#یادداشت
#مشخصات_اسلام

#حامد_خواجه
#یادداشت_98
#جلسه_309

⭕️قانون عمل و عکس العمل مخصوص دنیا است

اینکه شهید مطهری می‌فرمایند: در جهان قانون عمل و عکس العمل جریان دارد، مخصوص دنیا است وگرنه در آخرت طبق فرموده‌ي خود شهید بزرگوار نوع مکافات آخرت با کردار آن، رابطه علی معلولی نیست.(رک: کتاب عدل الهی یا مجموعه آثار، ج۱، ص۲۳۰) این عمل و عکس العمل یا کنش و واکنش، رابطه علی معلولی را می‌رساند و این مخصوص مکافات‌های دنیایی است نه اخروی؛ در آخرت رابطه جزا با عمل دیگر علی معلولی نیست؛ بلکه این ارتباط قوی‌تر و شدید‌تر است تا حدی که به اتحاد و عینیت جزا و عمل می‌رسد. پاداش و کیفر، تجسم خود عمل است. این چنین نیست که در ازای عملی پاداش و کیفر دریافت کنیم؛ بلکه خود آن عمل مجسم می‌شود و حتی یک پله بالا‌تر اینکه اصل این عمل همان تجسمی است که در عالم آخرت است و این عمل دنیایی،صورتی دنیایی از آن عمل است که ظاهر می‌شود. و آنچه ماندنی است همان تجسم و اصل است و این صورت دنیایی از بین رفتنی است.
پس ما در عالم آخرت با خود عمل مواجه می‌شویم و دیگر مانند دنیا نیست که به خاطر تنگی ظرف و محدودیت‌ها، تجسم خودِ واقعی عمل ممکن نباشد و عکس العمل ظاهر شود، بلکه خود عمل تجسم می‌یابد و دیگر نیاز به عکس العمل نیست.

#یادداشت
#حمیدرضاشب_بویی
#جلسه_309
#یادداشت_94
#عمل_وعکس_العمل

در کلاس عرض کردم که بحث عمل و عکس العمل در چند لایه می توان بررسی کرد.
1- لایه مادی گرایی که در این لایه نیز بخش های مختلفی است:

الف) همان نگاه های فیزیکالی است که قانون عمل و عکس العمل F=ma را جاری و ساری می داند با تمام نقدها و تبصره های بعد از این موضوع، اما انچه که این موضوع را در سطح وسیعی از اذهان مردم فراگیر کرده باعث شده غالب افراد این نگاه را به یک فضای ریاضی زده تقلیل داده و وارد محاسبات زندگی خود کنند و بر همین اساس زندگی کنند
ب) بخش دوم از همین لایه، همان عکس العمل هایی است که با فرمول ها و عددها قابل محاسبه نبود و اتفاقاتی مانند قانون جذب، اثرپروانه ای و… در اینجا قرار می گیرند. در اینجا در همان نگاه فیزیکال این متغیر هم وارد محاسبات زندگی مردم شد که بعضی از مصادیق عمل و عکس العمل در عالم ماده قابل محاسبات ریاضی و عددی نیست و باید به آن پایبند بود لذا داستانی مثل اثر پروانه ای با اینکه شاید برای کسی به تجربه نرسیده است ولی وارد محاسبات زندگی مردم شده است و باورهای آنها را تحت تاثیر قرار داده است.
2- لایه دوم از قانون عمل و عکس العمل همان بخشی است که با غیب پیوند می خورد. این لایه قطعا پیچیده تر و دارای بخش های متعددی است. و قطعا اینکه بخواهیم پاسخ به سوالات اجتماعی در این لایه دهیم بخشی از این پاسخ گویی به رویکردهای تربیتی برمی گردد و می بینیم جامعه ای که از ابتدا غیب، به عنوان یک باور در او نهادینه نشده به راحتی نمی توان با او از احادیثی هم چون احادیث ذیل سخن گفت:
○ از پیامبر خدا نقل است: «هرگاه در امّت من ده خصلت ظاهر شود خداوند ایشان را به ده چیز عقوبت کند». گفته شد: یا رسول الله! آن ده خصلت چیست؟ فرمود: «هرگاه دعا کم کنند بلا نازل شود، هرگاه صدقات (قرض، هدیه، وقف، مطلق قدم‌های خیر و انفاقات خیریه) را ترک کنند مرض‌ها زیاد شود، هرگاه زکات را منع کنند چارپایان بمیرند، هرگاه سلطان جور کند منع باران شود، هرگاه زنا در ایشان بسیار شود، مرگ ناگهانی در ایشان زیاد شود، هرگاه ربا زیاد شود، زلزله‌ها زیاد شود، هرگاه به خلاف آنچه خدا نازل فرموده حکم کنند دشمن ایشان بر ایشان مسلط شود، و هرگاه نقض عهد و پیمان کنند خداوند ایشان را مبتلا به قتل سازد و هرگاه کم فروشی کنند خداوند ایشان را به سال‌های خشک و قحط بگیرد.»
○ امام صادق (علیه السلام ) در بیان چهار چیز که اگر گسترده و شایع گردد، چهار چیز ظاهر مى شود، فرمودند: «…اذا فشا الزنا ظهرت الزلازل …»«…زمانى که زنا گسترده و عمومى شود، زلزله ها پدیدار مى گردد…همچنین فرموده اند:«چهار چیز است که یکى از آنها وارد خانه اى نمى شود، مگر این که آن خانه را خراب مى کند و هرگز آن خانه به برکت آباد نمى شود: خیانت ، دزدى ، شرابخوارى و زنا»
○ پیامبر (صلى ال علیه و آله ) فرمودند:«زمانى که زنا و ربا در شهرى آشکار شود، به تحقیق عذاب خدا را بر خودشان حلال کرده اند.امام باقر (علیه السلام ) از پیامبر (صلى الله علیه و آله ) نقل فرموده اند:پنج چیز است که اگر به آنها گرفتار شدید، باید به خدا پناه ببرید. آنگاه فرمود: زنا و عمل منافى عفت هرگز در جمعیتى پدید نیاید، به طورى که آشکار انجام دهند، مگر این که طاعون و بیمارى هاى جدید و بى سابقه که در گذشتگان نبود در میانشان شیوع پیدا مى کند.»
○ رسول خدا(صلّی اللَّه علیه و آله و سلّم): هرگاه دعا اندک شود، بلا نازل گردد.
○ امام صادق (علیه السلام):« ای مفضل! بیندیش … اگر کسی گفت: چرا این زمین می لرزد؟ (در پاسخ) به او گفته شود: زلزله و مانند آن، پند و هشدارهایی است که مردم را تهدید می کند تا رعایت کنند و از گناهان دست بردارند».
○ رسول خدا(صلّی اللَّه علیه و آله و سلّم): هر گاه امت من ربا خورند، زلزله و ماه گرفتی رُخ دهد.
○ رسول خدا (ص): هر که سه مرتبه بگوید: « به نام خداوند بخشنده مهربان، هیچ نیرو و قدرتی جز با خدای والا و بلند مرتبه نیست» ، خداوند متعال او را از نود و نه بلا کفایت کند که آسان ترین آن خفگی است.

