با تبیینی که از نیروی پیشران در یادداشت قبل شد و اینکه خلق شدن نیروی پیشران تنها در بستر ارتباط و تعامل رفت و برگشتی با محیط بیرونی است

تحقق تفکراتی که بناست اندیشه ی یک مجموعه یا شخص را پیش ببرد نیاز به بستر تعامل رفت و برگشتی و تأثیر و تأثُّر صحیح اندیشه ای دارد و آزاداندیشی بناست بستر تعامل صحیح اندیشه ها را فراهم نماید.

اگر مجموعه ای در کتابخانه اش تولید اندیشه کند و بستر عرضه و رفت و برگشت با اندیشه های بیرونی را تجربه نکند مثل ماشینی که بنا دارد روی یخ حرکت کند چرخش چرخهای اندیشه اش جز درجا زدن ثمری نخواهد داشت.

تکوین عالم بر این بنا شده که نیروی روبه جلو و پیشبرنده در تعامل با محیط و از مقاومت محیط حاصل میشود…

اگر از آزاداندیشی فرار کنیم بنای فرار از تکوین عالم را داریم که عاقبتش مشخص است…

بعنوان یکی از مخاطبان ارائه های استاد بنظرم میرسد پیش از هرگونه ارائه ای در مورد ساختار و چرخه ی پیشنهادی فرهنگ بایستی هدف از ساختار فرهنگی کشور و در گام بعد ولنگاری فعلی به درستی تبیین شود و منشأ ناکارآمدی فعلی آسیب شناسی شود.

بعد از اینکه نقاط ضعف و اهداف و مطلوب ها مشخص شد در گام بعد به ارائه ساختار پیشنهادی پرداخته شود.

در ارائه ی ایده ی فرهنگی مادر هم آنچه بیش و پیش از هر چیزی اهمیت دارد تبیین نحوه و چگونگی حل مشکلی است که در گام اول شناسایی و تبیین شده بود.

حصول این غایت ممکن است حتی بی نیاز از توضیح کامل مفاهیم عناصر چرخه ی پیشنهادی باشد.

چه بسا با همان ذهنیت اولیه و تنها با توضیح ترتّب هر عنصر با عنصر بعدی و تبیین هویت چرخه ای این عناصر موفقیت حاصل شود.

بعبارت دیگر در ارائه ی اولیه أولا ادعاها چه در حوزه ی رفع مشکل و چه در حوزه ی ارتباط عناصر و ارتباط چرخه ای انها باید تبیین شوند. تبیین چگونگی ها بهتر است به فرصتهای بعدی واگذار شود.

بعد از طرح ادعاها ممکن است در مورد مفاهیم و ارتباط و ترتّب هر عنصر نسبت به عنصر بعدی و یا نحوه ی حل مسأله سوالاتی مطرح شود که با تبیین عمیق تر مفاهیم و تبیین چگونگی ها در فرصتهای بیشتر پاسخ داده خواهد شد.

در قرنی که قرن سرقت شعارهای فطریست شاید بیش از هر شعاری، شعار آزادی دستخوش سوء استفاده قرار گرفته است…

در دوران حاضر این سرقت آنقدر زیاد است که حتی میتوان از آن بعنوان یک شاخصه ی فطری بودن شعارها یاد کرد. یعنی هر جا دیدیم غرب شعاری را خیلی سردست کرده و خیلی توانسته با آن جولان بدهد بدانیم که با یک خواسته ی فطری بشر مواجه هستیم و این شیطان گنج پیدا کرده است.

این سرقت چگونه است؟ با منحرف کردن آن خواسته ی فطری..

بعنوان مثال فرض کنید یک سنگ اگر آزاد باشد و تحت تأثیر هیچ نیروی بیگانه ای نباشد اقتضاء طبیعت و خلقتش و نیروهای طبیعی نظام أحسن الهی این است که روی زمین قرار بگیرد.

حالا اگر یک نیروی بیرونی این سنگ را به بالا پرتاب کند و بعد از آن بحال خودش آزاد گذاشته شود به اقتضای خلقت خودش و خلقت این عالم به سوی زمین برخواهد گشت و باز روی زمین قرار خواهد گرفت. و آزادی برای این سنگ این است که کسی آنرا از اقتضای طبیعتش خارج نکند یا اگر خارج کرده است نیروهای مزاحم برداشته شوند تا به اقتضای رفتار طبیعی خودش به سمت خواسته ی طبیعی و فطری اش حرکت کند.

غرب وحشی اما وقتی آزادی را در مورد یک پدیده معنا می کند میخواهد آن پدیده را در مقابل اقتضاءات طبیعی خودش قرار دهد و بعبارتی غرض اصلی او همین مخالفت با اقتضاءات فطری و طبیعی خود آن پدیده است. و در واقع آزادی برای آن شیء را جنگیدن آن شیء با خودش و قیام علیه واقعیت خودش معنا میکند نه آزادی از موانع شکوفایی فطرت الهی اش.

