#یادداشت
#روح_توحید_نفی_عبودیت_غیر_خدا
#یادداشت_37
#احمد_قوی
#جلسه_190
#قرآن
#قرآن_بسندگی

در استقبال از نظر برادر #محمد_امامی و پاسخ به برادر #عقیل_رضا_نسب

نگاه جریان شناسانه همواره به ما کمک می کند تا خاستگاه و ریشه های گرایشات اندیشه ای یک متفکر را متوجه شده و بتوانیم با نگاهی از بالا او و گفته هایش را تحلیل کنیم.
از طرفی آسیب نگاه های جریان شناسانه #تعجیل در #تطبیق و افتاده به ورطه ی تحلیل های #تیپیکال است.
این که ما از اوایل قرن 20 با یک جریان قرآن گرا در جهان اسلام و به تبع آن در ایران مواجهیم و این که #سید_علی_خامنه_ای با برخی از این اندیشمندان حشر و نشر داشته است سرجای خود.
اما آنچیزی که غفلت از آن ما را به تقلیل گرایی دچار خواهد کرد تاویل این دغدغه ی مبارک و نهضت بازگشت به قرآن و اسلام ناب ، به مفهوم قرآن بسندگی است.
قرآن بسندگی که در امثال کسروی مشاهده می شود و یا دوگانه اسلام قرآن و اسلام روایات که برخی به آن دامن می زنند جنبه ی افراطی و خارج از چارچوب یک دغدغه و یک احساس نیاز در امت اسلامی مبنی بر ضرورت رجوع به قرآن کریم به عنوان اصلی ترین منبع دین و کتاب زندگی است.
اتفاقا چرخه ی جریان شناسی را با تمام ابعادش در نظر بگیریم متوجه می شویم که یکی از علل این نهضت بازگشت به قرآن وجود فهم های غلط ، خرافی ، و غیرعقلانی از دین و منابع روایی بوده که یکی از علل #عقب_ماندگی مسلمین قلمداد می شود.
از طرفی در دوره ی پس از فروپاشی عثمانی جریان #تصوف و فهم های صوفی مآبانه از دین جزو مهم ترین متهمان انحطاط امت اسلامی محسوب می شوند.
از فضای جریان شناسی که بگذریم (جای دعوایش اینجا نیست) ؛ به نظر می رسد تحلیل قرآن بسندگی از تفکر ، گفتمان و عملکرد قرآنی حضرت آقا یک اجحاف تاریخی و نابخشودنی محسوب می شود.
شما با شخصیتی مواجه هستید که انس فوق العاده و نگاه های قرآنیش نه تنها او را به سمت دوری از تراث روایی سوق نداده بلکه به قطع می توان ادعا کرد که ایشان یکی پرتتبع ترین اندیشمندان اسلامی در حوزه ی روایات و سیره معصومین هستند. البته ناگفته نماند که این اندیشه قرآنی با این که خللی در نگاه ایشان به سنت ایجاد نکرده ولی با این حال تا ساحت فقه ایشان هم امتداد پیدا کرده (رج به فقه غنا).
فلذا به نظر می رسد قرآن محوری و فهم قرآنی ایشان از اندیشه اسلامی نه تنها نقطه ضعف محسوب نمی شود؛ بلکه نشان دهنده ی کارآمدی ، اتقان و پیشرو بودن اندیشه انس گرفته و تربیت شده قرآن کریم است.

#یادداشت

#حامد_خواجه
#یادداشت_17
#جلسه_189

🔶 در جلسه امروز در ادامه بحث کارآمدی به مخاطرات ثمره‌گرای پرداخته شد. در گرایش کارآمدی، لغزش بسیار زیاد است؛ چنانچه می بینید روشنفکران غرب‌زده اکثرا از این لغزش‌ّها در امان نبوده‌اند.

🔺یکی از این مخاطرات تعجیل است
در طول تاریخ همیشه بوده‌اند کسانی که از دین انتظار ثمرات سریع و صریح داشتند. و تا حدی که این روزها چیزی که ثمره سریع نداشته باشد را اساسا اسلامی نمیدانند. اما در مقابل باید گفت –همانطور که علامه فرمودند- : دین اسلام دینی متین است و ثمرات آن بسیار کند و آرام آرام نمایان می‌شود.