#مشخصات_اسلام
#محمد_صحرایی
#یادداشت_68
#جلسه_308
#تبیین اراده و نسبت آن با فعل

این عالم سراسر نظام تاثیر و تاثّرات و اسباب و مسببات و علت و معلول است.
در فلسفه آموختیم که علت نسبت به معلول در جایگاه هستی بخشی قرار دارد.
در اندیشه بودم که یک نمونه علیت حقیقی در این عالم مثال بزنم…
بهترین مثالی که به ذهنم رسید علیت نفس انسان به بدن و علیت اراده ی انسان نسبت به فعل اوست.
ما اشتباها اراده را همان تصمیم معهود در ذهنمان میگیریم. اراده ای که یک لحظه اتفاق می افتد و تمام میشود و به دنبال آن، فعل در سرازیری تحقق می افتد.
در حالیکه اراده از جنس حرکت است.
با این توضیح که وقتی انسان اراده میکند که مثلا دستش را ببندد در همه ی طول این حرکت اراده سر لحظه لحظه و ریزریز حرکاتش حاضر است و در واقع فعل بسته شدن دست در هر لحظه همان اراده ی اوست که دارد در عالم بدن #ترجمه میشود.
به عبارتی اراده همان فعل است اما در مرتبه ی وجودی بالاتر از بدن یعنی در مرتبه نفس.
انفکاک این اراده از فعل بی معناست زیرا این فعل در واقع مرتبه ی نازله ی همان اراده ای است که آن به آن، دارد در نفس محقق میشود و عینا دارد در بدن ترجمه میشود و بسته شدن دست متجلّی میشود.
انفکاک علت از معلول و اراده از مراد بی معناست زیرا اینهامراتب مختلف از یک حقیقت هستند.

برای فهم بهتر اراده و خروج از اشتباه رایج در فهم اراده در همین حرکت دست اگر توجه کنید اصطلاح رایج این است که شما اراده کرده اید رفتاری بسیط بنام بسته شدن دست را و حال آنکه این فعل در بیرون تشکیل شده از میلیونها فعل که از جمله ی آنها حرکتهای پیچیده ی ماهیچه های دست و انگشت و سیگنالهای پیچیده ی مغزی و خون رسانیهای خاص و… است.
آنچه بعنوان حقیقت اراده در نفس اتفاق افتاده شامل همه ی این افعال جزئی میشود و این چندمیلیون فعالیت که نمود ظاهری اش میشود بسته شدن دست، همه بنحو بسیط مورد اراده ی نفس بوده اند.
این افعال از اراده ی نفس هیچ انفکاکی ندارند به این معنا که اگر اراده محقق شود حتما فعل بسته شدن دست که تجلّیِ آن اراده است محقق میشود و اگر به هر دلیلی مانعی برای بسته شدن دست بوجود بیاید (مثلا دست فلج شود یا کسی جلوی دست شما را بگیرد) حتما اراده در همان نقطه ی بوجود آمدن مانع متوقف شده است.