و اینها همه برای این است که در این درگیری و تناقض آشکار بتواند سیطره ی خودش را بیشتر و گسترده تر کند.

این سیاست همان سیاست تفرقه و جنگ بیانداز و حکومت کن است اما این بار در شکلی بسیار پیچیده تر و عمیقتر…..

بسم الله الرحمن الرحیم
قدر الرجل علی قدر همته و همته علی نحو معیشته
امیر المؤمنین ع در نهج البلاغه می فریمایند: «قَدْرُ الرَّجُلِ عَلَی قَدْرِ هِمَّتِه» قدر و اندازه هر کسی به اندازه دغدغه‌ایست که دارد. یعنی اگر انسانی دغدغه‌هایی کوچک دارد اندازه و منزلت وی کوچک است مثلا برای یک بچه شاید بزرگ‌ترین دغدغه و خواستش داشتن یک لباس زیبا یا یک کفش خوب باشد که البته برای یک جوان اندازه این دغدغه بسیار مضحک به نظر می رسد اما جالب این است که همین جوان خودش هم تمام دغدغه اش داشتن یک ماشین یا خانه ایده ال است او به این امر توجه نکرد که تفاوت زیادی با دوران بچگی خود نکرده است فقط نیازش بزرگ‌تر شده است. لذاست که برای کسی که اهل معناست این که تمام دغدغه زندگی کسی داشتن خانه و ماشین باشد بسیار مضحک است. چرا که او فلسفه دنیا را جمع آوری مال نمی‌داند.
معیار انتخاب مسئله عمری
اما سوال دقیق تر این است که بین این همه عالم و دانشمند که پا به عرصه حیات بشر گذاشته اند و خدمتی ارائه کرده اند و رفته اند چه چیزی را به عنوان دغدغه اصلی زندگی یا به قول استاد فلاح کدام مسئله را بعنوان مسئله عمری خویش انتخاب نموده اند. اصلا معیار یا علتی که یک مسئله برای یک انسان چه خود آگاه و چه ناخودآگاه تبدیل به مسئله واقعی زندگی او می شود چیست؟
یکی از بهترین پاسخ هایی که می شود به این سوال داد این است که چون انسان موجودی شعوری است و نمی تواند بدون شعور قدم از قدم بردارد -چه بداند و چه نداند- پس بهترین پاسخ ها را در این باب می توان از عوامل شعورساز پیدا کرد.

العالم بزمانه لا …
قطعا یکی از مهم ترین عوامل مسئله ساز، نیاز یا همان عطش زمانه‌ی آن عالم در آن عصر است که مثلا علامه امینی تمام زندگی اش را وقف اثبات حقانیت ولایت امیر مومنان ع می‌کند.
تفاوت بروجردی و خمینی
آنچه واضح است این است که عطش عصری و مصری تنها عاملی نیست که موجب شود مسئله ای اینقدر بزرگ شود تا تبدیل به مسئله عمری یک عالم و دانشمند شود چرا که در هر عصر و زمانه علماء زیادی زندگی می کردند که دغدغه های متفاوتی داشتند. به نظر می‌رسد اینجا باید پای نحوه زیست و زندگی باز شود چرا که اگر عالمی زندگی منفعلانه نسبت به رویدادهای زمان داشته باشد می شود مثلا آیت الله بروجردی ره که بزرگ‌ترین دغدغه اش حفظ تشیع است که بخاطرش خون دل‌ها خورده شده تا بدست ما برسد و اگر زیست مهاجمی داشته باشد می شود مثل امام خمینی ره که نه تنها می‌خواهد شیعه را حفظ کند برلکه می خواهد تشیع دارای قدرت اثرگذاری زیادی شود تا بتواند آ« را در جای جای کره زمین گسترش دهد.
اما دوباره سوال پیش می آید؛ آنچه موجب شکل گیری این زیست متفاوت می شود چیست؟

آنچه برای خدا اهمیت دارد حقیقت است و آشکار شدن حقیقت. یعنی تمام پیامبران و اولیاء خدا هدف شان باز کردن مسیر برای فهم و درک حقیقت انجام میگیرد. پس باید تمام کارهای ایشان را راهبردی متناسب با زمان خودشان برای رسیدن بشر به حقیقت تقریر کرد. ایجاد بستر حقیقت‌فهمی و حقیقت‌بینی برای بشر کار پیامبران است. چرا که هیچ حقیقتی روشن تر از توحید در عالم وجود ندارد. این قدر این امر برای پیامبران پر رنگ است که اصلا دنبال فریب نمی رود، اصلا دنبال هوس نمی‌رود، اصلا دنبال همراه کردن مردم به هر نحوی نمی رود. چون او نمی خواهد در ظاهر و عده بر باطل پیروز شود او می‌خواهد در واقع پیروز شود. و این آن کار بسیار دشوار است. با بشری که غرق در دنیاست، غرق در هوس است و زیست دنیایی دارد چطور می شود از حقیقتی ورای این دنیا سخن گفت.
گفتمان سازی در جبهه حق و باطل
به نظرم گفتمان در نظام زندگی توحیدی با گفتمان با نظام فکری غرب متفاوت است. غرب باید از جهل و برساخته‌های آن دنیایی بنا کند، باید نظام اندیشه انسان را در محیط هوسناک محقق کند لذا خیلی رسانه اهیمت پیدا میکند و قوی ترین رسانه ها در غرب رسانه هایی هستند که می‌توانند بر ضمیر ناخودآگاه بشر تاثیر بگذارند اما پیامبران تماما با خودآگاهِ مردم سروکار دارند. نمی خواهند کسی ناخواسته وارد این عرصه شود چرا که اگر این مطلوب بود خود خدا متعال برای این کار از همه ماهرتر بود و به نحوی این کار را انجام می داد که حتی برای هیج فیلسوفی حتی سوالی پیش نیاید. غرب از عنوان دموکراسی دنبال مردم سواری است نه مردم سالاری. حتی بغیر مکتب امام هم بسیاری از علما هم همین تقریر را دارند منتهی کمی مهربان تر

