدا، با گارد اثبات اشتباه بودن سخت طرف مقابل، به سخنان او نگاه می کنیم؟
همین سوال درمورد علم فلسفه که به بیانی ، فارغ از قصد اثبات گزاره های دینی، آزادانه در مورد جهان هستی می اندیشد ، مطرح می شود. اگر تفکر فلسفی ما را به نقطه ای برساند، که منکر وجود خدا شویم ، آیا در وجود خدا شک می کنیم، یا در استدلالی که ما را به این نقطه رسانده است؟
این سخن به این معنا نیست که برای آزاداندیشی باید از عقاید دینی خود که به آن ایمان داریم، دست برداریم؛ بلکه به این معناست، که باید آزاداندیشانه باورهای دینی خود را بپذیریم؛ نه صرفا متعبدانه و کورکورانه؛ به قول شاعر که می گفت :
بیزارم از آن کهنه خدایی که تو داری
هرروز مرا تازه خدای دگری هست