#يادداشت
#مشخصات_اسلام
#عقيل_رضانسب
#يادداشت_219
#جلسه_308

💠 ماهیت شرّ از نگاه #شهید_مطهری

شهید مطهری ماهیت شر را #عدمی و #نسبی می دانند به این توضیح که در جهان طبيعت كه جهان قوّه و فعل، و حركت و تكامل، و تضادّ و تزاحم است همان‏جا كه وجودها هستند عدمها نيز صدق مى‏كنند. «نابينايى» همان فقدان و نداشتن «بينايى» است و خود، واقعيّت مخصوصى ندارد. خوبى و بدى نيز همچون هستى و نيستى است، بلكه اساساً خوبى عين هستى، و بدى عين نيستى است. «بدى» يا خودش از نوع نيستى است و يا هستيى است كه مستلزم نوعى نيستى است، يعنى موجودى است كه خودش ازآن‏جهت كه خودش است خوب است و ازآن‏جهت بد است كه مستلزم يك نيستى است.

برای بدی که خودش از نوع نیستی به جهل و فقر مثال می زنند، «نادانى» فقدان و نبودن علم است. علم، يك واقعيّت و كمال حقيقى است، ولى جهل و نادانى، واقعيّت نيست. آنكه فقير است چيزى را به نام ثروت فاقد است نه آنكه او هم به نوبه خود چيزى دارد و آن فقر است. این بدی ها صفات حقیقی ولی عدمی هستند.
و برای بدی که از جنسی هستی است ولی مستلزم نوعی نیست اینچنین می گویند؛ گزندگان، درندگان، ميكروبها، سيلها، زلزله‏ها و آفتها ازآن‏جهت بد هستند كه موجب مرگ يا از دست دادن عضوى يا نيرويى مى‏شوند يا مانع و سدّ رسيدن استعدادها به كمال مى‏گردند. این بدی ها اساساً صفت حقیقی نیستند بلکه جزو صفات نسبی هستند. وجود حقيقى هر چيز كه به آن خلق و ايجاد تعلّق مى‏گيرد و وجود واقعى است، وجود آن چيز براى خود است نه وجود آن براى اشياء ديگر. وجود هر چيز براى شى‏ء يا اشياء ديگر، وجود اعتبارى و غير حقيقى است و جعل و خلق و ايجاد به آن تعلّق نمى‏گيرد. نمى‏توان اين پرسش را به اين صورت مطرح كرد كه چرا فاعل و مبدأ، اين وجودهاى اضافى و اعتبارى را آفريد؛ زيرا اين وجودات اولًا واقعى نيستند تا سخن از آفرينش آنها به ميان آيد، و ثانياً اين وجودهاى اعتبارى و انتزاعى، از لوازم وجودهاى واقعى‏اند و به صورت مستقل قابل طرح نيستند؛

پس در جهان يك نوع موجود بيش نيست و آن خوبيها است؛ بديها همه از نوع نيستى است و نيستى مخلوق نيست. نيستى از «خلق نكردن» است نه از «خلق كردن». اين است معنى سخن حكما كه مى‏گويند: «شرور» مجعول بالذات نيستند، مجعول بالتبع و بالعرض‏اند.

🏷 برگرفته از مجموعه آثار شهيد مطهري (عدل الهى)، ج‏1، ص: 148-158

#يادداشت
#مشخصات_اسلام
#عقيل_رضانسب
#يادداشت_221
#جلسه_308

💠 خیر بودن شرور! و لزوم وجود شرور در عالم ماده برای رسیدن به کمال از منظر #شهید_مطهری

گفته شد که شهید مطهری بعد از اینکه ماهیت شرور را مشخص می کند که عدمی و نسبی هستند، به این سؤال می پردازد که باشد شرور عدمی و نسبی اصلاً چرا نقص و كاستى و فنا و نيستى در نظام هستى راه يافته است؟ چرا يكى كور و ديگرى كر و سومى ناقص‏الخلقه است؟ چرا جاى اين عدم را وجود نگرفته است؟ آيا اين، نوعى منع فيض نيست؟
در یک ورود توضیح می دهند بدون این کاستی ها خلقت محال بود، و در ورود دیگری توضیح می دهند که شرور برای رسیدن به کمال ضرورت دارند.

🌱 مصائب، مادر خوشبختيها
ایشان می فرمایند بين آنچه ما به عنوان مصيبت و بدى مى‏خوانيم و آنچه به نام كمال و سعادت‏ مى‏شناسيم رابطه علّىّ و معلولى وجود دارد. بديها مادر خوبيها و زاينده آنها هستند.
سختيها و گرفتاريها مقدمه كمالها و پيشرفتهاست. ضربه‏ها، جمادات را نابود مى‏سازد و از قدرت آنان مى‏كاهد ولى موجودات زنده را تحريك مى‏كند و نيرومند مى‏سازد. مصيبتها و شدائد براى تكامل بشر ضرورت دارند. اگر محنتها و رنجها نباشد بشر تباه مى‏گردد.
خداوند متعال در قرآن كريم مى‏فرمايد:
وَ لَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْ‏ءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَ الْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِنَ الْأَمْوالِ وَ الْأَنْفُسِ وَ الثَّمَراتِ وَ بَشِّرِ الصَّابِرِينَ‏ (2).
يعنى بلاها و گرفتاريها براى كسانى كه مقاومت مى‏كنند و ايستادگى نشان مى‏دهند، سودمند است و اثرات نيكى در آنان به وجود مى‏آورد، لذا در چنين وضعى بايد به آنان مژده داد.
خدا براى تربيت و پرورش جان انسانها دو برنامه تشريعى و تكوينى دارد و در هر برنامه، شدائد و سختيها را گنجانيده است. در برنامه تشريعى، عبادات را فرض كرده و در برنامه تكوينى، مصائب را در سر راه بشر قرار داده است.