اگر حدیث فوق العاده راهبردی «جنود عقل وجهل» را مبنای تحلیل صحنه مبارزاتی دنیا قرار دهیم یک معیار و محک فوق العاده تعیین کننده برای جبهه‌بندی دنیا پیدا می‌کنیم. {هر آنچه که باعث بالارفتن جهل می‌شود به نفع جبهه باطل است و هرآنچه باعث بالا آمدن عقل شود به جبهه حق کمک کرده است.} تا جایی که امیر المومنین در نهج البلاغه یکی از مهم ترین علت های ارسال رسل توسط خداوند متعال را را لیثیروا لهم دفائن العقول معرفی میکند.
این آرایش جنگی به ما این نکته را می گوید که جبهه باطل اگر مشغول طراحی و ساخت سازه ای تمدنی بزند، استخوان‌بندی و زیربنای این تمدن چیزی نیست جز «جهل انسان ها». جبهه باطل تمام تلاش خود را میکند تا همه انسان ها را در جهل نگه دارد و از جهل بنای یک تمدن جاهلانه را بنا میکند تا همه غرق در زندگی روزمره و جاهلانه شوند.
راهبرد جبهه حق
اگر ما این تحلیل الهیاتی از جبهه‌بندی حق و باطل بپذیریم آن وقت راهبردهای تمام معصومین علیهم السلام از حاکمیت امام علی و امام حسن تا قیام امام حسین و از کرسی های علمی امام صادق تا ولایتعهدی امام رضا همه و همه را راهبردهایی برای بالا آمدن عقل انسان می دانیم. اساسا دیگر آزاد اندیشی را یک طرح راهبردی متعلق به زمان و مکان خاص نمی فهمیم بلکه این شاهراه دعوت همه انبیاء و اولیاء است. چرا که آزاداندیشی و حق خواهی تنها بستر برای جاری شدن توحید در تمام شئون دنیاست.

#آزاداندیشی

فلسفه را به شناخت آزادانه هستی تفسیر می کنند. فلاسفه معتقدند آزادانه درمورد هستی و وجود می اندیشند. اما خیلی جالب است که فلسفه در دنیای فکری غرب مادی و در جهان اسلام، دو سیر کاملا متفاوت و مجزایی را پیموده اند؛ به گونه ای که در حال حاضر نه تنها از جهت نتایجی که به آن رسیده اند، بلکه از جهت مبادی نیز، کاملا متمایز و متفاوت هستند.
فلسفه غربی کاملا مادی شده و هر آنچه فراتر از ماده باشد را، منکر می شود؛ اما فلسفه اسلامی آنقدر رنگ و بوی اسلامی گرفته است، که در آخرین مرحله از مراحل کتاب های آموزشی فلسفه اسلامی که بدایة الحکمة و نهایة الحکمة می باشد، به صورت مفصل درمورد اثبات خداوند متعال و اثبات صفات او و … بحث می شود.
سؤال اصلی این نوشته این است که آیا آزاداندیشی نیز، همینگونه است؟ آیا آزاداندیشی ای که اُمانیسم مطرح می کند و در آن می دمد، با آزاداندیشی ای که نگاه اسلامی سفره آنرا پهن می کند، متفاوت است؟
ظاهر مسئله آزاداندیشی، آزادانه اندیشدن و یافتن حق و حقیقت یا همان حق پویی است؛ همانگونه که فلسفه تفکر آزادانه درمورد هستی بود؛ ولی اینکه این مسأله با چه هدفی طرح می شود، در اینکه به چه سمت و سویی برود، کاملا مؤثر است؛
آیا اینگونه است؟
آیا این تقریر از فلسفه اسلامی و فلسفه غربی صحیح است؟
آیا فیلسوف اسلامی ممکن است به نفی خدا برسد؟
آیا آزاداندیشی ممکن است به خلاف دستورات اسلامی برسد؟
آیا آزادندیشی راهی است برای انتقال فرامین اسلام؟