يادداشت 118 – اراده ملي روح نظريه سعادت

#يادداشت

#روح_توحيد_نفي_عبوديت_غير_خدا

#درگيري_شعار_توحيد_با_استكبار

#عقيل_رضانسب

#يادداشت_118

#جلسه_204

💠 #اراده_ملي روح نظريه سعادت

☑️ #معرف_يادداشت: در ادامه بحث #امتداد_امروزين_توحيد كه دو گفتمان #هويت و #پيشرفت به عنوان امتداهاي امروزين توحيد مطرح شد، بحث #گفتمان_منتخب براي وضعيت امروز انقلاب مطرح شد و در اينجا مطرح شد كه اين گفتمان منتخب در واقع نقشي پوششي براي يك  #اقدام_راهبردي را بازي مي كند كه آن اقدام راهبردي در واقع #ايده_اصلاحي_مادر يك رهبر اجتماعي است؛ #شكل_گيري_اراده_ملي به عنوان #اقدام_راهبردي منتخب مطرح شد، و كليدواژه هايي همانند، پيشرفت، نظريه سعادت، اهداف غايي به اين صورت بيان شد كه «اراده ملي اگر با ادبيات انديشه اي، نظري و پايه گفته شود مي شو نظريه سعادت و اگر با ادبيات راهبردي گفته شود مي شود پيشرفت» در اين يادداشت تلاش مي كنم،نسبت بخشي اول اين بيان كه نسبت اراده ملي با نظريه سعادت هست را تبيين كنم.

🔺 در نظام انديشه و عمل اهداف غايي و غايات نقش بسيار مهمي بر عهده دارند، اين غايات هستند كه هم اصل حركت داري را معنا مي كنند و هم چگونگي حركت را؛ و هم حركت بناست كه در نهايت اين غايات را متحقق كند؛ لذا فلاسفه ما گفته اند «علت غايي هم علتِ عليتِ علتِ فاعلي به حساب مي‏آيد و به اين معنا مقدم بر فعل است؛ و هم معلولِ معلولِ فاعل به حساب مي‏آيد و به اين معنا متأخر از فعل است»

(اخذ شده از مقاله هدف آفرينش، قباد محمدي شيخي) [نقل شده از الشواهد الربوبية، صدرالمتألهين، ص 114 115]

🔺لذا در يك حركت اسلامي آن چيزي كه اصل است و مهم است، اهداف و غايات اسلامي است؛ اگر اين غايات يك نظام پيدا كنند و ما به يك نظام غايات برسيم در واقع #نظريه_سعادت ما متولد شده است؛

🔺نظريه سعادت اسلام ناب، با وجود اينكه توحيد بنيان است، انسان محور نيز مي باشد؛ به اين معنا كه نظام آفرينش بر محور انسان مي چرخد و به صورتي كه در تسخير انسان باشد كه انسان به بهترين نحو از آن ها استفاده كند، ساخته شده است؛ لذا نظريه سعادت اسلام ناب بر مبناي اساسي #كرامت_انسان و #محوريت_انسان بنا شده است. (برداشتي آزاد از سخنراني ۱۳۷۹/۰۹/۱۲ رهبري در ديدار كارگزاران نظام)

 🔺 از آنجا كه وجهي كه باعث بهره مندي تسخيري انسان از عالم مي شود، صاحب اراده بودن و اعمال اراده توسط اوست؛ پس معناي انسان محوري در نظريه سعادت اسلام ناب، اين خواهد شد كه انسان هر چه اراده كند و فرصت اعمال آن اراده ها را داشته باشد، در جهت رسيدن به سعادت گام هاي بيشتري را برداشته است. البته روشن است كه وقتي داريم از نظريه سعادت در اسلام صحبت مي كنيم، توحيد بنيان بودن آن محفوظ است و غايت همه اراده ها و اعمال اراده هاي انسان رسيدن به قرب الهي و عبوديت حضرت حق است.

🔺 پس آن چيزي كه #روح_نظريه_سعادت اسلام ناب است، مفهومي به نام اراده فراگير انساني است كه از آن به #اراده_ملي نيز ياد مي كنند؛ روح به اين معنا كه از نخستين گامي كه مي خواهيم برداريم حاضر است و اصل حركت داري را معنا مي كند و در تمام گام هايي كه در طي مسير رسيدن به سعادت نيز بر مي داريم، هم به تمام گام ها معنا مي دهد و هم سوخت بار حركت در تمام گام ها خواهد بود؛ و هم بخش مهمي از نظام غايات كه بناست در نهايت حركت به آنجا منتهي شود را تشكيل مي دهد.