🌱 البلاء للولاء
ازاين‏رو است كه وقتى خدا نسبت به بنده‏اى از بندگانش لطف مخصوصى دارد او را گرفتار سختيها مى‏كند. در حديثى از امام باقر (ع) آمده است كه:
انّ اللّه عزّ و جلّ ليتعاهد المؤمن بالبلاء كما يتعاهد الرّجل اهله بالهديّة من الغيبة.
«خدا از بنده مؤمنش تفقّد مى‏كند و براى او بلاها را اهداء مى‏نمايد همان طورى كه مرد در سفر براى خانواده خودش هديه‏اى مى‏فرستد.»
در حديث ديگر از حضرت امام صادق (ع) آمده است:
انّ اللّه اذا احبّ عبدا غتّه بالبلاء غتّا.
«خدا زمانى كه بنده‏اى را دوست بدارد او را در درياى شدائد غوطه‏ور مى‏سازد».
از حضرت صادق (ع) روايت شده كه:
انّ اشدّ النّاس بلاء الانبياء، ثمّ الّذين يلونهم، ثمّ الامثل فالامثل.
«پرگرفتارى‏ترين مردم انبياء هستند؛ در درجه بعد كسانى كه از حيث فضيلت بعد از ايشان قرار دارند، و سپس هر كس كه بافضيلت‏تر است به ترتيب از بالا به پايين.»

🌱 اثر تربيتى بلايا
سختى و گرفتارى، هم تربيت كننده فرد و هم بيدار كننده ملتهاست. سختى، بيدار سازنده و هوشيار كننده انسانهاى خفته و تحريك كننده عزمها و اراده‏هاست. سختى همچون كيميا، خاصيت قلب ماهيّت كردن دارد، جان و روان آدمى را عوض مى‏كند. اكسير حيات دو چيز است: عشق، و آن ديگر بلاء.

❇️ جمعبندی نهایی:

از اين نكته نبايد غفلت ورزيد كه مصائب، وقتى نعمت هستند كه انسان از آنها بهره‏بردارى كند و با صبر و استقامت و مواجهه با دشواريهايى كه مصائب توليد مى‏كنند روح خود را كمال بخشد. اما اگر انسان در برابر سختيها فرار را انتخاب كند و ناله و شكوه سر دهد؛ در اين صورت بلا از براى او واقعا بلاست.
حقيقت اين است كه نعمتهاى دنيا نيز مانند مصائب، ممكن است مايه رقاء و سعادت باشد، و ممكن است مايه بدبختى و بيچارگى گردد. نه فقر، بدبختى مطلق است و نه ثروت خوشبختى مطلق. چه بسا فقرهايى كه موجب تربيت و تكميل انسانها گرديده، و چه بسا ثروتهايى كه مايه بدبختى و نكبت قرار گرفته است. امنيّت و ناامنى نيز چنين است. نعمت بودن نعمت، بستگى دارد به نوع عكس العمل انسان در برابر آن نعمت، كه شاكر باشد يا كفور؛ و همچنين نقمت بودن نقمت، بستگى دارد به نوع عكس العمل انسان در برابر آن كه صابر و خويشتن‏دار باشد يا سست عنصر و بى‏اراده.
چيزى را بايد بلا ناميد كه عقوبت معنوى الهى باشد؛ يعنى آثار بد عمل انسان. اين امور ازآن‏جهت بلا و مصيبت واقعى‏اند كه اولا معلول اراده و اختيار خود انسان هستند، و ثانيا مقدمه هيچ خير و هيچ كمالى نيستند.
آرى، مصائب و بلاها نعمتهاى بزرگى هستند كه بايد در برابر آنها سپاسگزار خدا بود، نعمتهايى هستند كه در صورت قهر تجلّى كرده‏اند؛ همچنان كه گاهى قهرهايى به صورت لطف، ظهور مى‏كنند. از اين قهرها به نوبه خود بايد سپاسگزار بود

اگر بخواهيم به مسأله، #رنگ_فلسفى بدهيم بايد بگوييم: قابليّت مادّه از براى پذيرش صورتهاى گوناگون، و تضادّ صور با يكديگر، هم عامل تخريب است و هم عامل ساختن، هم عامل از بين بردن است و هم عامل ايجاد كردن؛ تخريب گذشته و ساختن آينده، بردن صورتها و نقشهاى كهنه و آوردن نقشهاى تازه. هم انهدام و ويرانى معلول تضاد است و هم تنوع و تكامل؛ زيرا اگر چيزى منهدم نمى‏شد، تشكل تازه اجزاء با يكديگر و تركيب و تكامل مفهوم نداشت. تا اجزاء و عناصر با يكديگر نجنگند و در يكديگر اثر نكنند، مزاج متوسط و تركيب جديد پيدا نمى‏شود. پس صحيح است كه بگوييم: «تضاد، منشأ خيرات و قائمه جهان است و نظام عالم بر آن استوار است».
لذا مرحوم صدرالمتألهین می گوید:
لو لا التّضادّ ما صحّ دوام الفيض عن المبدأ الجواد.

