فرهنگ بالمعنی الاعم و بالمعنی الاخص 2
در امتداد یادداشت قبل خوب است در ابتدا به این مساله بیاندیشیم که لٌبّ معنایی فرهنگ چیست؟ تا بعد از آن بتوانیم به این فکر کنیم که معانی اعم و اخص آن چه خواهند بود.
به نظر میرسد لب معنایی فرهنگ چیزی شبیه به این معانی است: فاهمه ی عمومیت یافته ی بین الانسانی حاکم بر رفتارهای انسانی در یک جامعه.
اگر فرض بگیریم که این معنا و یا حداقل چیزی در این مدار معنایی درست است، با ذکر یک مقدمه دیگر به بررسی مراد احتمالی از فرهنگ بالمعنی الاعم و فرهنگ بالمعنی الاخص خواهیم پرداخت.
مقدمه ی دیگری که خوب است به آن برپدازیم این است که از خلال مثال های یادداشت قبل چنین بر می آمد که آن چیزی که باعث میشود یک مفهوم را با دو قید بالمعنی الاخص و بالمعنی الاعم تقسیم کنیم، ایجاد توسعه در معنای محض اولیه است. به یک معنا در مواجهه ی ابتدایی با یک مفهوم مصادیقی یقینی که تقریبا مصداقیت آن ها برای این مفهوم، برای همگان روشن است را مصادیق منحصره ی آن مفهوم می یابیم، اما با کمی درنگ مصادیقی را خواهیم یافت که احتمال میدهیم که آن مفهوم بر این مصادیق نیز صدق کند، ولی این مصادیق تفاوت های قابل توجهی با مصادیق اولیه دارند. مثلا آیا نوشتن کتاب برای تبیین مفاهیم محوری جبهه ی خودی که تمایز ما از جبهه ی دشمن را مشخص میکند می تواند مصداق جهاد باشد؟ در حالیکه یک محاربه ی سخت و مصلحانه با دشمنان نیست؟ دیا در همان مثال های یادداشت قبل آیا میتوان تصویب قانون اساسی جمهوری اسلامی و استقرار نظام اسلامی را هم انقلاب دانست؟ در حالیکه حدود یکسال پیش از آن به سلسله اتفاقات کاملا متفاوتی انقلاب میگفتیم؟
این مساله اقتضای این تعابیر را ایجاد میکند که با استفاده از دو قید بالمعنی الاعم و بالمعنی الاخص تفاوتی بین این دو دسته از مصادیق قائل شویم.
حال در فرهنگ چه چیزهایی را میتوان مصادیق اولیه و یقینی تعریف بیان شده دانست؟ مثلا آیا عقاید یک قوم مساله ی فرهنگی است؟ به نظر میرسد که یقینا هست، یا مثلا آیا هنجارهای اجتماعی که در واقع بیانی از ارزشگذاری های یک جامعه هستند از مقوله ی فرهنگ هستند؟ به نظر میرسد که بله.
اما آیا هنر و آثار هنری را میتوان پدیده ای از مقوله ی فرهنگ دانست؟
آیا ورزش عمومی را میتوان پدیده ای از مقوله ی فرهنگ دانست؟
(یادداشت ناقص ماند)