🔺برای رهایی از این لغزش‌گاه، در کنار کارآمدی باید به متانت هم توجه داشت. در منطق فهم دینی نباید کارآمدی صرف قرار داشته باشد، بلکه کارآمدی همراه با متانت می‌تواند سنجه خوبی برای فهم دینی باشد.

🔺به تبع این تعجیل در کارآمدی، انحراف هم به وجود می‌آید؛ وقتی ایده‌ّهایی که مطرح می‌شوند تعجیل نداشته باشند، به مرور زمان احساس ناکارآمدی دست می‌دهد و نه تنها در ایده شک می کنند بلکه در طراح آن ایده هم شک می‌کنند. و وقتی در اندیشه شک کرد، به دنبال پایگاهی می‌گرد که خود را به آن وصل کند و از این شک به درآید و معمولا هم به روشنفکری آن هم از جنس غرب‌گرا، کشیده می‌شوند.

#یادداشت
#روح_توحید_نفی_عبودیت_غیر_خدا
#سیدمرتضی_شرافت
#یادداشت_29
#جلسه_189

خرده #تقریر
#فهرست بحث

➖اگرچه هر جلسه بنده متن پیاده شده جلسه و عناوین بحث را می نویسم، اما با توجه به این که بحث از کارآمدی چند جلسه ای به طول انجامیده است، فهرست‌واره ای از سیر بحث ارائه می نمایم.

🔶1. کارآمدی دین
به طور پیش فرض گرفته شده است که ما قائل به دینی حد اکثری هستیم که می تواند همه عرصه های حیات بشری را پشتیبانی کند. و برای سعادت دنیا و آخرت و معاش و معاد انسان و همچنین مدیریت فرد و جامعه در هر زمان و هر مکانی برنامه کامل و جامع دارد.

اگر چه این جا مخالفین جدی وجود دارند، ولی فعلا محل نزاع ما، تاثیر کارآمدی در فهم دین است.

🔷2. کارآمدی فهم دین
در این باب سه قول را می توان مطرح کرد:
🔹1. تعبد و انقیاد محض.
عده ای دین را تعبد می دانند. واساسا برای کارآمدی این صلاحیت را قائل نیستند که بتواند سنجه ای برای فهم دین واقع شود.

🔹2. کارآمدی مطلق.
این که کارآمدی را ملاک مطلق بررسی فهم خود از دین قرار دهیم و اگر جایی دین با آنچه ما کارآمدی می پنداریم، در تناقض بود، اولویت را به کارآمدی بدهیم.

🔹3. توجه به کارآمدی در عین تعبد و توجه به روش های استنباطی
این قول را برگزیده ایم. یعنی اگر چه قائل به تعبد در بالاترین مرتبه اش هستیم، اما نسبت به کارآمدی هم بی تفاوت نیستیم و اگر دین توصیه های منفعلانه، یا مثلا حقارت آمیز داشته باشد، در فهم خود از دین شک می کنیم.

اما توجه داریم که کارآمدی مقوله مخاطره آمیزی است.
🔶مخاطرات کارآمدی:
🔸1. تعجیل در ثمره گرایی. عدم فهم متانت وتدریج در روش اسلام، و عملگرایی افراطی باعث جدایی از مسیر حق می شود. و خروج از منطق حق، به معنای ورود در منطق ضلال است.
وقتی فرد، فکر و یا جریانی از منطق حق منحرف شد، ناگریز از افتادن در دامن غرب زدگی است.

دو رویکرد به کارآمدی:
🔹1. توجه به کارآمدی به عنوان مستقر و موقف
🔹2. توجه به کارآمدی به عنوان پرچم و معالم الطریق
البته فرصت به تفصیل این بحث نرسید و در همین حد اشاره شد. و برای بنده روشن نشد که تفاوت این دو رویکرد و ثمرات هر کدام چیست.