هيچ حركت طبيعى بدون قسر ممكن نيست. وقتى جسم به سوى محل طبيعى خود حركت مى‏كند كه در غير محل طبيعى خودش قرار بگيرد؛ اما زمانى كه جسم در محل طبيعى خود باشد ساكن و بى‏حركت خواهد بود. لذا همواره سعادت انسان در مطلوب داشتن است، و مطلوب داشتن زمانى تحقق مى‏پذيرد كه فقدان و محروميّت در كار باشد.

🏷 برگرفته از مجموعه آثار شهيد مطهري (عدل الهى)، ج‏1، ص: 173-193

#یادداشت
#محمد_حسن_زاده
#مشخصاتـاسلام
#یادداشت_113
#جلسه_308

✨سنت لا یتغیر الهی✨

🔰سوره مبارکه بقره:
«وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الْأَمْوَالِ وَالْأَنْفُسِ وَالثَّمَرَاتِ وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ﴿۱۵۵﴾
و قطعا شما را به چيزى از [قبيل] ترس و گرسنگى و كاهشى در اموال و جانها و محصولات مى ‏آزماييم و مژده ده شكيبايان را
الَّذِينَ إِذَا أَصَابَتْهُمْ مُصِيبَةٌ قَالُوا إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ ﴿۱۵۶﴾
[همان] كسانى كه چون مصيبتى به آنان برسد مى‏ گويند ما از آن خدا هستيم و به سوى او باز مى‏ گرديم
أُولَئِكَ عَلَيْهِمْ صَلَوَاتٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَرَحْمَةٌ وَأُولَئِكَ هُمُ الْمُهْتَدُونَ ﴿۱۵۷﴾
بر ايشان درودها و رحمتى از پروردگارشان [باد] و راه‏يافتگان [هم] خود ايشانند»

❇️این آیات یکی از مهم ترین آیات قرآن مجید است که ما را به یکی از سنت های لا یتغیر الهی هدایت میکند.

خداوند متعال در این آیات سه مرتبه تاکید میکنند که یقینا ما انسان را به بلا ها و شرور مختلفی که به روح و جسم و اموال و فرزندان و بستگان او آسیب میزند، مبتلا میکنیم و عیار او را با این بلایا میسنجیم.

هیچ کس از این قاعده مستثنی نیست. این قاعده عامی است که زندگی دنیایی انسان با آن آمیخته است. انسان در زندگی دنیایی خود، لحظه به لحظه باید منتظر انواع و اقسام بلایا باشد.

⁉️اما در در مقابل این بلایا انسان باید چه کار کند؟ چه طور خود را نجات دهد و از این حجم از سختی ها و مشکلات نشکند؟ چه طور تحمل کند؟

✅راه حل تنها در صبر است. صبر است که میتواند انسان را از این امتحان سربلند بیرون آورد. صبر کردن به معنای کار درست و عاقلانه را با توکل بر خدا انجام دادن.

🔹تنها کسی میتواند اینگونه اقدام کند و خود را از طوفان مشکلات و بلایای دنیایی به ساحل امن و آرامش برساند و تهدید مشکلات را به فرصت رشد و تعالی تبدیل کند که با نگاه «از اویی» و « به سوی اویی» به دنیا نگاه کند. فهم این نکته که همه هستی انسان و تمام داشته هایش متعلق به خداست و انسان لحظه به لحظه محتاج فیض الهی است و بدون آن نیست و نابود میشود، نجات بخش انسان است. بدون این نگاه انسان نمیتواند خودش را از انبوه سختی ها برهاند و با انواع فشار های روحی، سرانجام افسردگی و ناامیدی سراسر وجودش را تسخیر خواهد کرد.
.