يادداشت 12 – گفتمان واحد يا باورهاي واحد

#يادداشت

#روح_توحيد_نفي_عبوديت_غير_خدا

#توحيد_از_ديدگاه_انسان_شناختي

#عقيل_رضانسب

#يادداشت_12

#جلسه_112

🌐 #گفتمان_واحد يا #باورهاي_واحد

💠 بايد متوجه تفكيك اين دوگانه در بحثي كه وارد آن شده بوديم بشويم، يك موقع از گفتمان واحد سخن مي گوييم و آن را تأويل مي بريم به اينكه باورهاي جامعه به يك شكل باشد، در حالي كه معناي گفتمان واحد اين نيست كه همه باورهاي مشترك آن هم در يك سطح از عمق و دقت داشته باشند.

گفتمان را استاد فلاح در كتاب رسالت گفتمان سازي به شكل زير تعريف مي فرمايند:

«آنگاه كه يك مفهوم و معرفت سخن مقبولي به نظر برسد و به باور عمومي تبديل شود و سرمنشأ شكل‌گيري يك مطالبۀ عمومي بشود گفتمان شكل گرفته است.» 

💠 اگر گفتمان اين باشد امكان اشتراك گفتماني در بخشي از باورها يا باورهاي كليدي در يك جامعه اسلامي كاملا ممكن است و اساسا مگر مي شود جلوي اين همه تنوع را گرفت و اصلا مگر بايد گرفت؟ همانطور كه در يادداشت قبلي نوشته بودم اين تنوع در مقام جاري شدن دين لازم و ضروري هم هست، لذا كساني كه مي خواهند تحولات اجتماعي را مديريت كنند خصوصا رهبران اجتماعي بايد دقيقا مشخص كنند كه سويه گفتماني كه مي خواهند به جامعه بدهند چيست و بعد تلاش كنند كه جامعه را به يك وحدت گفتمان برسانند، و اينجا است كه همه تنوع ها و اختلاف سليقه ها صرف پيشبرد اين گفتمان واحد خواهد شد.

💠 حتي به نظر مي رسد كه مرزهاي مذهبي و حتي ديني هم مي تواند توسط گفتمان در نورديده شود، و با استفاده از ظرفيت هاي فطري انسان ها گفتمان هايي ايجاد شود كه غير از مذهب حقه شيعه و حتي غير از دين اسلام و حتي غير از اديان ابراهيمي نيز بتوانند با آن گفتمان همراهي كنند و باعث پيشبرد اهداف گفتمان شما در سطح بين المللي شوند. مثال مناسب در اينجا گفتمان مقاومت در كشورهاي اسلامي و گفتمان مبارزه با استكبار در فضاي بين المللي است.

❇️ لذا اين خوانش كه گفتمان واحد به معناي باورهاي واحد آن هم به شكل حداكثري كه همه باورها يكي باشد اصلا معناي صحيحي نيست و به نظر امكان وقوع آن حتي در زمان ظهور هم وجود نداشته باشد. مگر اينكه بگوييم در رئوس باورها مثلا توحيد و نبوت و امامت و … را قبول داشته باشند، واقعا بين انسان ها اختلاف سطح فهم و باور در همين باورهاي اصلي هم بسيار زياد است. رجوع شود به آن رواياتي كه حتي بين سلمان و ابوذر هم درجات ايمان متفاوت قائل هستند.

يادداشت 10 – نحوه تعامل با باطل

[فرستاده شده از عقيل رضانسب]

#يادداشت

#روح_توحيد_نفي_عبوديت_غير_خدا

#توحيد_از_ديدگاه_انسان_شناختي

#عقيل_رضانسب

#يادداشت_10

#جلسه_110

🌐 #نحوه_تعامل_با_باطل

💠 جامعه اي كه هيچ باطلي در آن نباشد و مسير كاملا براي جريان حق باز باشد، تقريبا نه وجود داشته و نه دارد، فقط ان شاء الله در زمان ظهور تحقق بيابد (؟!)

بنابراين مي شود بحث را در دو مقام بحث كرد

1️⃣ آيا وجود اختلاف مطلوب است؟

در اين بحث اگر كسي بخواهد قائل به مطلوب بودن وجود اختلافات بشود و بخواهد به لوازم آن پايبند باشد، خيلي راحت به پلوراليسم در حق مي رسد؛ به اين معنا كه حق مطلقي وجود ندارد و هر گفته اي بهره اي از حق دارد؛ و معلوم است كه اين انديشه در فضاي توحيدي انديشه مترودي است، و اساسا انديشه هاي غير توحيدي نفي و طرد 100 درصد مي شوند؛ و اساسا ادبيات حق و باطل ادبياتي است كه معلوم و واضح است كه دين اسلام مدافع و بيان كننده آن است.