#يادداشت
#روح_توحيد_نفي_عبوديت_غير_خدا
#معيار_ارزيابي_ادعاي_توحيد
#اميد_فشندي
#يادداشت_65
#جلسه_189

زمامداران پس از استقرار دولت، بيش از آنكه در محتاج توصيه به متانت و مصلحت‌انديشي داشته باشند، در چنبره‌ي محافظه‌كاري هستند و نيازمند توصيه به واقع‌بيني و جسارت و قاطعيت.

قبول كه كارآمدي، تك‌مؤلفه‌اي نيست، اما جامعه‌اي كه به تصريح خود زمام‌داران، هنوز ارزش‌مدار و آرمان‌خواه است، چرا انقدر معيارهاي كارآمدي مبهم است و پيچيده؟

متانت رهبران تا جايي ارزش است كه جسارت ايشان را براي راهبري يك نسل برخاسته مخدوش نكند.

بسم الله الرحمن الرحیم
#یادداشت
#روح_توحید_نفی_عبودیت_غیر_خدا
#محسن_همت
#یادداشت_23
#جلسه_189

#کارآمدی
#تجربه_خوب

امروز همراه با #قربانی_فتوت رفتیم #قبرستان وادی السلام قم. آدم توی قبرستان پشتش خالی می شود که کدام‌یک از اعمال قرار است همراهش بیاید، هوایش را داشته باشد. می شود تصمیمات جدی گرفت. من حس می کنم قبرستان مومن را کارآمد می کند به این فکر می کند با کدام کار می تواند خدا را یاری می کند؟ کدام کار اثر دارد؟ ما خیلی شنیده‌ایم که کار کم اگر خالص باشد خدا به آن اثر میدهد، خدا آن را ماندگار می‌کند. #یاد_مرگ کارها را خالص می‌کند.
اما علماء قبل امام اخلاص نداشتند؟ #فهم_راقی از دین و دنیا را چگونه باید کسب کرد؟
باید #درس_خواند و خواند؟ باید تلاش شبانه‌روزی و #زندگی_جهادی داشت؟ باید #تهذیب_نفس کرد؟ باید #کار_تشکیلاتی کرد؟ باید #مدیریت_راهبردی را فرا گرفت؟

#یادداشت
#روح_توحيد_نفي_عبوديت_غير_خدا
#معيار_ارزيابي_ادعاي_توحيد
#اميد_فشندي
#يادداشت_64
#جلسه_188

15 اسفند 77 مقام معظم رهبري ديداري دارند با شركت‌كنندگان در #همايش_آسيب‌شناسي_انقلاب_اسلامي ! مصادف با بيست‌سالگي انقلاب!

طبيعتا متناسب با حال‌وهواي سياسي و فرهنگي آن سال‌ها كه دولت اصلاحات بر سر كار است، بايد اين همايش را با ديد ترديد و توطئه بنگريم، اما حضرت آقا چقدر استقبال مي‌كنند و كاملا مشخص است كه گويي مشتاقانه منتظر فضايي بوده‌اند تا طرح بحث كنند.

#متانت_دين_انقلاب كاملا در اين بيانات ملموس است!

اما به‌راستي اجزاي عنصر فاخري به نام متانت، چيست؟

متانت با فضائلي چون حلم (بردباري) و حزم (دورانديشي) و صبر و كرامت هم‌خانواده است و پشتيبان فضائلي چون مدارا و غفران و خوش‌رويي و … است.

اما به‌گمانم متانت بيش از همه، ريشه در يك فهم عميق و فراگير و غني و مهيمن، و اطميناني قلبي به دست‌بالا بودن و نيز باور به همراهي سنت‌هاي پيدا و پنهان هستي با انسان دارد.