#مشخصات_اسلام
#یادداشت_71
#جلسه_308
#محمد_صحرایی
#آثار_هویت_بسوی_اویی_در_نظام_تربیتی
گفتیم انسان هویت بسوی اوییی دارد و آنرا عبارت دیگری از وجود ربطی داشتن انسان دانستیم.
همیشه در ذهنم سوال بود که در نظام تربیتی چگونه رفتار شود تا در عین اینکه شخص سرخورده و سرشکسته نشود، مغرور هم نشود.
مرز بین غرور و اعتماد بنفس در روش تربیتی برایم خیلی باریک بود.
اما گویا این مرز باریک که باعث میشود فاصله ی نتیجه از شرق تا غرب و از بهشت تا جهنم شود همان مقتضای وجودی انسان یعنی ربط به خداوند است.
نتیجه هویت بسوی اویی انسان این است که در هر عنصر شخصیتی اگر ارتباط و ربط با حقیقت بالاتر ملاحظه نشود همان عنصر شخصیتی تبدیل به مرتع شیطان میشود.
اگر صرفه جویی است میشود بخل
اگر عزت است میشود تکبر
اگر خشوع است میشود ریا یا ضعف شخصیت
اگر جهاد است میشود قساوت و وحش گری و خونریزی
آری در تربیت انسانی با هویت بسوی اویی و ربطی و فقر به خداوند، همه و همه ی گام ها و رفتارها باید همراه با ربط و ترسیم نیاز به صاحب حقیقی نعمتها باشد و الا در میدانی که شیطان طراحی کرده، بازی خواهیم کرد.
بنظرم نقطه ضعف اساسی نظام تربیتی غربی همین است…
در نهایت خروجی اش انسانهایی خواهند بود که رفتارهایشان مقتضای فطرت و شاکله ی وجودی فقری شان نیست.
مثل گوسفندی که با سیستم های تربیتی شجاع و نترس و دردنده بار آمده و بتواند گوسفندان دیگر را بدرد و گوشت انها را بخورد و حتی با گرگ بجنگد و از خودش دفاع کند.
اما او از مسیر فطرت خودش خارج شده و بزودی منشا بزرگترین فسادها در عالم خواهد شد….

#یادداشت
#مشخصات_اسلام
#سید_مصطفی_مدرس
#یادداشت_105
#جلسه_307

🔰رویکرد تنزیهی و تشبیهی در میانه علت فاعلی و علت غایی
حضرت استاد در یکی از بازخوردهایشان فرمودند:”در دل هر دو رویکرد تشبیهی و تنزیهی نیز تنزیه یا تشبیه نهفته است. ”

این سخن حقی است اما مسئله آنجا صورتی دیگر پیدا میکند که در عالم ماده تزاحماتی پدید آمده و یکی به مثابه علت فاعلی و دیگری به مثابه علت غایی مد نظر قرار میگیرد.

💠رویکرد تنزیهی به مثابه علت فاعلی و رویکرد تشبیهی به مثابه علت غایی
چنانچه رویکرد تنزیهی به مثابه علت فاعلی و رویکرد تشبیهی به مثابه علت غایی در کنش های انسانی مطمح نظر قرار گیرد آنگاه فاعلیت و سازندگی با ممشای مبارزه به غایت تمدن سازی در پی گرفته می شود.
به عبارتی هر چند “ما در موقف امثال یمن و غزه نیستیم” لکن جبهه مستضعفان در یک نگاه کل نگرانه زیر چکمه نظام سلطه قرار دارد و مستضعفان امامان بالقوه ارض هستند و نه امامان بالفعل!
فلذا فصل اخیر چهره ما بایستی مبارزه به منظور اتفاقا زدودن نفوذ طاغوت در رگ رگ شئون حیات اجتماعی و تمدنی ما به غایت تمدن سازی بایستی باشد.
به تعبیر دیگر لازمه هجرت از منطقه تحت نفوذ ولایت طاغوت و حاکمیت طاغوت به منطقه تحت نفوذ ولایت الله و حاکمیت الله، نفی درونی ولایت طاغوت و قطع رابطه با آن می باشد و این لازمه اش محقر شدن و کوچک شدن طاغوت و مظاهر تمدنی چشم پرکن طاغوت در دیدگاه همگان، و ذلیل خوار شمرده شدن پذیرفتن ولایت طاغوت می باشد.
این ممشا مدعیست اگر به دنبال تمدنسازی هستیم(رویکرد تشبیهی به مثابه علت غایی) در این صورت بایستی از هرگونه وابستگی فکری، عاطفی و رفتاری به طاغوت خویشتن خویش را برهانیم(رویکرد تنزیهی به مثابه علت فاعلی)

سوال اینجاست که با این تقریر این ممشا و سیاست، سیاستی در پارادایم تمدن و نه در تراز تمدن خواهد بود؟!

💠رویکرد تشبیهی به مثابه علت فاعلی و رویکرد تنزیهی به مثابه علت غایی
حال چنانچه رویکرد تشبیهی به مثابه علت فاعلی و رویکرد تنزیهی را به مثابه علت غایی در کنش های انسانی مد نظر قرار گرفته و سیاست انقلاب اسلامی بر این ممشا مستقر گردد بدین معنا خواهد بود که ما با تمرکز بر فاعلیت ساخت ایران پیشرفته به دنبال غایت چالش با نظام سلطه و دستگاه استکبار و رفع فتنه طاغوت از عالم باشیم.
فلذا فصل اخیر چهره ما بایستی «پیشرفت و تحول و آبادانی» باشد، یعنی جاری ساختن ربوبیت الهی در رگ رگ شئون حیات بشری.
به تعبیر دیگر لازمه هجرت از منطقه تحت نفوذ ولایت طاغوت و حاکمیت طاغوت به منطقه تحت نفوذ ولایت الله و حاکمیت الله، بر افراشتن پرچم ولایت الله و استحکام بخشیدن و اقتدار آفریدن برای ولایت الله می باشد و این لازمه اش حس عزّت و افتخار و تفاخر به مظاهر تمدنی و تاریخ الهی جبهه حق می باشد.
این ممشا مدعیست اگر به دنبال رفع فتنه طاغوت از عالم هستیم(رویکرد تنزیهی به مثابه علت غایی) در این صورت هیچ مفری جز وَأَعِدّوا لَهُم مَا استَطَعتُم مِن قُوَّةٍ وَمِن رِباطِ الخَيلِ نداریم. (رویکرد تشبیهی به مثابه علت فاعلی)

(وَأَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ وَمِنْ رِبَاطِ الْخَيْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَعَدُوَّكُمْ وَآخَرِينَ مِنْ دُونِهِمْ : شاید از این آیه بشود اینگونه استفاده کرده که اعداد و آمادگی هر قدرتی در جبهه مؤمنین به حق (تشبیه) غایتش ارهاب عدوّ الله (تنزیه) است.

🔴شاید بشود اینگونه تنظیر کرد که تاکید بر رویکرد تنزیهی به مثابه علت فاعلی به منزله تاکید بر دفع و رفع مانع بوده و تاکید بر رویکرد تشبیهی به مثابه علت فاعلی به منزله تاکید بر ایجاب و ایجاد اقتضاء می باشد.

این مهم است که بفهمیم حال و عطش یک مردمی عطشی تنزیهی است یا عطشی تشبیهی!

این مهم است که بفهمیم توان و اراده ملّی بایستی در جهت تنزیه و دفع و رفع مانع خرج گردد یا در جهت تشبیه و ایجاب و ایجاد اقتضاء!

این مهم است که بفهمیم اگر جهاز هاضمه فکری فرهنگی مان توان استحاله و زدودن رگه های طاغوتی نظامات اجتماعی را ندارد بایستی بر تنزیه جهت شناسایی رگه های طاغوت تاکید کنیم یا بر تشبیه جهت ارتقای جهاز هاضمه فکری فرهنگی مان!

#يادداشت
#مشخصات_اسلام
#عقيل_رضانسب
#يادداشت_216
#جلسه_307

💠 دور شدن خدا در نظام علیّ معلولی ناشی از تصویری مشائی از علیت!

وقتی سخن از نظام علیت به میان می آید یک احساس دوری از خدا شکل می گیرد، #خدای_فلسفه واجب الوجود است و سر سلسله علل کثیره ای است که همینطور علت یکدیگر هستند تا به من می رسد؛ تازه این سلسله علیتی را هم من نمی دانم چند تا هستند!

از طرفی می بینیم #خدای_قرآن خیلی نزدیک است!
خدایی که همیشه با ماست!
هُوَ مَعَكُمْ أَيْنَ ما كُنْتُمْ ﴿الحديد، 4﴾

بل بیشتر خدایی که از رگ گردن به ما نزدیک تر است!
وَ نَحْنُ أَقْرَبُ إِلَيْهِ مِنْ حَبْلِ اَلْوَرِيدِ ﴿ق‏، 16﴾

بل بیشتر خدایی که بین خودم و خودم هست!
أَنَّ اَللّهَ يَحُولُ بَيْنَ اَلْمَرْءِ وَ قَلْبِهِ ﴿الأنفال‏، 24﴾

اما به نظر می رسد تصویری که ما از علت و معلول داریم یک تصویر مشائی است که چنین احساس دوری از واجب الوجود را ایجاد کرده است. مشاء از یک فضای امکان ذاتی و استواء نسبت و نیاز به چیزی که از استواء نسبت شیء را خارج می کند شروع می کند و به علت می رسد، کلا بحث در یک آب و هوای ماهوی بسته شده است که آن هم با کلی از مباحث خلط ذهن و عینی که در کار مشاء هست پیچیده شده بود؛ لذا یک تصویر دور درست می کند. تازه یک چیز تا بخواهد معلول بشود خودش کلی باید راه را برود: «الماهیه، قررت، فامکنت، فاحتاجت، فاوجبت، فوجبت، فاوجدت، فوجدت.»

این سخنان همه در جای خود درست است و باید مورد توجه هم قرار بگیرد، منتها تصویری که حکمت متعالی از علیت می دهد، خیلی غنی تر از این است. #خدای_صدرا آنقدر که ما فکر می کنیم دور نیست.

صدرا با بردن اثبات اصالت وجود و سپس #وجود_فی_غیره و عین ربط کردن همه معالیل، این تصویر دور را به هم زده است. خدای صدرا خدایی است که همه معالیل چیزی جز ربط به او نیستند، خدایی که او تنها مستقل عالم هستی است و همه ما سوی الله #هویت_ربطی دارند، فقر به او در وجود همه مخلوقات کاشته شده است.

بله نظام علیّ معلولی در فلسفه صدرا سر جای خودش هست منتها علت اینقدر دور از معلول نیست، معلول همان علت است در این موقف وجودی خاص، معلول رقیقه علت است و علت حقیقت این رقیقه است.

