دایره شمول گفتمان آزاداندیشی

گفتمان آزاداندیشی مشتمل بر چه چیز‌هایی است؟

دایره شمول آن معرفتی عمومی و فراگیر، چه چیز‌هایی را در برمی‌گیرد؟

چیستی

چرایی

چگونگی

لوازم

احکام

اخوات

مشتقات

نتیاج

اهداف

به نظر می‌رسد که گفتمان آزاداندیشی مشمول چیستی آزاداندیشی می‌شود و تا حدودی چرایی را هم می‌توان پذیرفت؛ امّا در خصوص «چگونگی» نیاز به تامل بیشتر هست؛ ابتدائا باید روشن شود که منظور از چگونگی، چگونه یک فرد آزاداندیش بودن و در مقام اندیشیدن چگونه آزادانه عمل کردن است یا اینکه منظور از آن چگونگی تحقق آزاداندیشی است یا هر دو؟

همچنین در مورد دیگر مواردی که در فوق شمرده شده است نیاز به تامل هست و البته شاید بتوان گفت که گفتمان کردن نتایج و حتی اهداف آزاداندیشی نیز تاحدی مورد پذیرش است و این به رقم خوردن آزاداندیشی به حمل شایع بسیار کمک خواهد کرد.

نکته پایانی این است که بر این موارد ذکر شده می‌تواند افزود و موارد ذکر شد تنها از باب نمونه و در یک بارش فکری اولیه نگاشته شده است.