خود همين مقاله هم با عنواني كه دارد (روح توحيد نفي عبوديت غير خدا) مي خواهد بگويد كه هر چه كه غير خدا باشد بايد عبوديتش نفي 100 درصد شود. چون فقط خدا است كه حق است.

2️⃣ نحوه برخورد با اختلافات موجود در جامعه اسلامي

بحث بعدي اين است كه با اختلافات مبنايي در جامعه اسلامي چه بايد كرد؟ منظور اختلافاتي نيست كه به نحوي اختلاف سليقه در اجراي دين است، بلكه اختلافاتي از جنس همين چيزهايي كه دوستان مثال مي زدند، يعني در جامعه اسلامي يك عده ماركسيست هستند، يك عده مثل سروش قائل به نظراتي هستند كه ضديت آن ها با مباني ديني آشكار است مثلا همين پلوراليسم!

در اينجا كه به نظر مي رسد دوستان بيشتر اين قسمت منظورشان باشد، به نظر مي رسد كه مي شود قائل به يك نوع تساهل و تسامح شد! البته نه به معناي تساهل و تسامح در اصل اينكه خودمان هم شك كنيم كه آن ها حق هستند يا ما! يا طوري كه جامعه را گرفتار شبهات و ترديد ها كنيم! بلكه به معناي مدارا و رفق.

مدارا و رفق عنصري ويژه در عقايد ديني است و در روايات داريم كه المداراة نصف الايمان! يا قُفْلُ‏ الْإِيمَانِ‏ الرِّفْق!

به اين معنا كه براي شيوه و روش جامعه اسلامي چون مبتني بر رشد فكر مردم و عبور مردم از گردنه هاي شبهات و عقايد باطل است، بايد به مدافعين اين نظريه ها به صورتي كه هيمنه حكومت اسلامي حفظ شود اجازه حيات داد، تا در تعاملي كه با جريان حق و عقايد حقه مي كنند، باعث پيشرفت جامعه اسلامي و عبور آن ها از اين گردنه هاي باطل گردد.

لذا خيلي مهم است كه بايد اين حالت مهيمن بودن حفظ شود. يعني طوري نباشد كه ديگر تبليغ ماركسيست و ليبراليسم به صورت رسمي تريبون داشته باشد و اجازه ياركشي داشته باشند.

مسئله در اينجا اين است كه در مقام جاري شدن حق، بايد به شكلي كه حق مهيمن باشد اجازه حيات كنترل شده به جريان هاي معارض داده شود.

.

يادداشت 8 –  نسبت هماهنگي و تسخير

#يادداشت

#روح_توحيد_نفي_عبوديت_غير_خدا

#توحيد_از_ديدگاه_انسان_شناختي

#عقيل_رضانسب

#يادداشت_8

#جلسه_108

نسبت هماهنگي و تسخير

تسخير مقابل هماهنگي نيست. تسخير به معناي هماهنگ بودن سنن تكويني عالم براي شكوفايي فطري ارادي انسان است. يعني همه چيز آماده ست براي اينكه تو با اراده خود حركت كني و به كمال مورد توقع خود برسي، همه كمك كار تو هستند نه مقابل تو. همه در خدمت تو هستند براي حركت ارادي.

به نظر دو گانه تسخير و تغيير كه مطرح شد جالب نيست! سخر لكم ما في السماوات و ما في الارض، اگر به معناي در اختيار و تمهيد كننده رسيدن تو به كمال؛ گرفته شود، گاهي اوقات نيازمند ايجاد تغيير هستيم براي حركت انسان! مغز تفاوت نگاه انسان اسلامي با انسان غربي در تسخيري بودن همه چيز براي او، در تغيير نهفته نيست؛ بلكه در اين نهفته است كه انسان غربي مي خواهد بريده از خدا و بريده از غايت كمالي كه خداوند براي انسان در نظر گرفته است، و در موارد زيادي بي تفاوت به سنن الهي دست به تغيير در طبيعت و حتي در انسان هاي ديگر بزند.