#یادداشت
#روح_توحید_نفی_عبودیت_غیر_خدا
#معیار_ارزیابی_ادعای_توحید
#عقیل_رضانسب
#یادداشت_92 [بخش اول]
#جلسه_188

💠 تفاوت «مأمور به تکلیف هستیم نه نتیجه» با «ثمره گرایی و تعبد گرایی»

☑️ #معرف_یادداشت: ذیل بحث #کارآمدی_توحید و مطرح شدن کارآمدی به عنوان یک #قرینه برای سنجش ادعای توحید وارد بحث ثمره گرایی و تکلیف گرایی شدیم که یک دوگانه مشهور به نام نتیجه گرایی و تکلیف گرایی در کلاس زنده شده و بحث خوبی در کلاس اطراف این موضوع درگرفت. بحثی که در کلاس مطرح شد ملقمه ای بود از عدم تفکیک دو بحث که در این سلسله یادداشت بین این دو نوع نگاه به نتیجه گرایی تمایز قائل می شویم و تفاوت آن ها را بیان خواهیم کرد.

1️⃣ همه ما مأمور به ادای تکلیف و وظیفه ایم نه مأمور به نتیجه.

2️⃣ «لا تعبدگرایی و لا ثمره گرایی بل امر بین الامرین» [بخش اول]

🔺 در بخش قبل یادداشت به بحث «ما مأمور به وظیه ایم نه نتیجه» پرداخته شد و گفته شد که این بحث با بحث تعبدگرایی و ثمره گرایی متفاوت است، در این یادداشت می خواهیم نشان دهیم که بحث دوم یک بحث جدایی از بحث اول است و اتفاقا اینجا شیعه اصلا این دو گانه را به رسمیت نمی شناسد.
🔺 روشن است که هم بحث تعبد و هم بحث ثمره داری و کارآمدی هر دو جزو بحث های مهم اندیشه اسلامی است و هر دو در جای خود صحیح است؛ اما چیزی که صحیح نیست این است که یک پسوند «گرایی» پشت هر کدام بیاید که معنای آن این است که دیگری را دارد نفی می کند.
🔺 وقتی شما می گویید #تعبدگرایی معنایش این است که من عبد و بنده خدا هستم، خدایی با این عظمت و بزرگی و من با این کوچکی و ریزی؛ معلوم است که هر چه او بگوید می گویم چشم؛ این چشم را هم طوری معنا می کنند که عقل که وجه ممیزه انسان از مخلوقات دیگر است عملا نفی می شود. ابتدا اسمش تعبد به خداست، ولی وقتی که در بسیاری از امور خدا رسیدن به اینکه او از ما چه می خواهد را به استنباط و فهم ما از دین احاله کرده است، چون به ما عقل داده است؛ آرام آرام معنای تعبد به خدا تبدیل می شود به تعبد به این فهم من از دین؛ وقتی که تعبد را قبل از این به صورتی پر رنگ کرده ایم که عقلانیت رنگ باخته است، عملا فهم دینی که می خواهیم به آن متعبد کنیم فهم ضعیفی خواهد بود، آن تحجر و دگم اندیشی ما در تعبد ما را می کشاند به تعبد به همین فهم ضعیف و دگم اندیشانه ای که خودمان از دین پیدا کرده ایم و در واقع می شویم بنده خریت و نفهمی خودمان نه بنده خدا! لذا این یک شق از قضیه است که اگر #گرایی به ته آن اضافه شود چنین ثمرات #اشعری_مأبانه_ای به بار خواهد آورد. به جایی می رسد که شعار این طیف شعر معروف #‌هرچه‌آن‌خسروکندشیرین‌بود می شود.

🔺 از طرفی وقتی شما می گویید #ثمره_گرایی معنایش این است که من دنبال ثمره و نتیجه هستم، ثمره و نتیجه هم آن چیزی است که عقل کوتوله ی من می گوید و می فهمد؛ این ثمره را اینقدر پر رنگ می کنیم که انگار که خدا یک عقل به ما داده و گفته برو من را دیگر با تو کاری نیست! طوری این ثمره گرایی را پر رنگ می کنیم که متون صریح و خواسته های واضح خداوند را نیز با این فهم کوتوله ای خودمان معنا می کنیم و از آن اراده حقیقی و خواست الهی که بنا بود در زندگی ما جاری شود خود و دیگران را محروم می کنیم. اینجا هم اضافه شدن #گرایی به به ثمره، چنین ثمرات #معتزلی_مأبانه_ای به بار می آورد که گویا خدا یک #خدای‌ساعت‌ساز بوده است که این جهان را ساخته و آن را به ما واگذار کرده و خودش رفته دنبال کارش.

