غفلت از نگاه راهبردی و تربیتی به شریعت

#یادداشت
#روح_توحید_نفی_عبودیت_غیر_خدا
#توحید_از_دیدگاه_خط_مشی_اجتماعی
#حمزه_وطن_فدا
#یادداشت_21
#جلسه_133

ادامه ای بر یادداشت قبل #یادداشت_20

?غفلت از نگاه راهبردی و تربیتی به شریعت

سوال #یادداشت_قبل ( #یادداشت_20) این بود که :
❓چرا از اخوت با این همه زیبایی و اقتدار دوریم و به آن نمیرسیم
⬅️پاسخی که مطرح شد به طور خلاصه این بود که مشکل این است که ما در فضای فکری امروز و دیروزمان این پدیده اخوت را به سان بسیار دیگر از پدیده ها کمتر شناخته ایم ، کمتر پیرامون نقش و کارکرد و هویت آن فکر کرده ایم ، نسبت هایش با سایر پدیده ها را کمتر کاویده ایم و طبیعی است که بدین سبب کمتر آن را نشانه گرفته ایم و کمتر به سوی آن سوق یافته ایم .

❓حال سوال این است ، خود این غفلت ، خود این ناشناختگی از کجا آب میخورد و معلول چیست ؟

⬅️به نظر میرسد همه چیز به نوع نسبتی که در فضای فکری و فرهنگی خود با شریعت اسلامی برقرار کرده ایم بر میگردد و ضعف هایی که در نگاه به شریعت محیط های علمی و عمومی اسلامی را در بر گرفته ، ما را به ان نقطه نا مبارک رسانده است.
⬅️حقیقت آن است که شریعت ابزاری است برای تحقق حیات طیبه فردی و اجتماعی انسانی
آن طور که حضرت امام خمینی در کتاب ولایت فقیه تبیین میکنند ، شریعت اسلامی ابزار دست ولیّ حق است که با استفاده از این ابزار و امکانات ، اهداف عالیه انسانی را به دست انسان ها در محیط انسانی محقق سازد.
با این وصف هر عنصری از شریعت بناست در شخصیت فرد و جامعه اسلامی نقشی را بر عهده بگیرد و اثری را بر جای گذارد
⬅️در دوره ای که شاهراه وحی باز است ، پیامبر در مقام راهبری جامعه به صورتی مستقیم به آموزه ها و پیشنهادات خدای متعال تمسک میکند و مبتنی بر آن جامعه و افراد آن را به پیش میراند، ائمه معصومین نیز مستظهر به علم الهی ، کارکرد عناصر شریعت را میشناسند و از رمز و راز و نسبت و تناسب ایشان آگاه هستند لذا به راحتی تبیین میکنند که مثلا اکنون وقت جهاد نیست ، اکنون وقت علم است ، یا اکنون وقت تمرکز بر امر به معروف است ، اکنون وقت تقیه و صبوری است ، اکنون وقت شهادت است یا اکنون وقت مناظره و مباحثه است. اکنون باید حج را نیمه کاره گذاشت و اکنون باید ….

❓حال در دوره ای که دست ما از وحی و همچنین از علم الهی لدنی کوتاه است ، این عقلانیت را باید از کجا تامین کرد ، عقلانیتی که تکلیف فعل خرد و کلان فرد و جامعه را مشخص سازد ؟
⬅️روشن است که عالمان دین به عنوان خلفا و وارثان انبیاء و اوصیا باید به این عقلانیت مجهز باشند تا بتوانند جامعه اسلامی را به سوی آن حیات طیبه رهبری کنند.
یعنی باید از کارکرد هر یک از این احکام و عناصر شریعت مطلع باشند تا بتوانند برای اداره و رهبری امت به درستی از هر یک از آنها بهره مند گردند
بدانند کی باید روی چه امری تاکید کرد و کی باید امری را سهل تر گرفت یا حتی پنهان نمود.
کدام امر برای کدام جامعه ممکن است ، کدام امر نقش علت دارد و کدام امر نقش معلول ، کدام امر مقدم است و کدام امر موخر، کدام امر اصلی است و کدام امر فرعی

?⬅️اما متاسفانه آنچه رخ داده است ، نوعی قدسی گرایی افراطی است که با مفاد شریعت صرفا از زاویه قدسیت برخورد نموده و از باب اینکه همه ابواب و احکام و خرد و کلان شریعت از جانب خدای متعال است و همه آنها مورد امر و خطاب ، لذا در هر یک از اینها مکلف باید رضایت الهی را صرفا دنبال کند و لزومی به اطلاع از مفاد و واقعیت و کارکرد تک تک عناصر شرعی لازم نیست.
مکلف به قدر وسع و یسر باید به احکام الهی عمل کند و در این عمل نیت خالص داشته باشد و رضایت الهی را دنبال کند و اگر چنانچه فرد و جامعه عمل به احکام شریعت را دنبال کنند ، به خودی خود ، تمام آن اهداف محقق خواهد شد،
یعنی اگر چه ما به شکل تفصیلی نمیدانیم هر پدیده شرعی در صدد چیست یا کدام هدف را دنبال میکند ، اما این را میدانیم که احکام تابع مصالح و مفاسد بوده ، لذا عمل به آن ، خود به خود تحقق حیاط طیبه فردی و اجتماعی را رقم میزند.

?⬅️متاسفانه این نگاه که توامان تهی از رویکرد معرفتی و تربیتی و راهبردی است نگاه رایج حوزه های علمیه بوده است و از این رو هم و غم غالب محیط علمی وارثان انبیاء صرف اصول لفظی و عقلی برای درک درست دلالت های متنی و کشف حلال و حرام و مستحب و مکروه شده است و با همین الگوی مفهومی ناقص احکام خمسه ، مکلفین را راهنمایی کرده اند.
یا اگر به شکل غیر غالبی ، رویکرد معرفتی و حقیقت گرایانه دنبال شده است ، یا به جهت نبود رویکرد تربیتی صرفا از زاویه هستی شناسانه و انسان شناسانه کلان به آن پرداخته شده است یا اگر توامان رویکرد تربیتی بوده است ، تنها متعرض فضای فردی بوده اند و به حوزه اجتماعی آن نپرداخته اند.