انسان اسلامي هم مي خواهد دست به تغيير بزند، مي خواهد اعمال اراده كند تا حركت كند؛ ولي انسان اسلامي هم به سنن غيبي عالم ايمان دارد و هم به سنن مادي عالم و سعي مي كند در يك هماهنگي با اين سنن اعمال اراده كند و تغيير رقم بزند تا حركت او هم آهنگ با اين نظام هستي كه خداوند براي كمال او خلق كرده است (و لذا مسخر اوست) باشد، چو اگر اين حركت هماهنگ نباشد و بخواهد با جنگيدن با قوانين و سنن الهي كار خود را به پيش ببرد، هيچ كمالي براي او نخواهد بود و مدام در مقابله و جنگ با اين سنني كه براي رشد خود او طراحي شده است قرار مي گيرد و هم خود و ديگران را به رنج مي اندازد و هم طبيعت را زخمي مي كند كما اينكه انسان مدرن مشغول اين كار است و هر چه بيشتر جلو مي رود بيشتر گند اين تقابل و ناهماهنگي شان با سنن عالم مخصوصا سنن الهي دارد بالا مي آيد.

.

يادداشت 6 – فطرت و استعداد

#يادداشت

#روح_توحيد_نفي_عبوديت_غير_خدا

#توحيد_از_ديدگاه_انسان_شناختي

#عقيل_رضانسب

#يادداشت_6

#جلسه_106

🌱 فطرت و استعداد

🌴 آيا فطرت را مي شود به معناي استعداد گرفت؟ در استعداد اين نكته نهفته است كه مثلا اين هسته خرما جهت دار است به سمت درخت خرما شدن، همه ساخت وجودي كه در اختيارش هست در اين جهت تنظيم شده است؛ منتها اگر شرايط مناسبي در اختيارش قرار بگيرد (در خاك قرار بگيرد و آب و نور و هواي كافي به آن برسد) شكوفا مي شود و ابتدا يك نهال ضعيف و سپس آرام آرام و به تدريج رشد مي كند تا در نهايت يك درخت خرماي تنومندي مي شود كه مي شود از آن خرما برداشت كرد.

🌾 آيا فطرت بيش از اين است؟ آيا فطرت به همين معنا نيست كه انسان استعداد خليفه اللهي دارد و تمام ظرفيت هاي وجودي او در اين زمينه آماده بسيج شدن هستند و وجود او كاملا جهت دار است كه به اين سمت حركت بكند. و همانند همان هسته خرما بايد زمينه مناسب در اختيار او قرار بگيرد تا اين فطرت شكوفا شود، و اگر در بستري غير مناسب قرار بگيرد فطرت او شكوفا نمي شود. تازه اين شكوفايي فطرت هم تدريجي و گام به گام است و از دوران نهالي تا درختي تنومند شدن را مي تواند طي كند.

قصد تشبيه نداشتم، واقعا احساس مي كنم فطرت همين است.

.

يادداشت 4 – دسته بندي فطريات به شناختي و گرايشي

#يادداشت

#روح_توحيد_نفي_عبوديت_غير_خدا

#توحيد_از_ديدگاه_انسان_شناختي

#عقيل_رضانسب

#يادداشت_4

#جلسه_104

❇️ دسته بندي فطريات به شناختي و گرايشي

🔺 فطريات شناختي بايد منظور همان بديهيات باشد، و اگر منظور شبيه چيزي باشد كه افلاطون مي گويد كه ما همه چيز را مي دانيم و فقط يادآوري مي شود، خيلي فضا آماده مي شود تا به سمت ادبيات كانتي كه مقولات فاهمه قائل است سوق داده شود.

اگر اين معنا از فطريات شناختي را بپذيريم آن وقت فطري شناختي يعني نياز به استدلال ندارد كه همان بديهيات است؛ اگر اين را نگوييم دو دسته آيات كه يك دسته مي گويد وَ اللَّهُ أَخْرَجَكُمْ مِنْ بُطُونِ أُمَّهاتِكُمْ لا تَعْلَمُونَ شَيْئاً  و يك دسته آيات ذكر و تذكر است إِنَّما أَنْتَ مُذَكِّرٌ با هم به تنافي بر مي خورند.

اگر اين معنا از فطريات شناختي را نپذيريم حتي اگر مثل كانت به مقولات فاهمه قائل نباشيم، واقعا زيرآب اصل علم (به معناي شناخت عقلي) زده مي شود، زيرا اصلا ديگر شناخت نيست و عقل هم كاري نمي كند بلكه فقط يادآوري است، تازه نفس الامر گزاره ها هم معلوم نيست چطور مي شود.

🔺فطريات گرايشي (قلبي) اما اين مشكل را ندارند، و حتي اگر بگوييم ميل انسان به صورت طبيعي در آن گرايش وجود دارد اشكالي پيش نمي آيد، و به نظر مي رسد اينكه مي گوييم فطرت بيشتر اينجا مد نظر باشد؛ (هر چند كه بقيه مراتب يعني حسي و خيالي و عقلي هم بالاخره فطرت گفته مي شود) يعني درون انسان يك سوق و كششي به سمت خدا قرار داده شده،

.