همین #خدای_قرآن را می دهی به متکلمین یک چیز تلخی در می آورند که کاش فقط دور بود! خدای قرآن را باید فهمید و فهم نظامی که خدای قرآن خلق کرده است، اگر در فهم های رو به عمقی صورت بگیرد تازه از تلقی های عوامانه و سطحی در موردش نجات پیدا می کنیم.

#يادداشت
#مشخصات_اسلام
#عقيل_رضانسب
#يادداشت_217
#جلسه_307

💠 پیوند مسئله #جبر_و_اختیار به بحث نحوه ارتباط حق و خلق

چون اراده ما یکی از ابعاد وجودی ماست، اگر سؤال از نسبت اراده ما با اراده خالق ما (خدا) به میان بیاید، و کسی بخواهد ادعا کند که ما اراده ای نداریم و هر چه هست جبر است، یا کسی بخواهد بگوید که خدا هیچ تسلطی بر اراده ما ندارد و هر چه اراده می کنیم کاملا به خودمان واگذار کرده؛ باید قبل از آن تکلیف اینکه چه تصویری از نسبت من با خدا دارد که بر اساس آن تصویر به این قضاوت رسیده است؟

تصویر ما از نحوه وجود خدا و نحوه وجود ما کاملاً مؤثر است در تصویر ما از جبر و اختیار؛ اگر خدا را کمال مطلق و بی نهایت بدانیم به نحوی که دیگر جا برای غیر باقی نمی گذارد، دچار جبر مطلق خواهیم شد کما اینکه برخی جهله صوفیه شدند؛ اگر خدا را همچین هم بی نهایت ندانیم و بگوییم خدا نمی تواند در موقف من حاضر باشد و الا منیت من به هم می خورد، می توان کاملا خدا را به عقب راند و عنان کار را به دست خودمان بگیریم و این تصویر در کار متکلمین کاملاً حضور دارد و خدا یک موجودی است در کنار بقیه موجودات منتها خیلی بزرگ تر و با مقام بالاتر.

واقع قضیه این است که هر تصویری از رابطه حق و خلق ارائه بدهی که در آن خلق دارای وجود مستقل باشد که یک ربطی هم به خدا پیدا کرده است، نمی تواند مشکله جبر و اختیار را حل کند؛ شاید عجیب به نظر برسد و گفته شود اگر شما مسئله را اینقدر بیخ دار کردید که وجود شیء #عین_ربط به خدا شد و اصلاً این شیء چیزی جز ربط به خدا نشد، این که دیگر پدرجد جبر است! اما حقیقت این است که فقط با همین دیدگاه می شود بحث جبر و اختیار را حل کرد.

فقط نگاه فقری و ربطی به مخلوقات است که اجازه حضور خدا در موقف او را می دهد، اگر نتوانیم حضور خدا در موقف مخلوق را تصویر کنیم قاعدتاً باید معتقد به تفویض شویم؛ و عجیب این است که کله خراب ترین متکلمین تاریخ یعنی اشعریون قائل به جبر شدند و همین عمق کله خرابی شان را می رساند!

متون متعدد دینی ما را به این وا می دارد که خدا را در موطن وجودی و افعالی خود بپذیریم،
أَنَّ اَللّهَ يَحُولُ بَيْنَ اَلْمَرْءِ وَ قَلْبِهِ ﴿الأنفال‏، 24﴾
وَ اَللّٰهُ خَلَقَكُمْ وَ مٰا تَعْمَلُونَ ﴿الصافات‏، 96﴾
سُئِلَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ عَلَيْهِ السَّلَامُ: بِمَ عَرَفْتَ‏ رَبَّكَ‏؟ بِمَا عَرَّفَنِي نَفْسَه‏؛ قَرِيبٌ فِي بُعْدِهِ، بَعِيدٌ فِي قُرْبِه‏، فَوْقَ كُلِّ شَيْ‏ءٍ، وَ لَا يُقَالُ: شَيْ‏ءٌ فَوْقَه‏؛ أَمَامَ كُلِّ شَيْ‏ءٍ، وَ لَا يُقَالُ: لَهُ أَمَام‏؛ دَاخِلٌ فِي الْأَشْيَاءِ لَاكَشَيْ‏ءٍ دَاخِلٍ فِي شَيْ‏ء؛ وَ خَارِجٌ مِنَ الْأَشْيَاءِ لَا كَشَيْ‏ءٍ خَارِجٍ مِنْ شَيْ‏ءٍ الكافي (ط – الإسلامية)، ج‏1، ص: 86

از طرف دیگر سراسر فضای دین مشحون است از تکلیف و حشر و حساب و کتاب و عقاب و جزاء و واضح است که اگر جبر باشد همه این امور بی معنا می شود.

باید بتوان ایده ای داد که این ایده بتواند از مخلوق بودن فعل من در آن واحد برای خودم و خدا پشتیبانی کند، و این ایده همان ایده #وجود_فقری یا #عین_ربط بودن همه مخلوقات است.
در این ایده ما دو اراده نداریم بلکه یک اراده داریم که هم مستند به من است و هم به خدا! به عبارتی چون وجود من عین ربط به حق است، اراده من و همه چیزهای دیگر من هم عین ربط به حق است.