يادداشت 2 – رابطه  عمل و باور

#يادداشت

#روح_توحيد_نفي_عبوديت_غير_خدا

#توحيد_از_ديدگاه_انسان‌شناختي

#عقيل_رضانسب

#يادداشت_2

#جلسه_102

🔹 بخش 1️⃣ دوگانه باور و عمل! (تفاوت باور با اراده)

از آنجا كه به نظر دوگانه اي كه آقا با عنوان انديشه و عمل و ذهن و واقعيت مطرح كرده است بيشتر اشاره به بحث دوگانه باور و عمل دارد و اينكه توحيد يعني بين باور و عمل تو هماهنگي وجود داشته باشد؛ به نظر اين بحث را سوق دادن به سمت اينكه هر فعلي توسط انسان چون انسان فاعل ارادي است پس اراده اي پشت آن است و نمي توان فعل بدون اراده داشته باشيم؛غلط است.

اراده را مخصوصا اگر اينقدر وسيع در نظر بگيريم در واقع حاصل جمعبندي باورها و موانع نفساني و شيطاني اجراي اين باورها، بعلاوه ميزان شدت باور فرد است؛ يعني همه اين ها با هم كنش و واكنش مي كنند و برآيند آن ها در يك نقطه اي مي شود اراده كردن يا نكردن انسان؛ به همين دليل انساني كه به علت ضعف باور (با وجود باور داشتن) تحت تاثير وسوسه نفس اماره و شيطان قرار گرفتن، عملي خلاف باور خودش مرتكب مي شود، در نهايت با اراده خودش انجام مي دهد و اين اراده اين دوگانه اي كه آقا مي گويد را خراب نمي كند. گاهي همان لحظه كه دارد با اراده خودش اين عمل خلاف باورش را مرتكب مي شود هم دارد خودش را سرزنش مي كند! گاهي همان لحظه و گاهي چند گام بعد از آن عمل خلاف باور دست بر مي دارد (توبه)

اساسا اگر عمل خلاف باور ممكن نباشد مجبوريم سر از يكي از اين دو امر در بياوري يا مي گوييم برو باورش را تغيير بده ديگر تمام اعمالش درست مي شود و به عصمت مي رسد؛ (كه اين به وضوح ساده انگارانه است) يا مي گوييم اگر كسي اولين گناه را انجام داد باورش مخدوش مي شود و معلوم است كه باور نداشته است (اين هم به وضوح باطل است، اين همه انسان مسلمان داراي يك سري گناهان!)

اگر اين دومي را بخواهيم سفت و محكم بهش پايبند باشيم بايد بگوييم كه به جز انسان معصوم همه انسان ها مشرك هستند!

🔹 بخش 2️⃣: فطرت توحيدي انسان عامل انجام اعمال صالح از كافر!

به وضوح مشاهده مي كنيم كه انسان هاي كافر و ضعيف الايمان اعمال صالحي را مرتكب مي شوند و واقعا هم قصدشان دوشيدن انسان ها و سوء استفاده از آن كار خيرشان نيست (بله مواردي اينچنين هم داريم كه قصدشان سوء استفاده باشد) اگر بگوييم كه دوگانه باور و عمل ممكن نيست، يا بايد بگوييم كه محال است از انسان كافر عمل صالحي صادر شود (كه اين اگر نيت را هم جزو عمل بگيريم شايد صحيح باشد ولي داريم يك نگاه ساده تر مي كنيم، مثلا انسان كافري واقعا جان كسي را به نيت انسان دوستي نجات مي دهد يا كمك مالي و غذايي و عاطفي به او مي دهد.) يا بايد اين عمل صالح را از او قبول كنيم، كه در اين صورت اين دوگانه باز ايجاد شده است. [اينكه سرانجام اين عمل نزد خداوند چگونه است بسته به جاهل قاصر يا مقصر بودن او دارد و …]

🔹 بخش 3️⃣: رد مشكل ناساگاري تيتر و ذيل متن آقا

اينكه در عنوان متن گفته زندگي و هستي و در متن فقط زندگي را آورده نشان دهنده اين است كه ايشان از زندگي و هستي يك چيز را اراده كرده نه دو چيز را؛ بعد اين زندگي است كه داراي دو ساحت باور و عمل است كه توحيد مي خواهد اين ها را به وحدت برساند و از دوگانگي بياندازد.

اينكه زندگي دوم را به معناي عامي بگيريم كه شامل زندگي و هستي بشود و بعد انديشه و ذهن را معادل هستي و عمل و واقعيت را معادل زندگي بگيريم خيلي خلاف ظاهر است!