 

2️⃣ «لا تعبدگرایی و لا ثمره گرایی بل امر بین الامرین» [بخش دوم]
🔺 اما عقل عزیز و محتشم شیعی که به راهنمایی اهل بیت همیشه از این افراط و تفریط ها به دور مانده است؛ همانطور که در برابر #جبرواختیار که این دو گرایش کلامی منحرف قائل به دو طرفش شدند، بحث نفی هر دو را مطرح می کند و گزینه #امربین‌الامرین را به میان می آورد؛ در تمام #دوگانه‌های‌دروغین دیگر نیز همین را خواهد گفت؛ در اینجا نیز باید گفت که هم تعبد در اسلام داریم و هم ثمره؛ این گرایی که شما ته آن ها اضافه می کنید و هر کدام دیگری را نفی می کنید غلط است.
🔺 تمام هویت ما بندگی حضرت حق است، ما عین بندگی و ربط به او هستیم؛ اما همین اوست که به ما عقل داده است که هم برای فهم اینکه او از ما چه می خواهد و هم برای فهم اینکه این فهم را چطور جاری بکنیم باید از این نعمت خداداده بهره ببریم؛ لذا شیعه بندگی را در اوج آن قبول دارد و در اوج صفاتی که می خواهد برای نبی اکرم به کار ببرد او را #عبده می نامد؛ منتها این عبودیت برای رسیدن به یک غایتی است که آن #سعادت و #قرب‌الهی است؛ در این مسیر با عقلانیتی که به دین منور شده است، نه یک عقلانیت نوک دماغ بین، شروع می کند هم در مسیر فهم از دین و هم در مسیر جاری کردن دین طوری عمل می کند که غایاتی که دین برای این مسیر بندگی ترسیم نموده است حاصل شود. لذا ثمره و نتیجه در وظیفه ای که او برای خود ترسیم می کند تزریق شده است، ثمره در رگ و پی کار او دویده است؛ منتها باز او بعد از انجام وظیفه نیز کافر نمی شود؛ باز هم دست حضرت حق و حضور حضرت حق را بعد از انجام وظیفه هم می بیند که ثمره متوقع که حتی من تلاش کردم از متن دینی بفهمم که این کارم برای این ثمره است اگر حاصل نشد، یعنی مصلحت بالاتری در کار وجود دارد که من ندیده ام؛ دوباره می نگرم که در این وضعیت جدید وظیفه من چیست، چون من دست از آن غایات به هیچ وجه بر نخواهم داشت و آن غایات هم تعطیل بردار نیست، الان بعد از آن فهمی که داشتم و عملی که کردم شرایط جدیدی ایجاد شده است؛ هم بر می گردم با دقت زیاد بازنگری می کنم که نکند آن فهمی که داشتم نقصی داشته است؛ و هم تلاش می کنم بفهمم که در این شرایط جدید باز وظیفه من برای تحقق آن غایات و ثمرات چیست.
.

#یادداشت
#روح_توحید_نفی_عبودیت_غیر_خدا
#حسین_علیمردانی
#جلسه_188
#کارآمدی_دین
◀️ادامه از قبل

♨️ضرورت پرداخت به کارآمدی دین و لوازم آن

⭕️بررسی کارآمدی به صورت کلان

🔺بررسی کارآمدی دین، نیاز به وسعت دید و ایمان قلبی به آموزه های اسلامی دارد.

☑️برای اَبَد آفریده شده ایم و باید طریقی را به سمت محبوب بپیماییم و در راه او قیام و استقامت کنیم و از هیچ کس و هیچ چیز نهراسیم.

🔻اگر این آموزه ی اسلامی به صورت مداوم مرور نکنیم، ممکن است حوادث خرد اجتماعی ما را ناامید و ملول کند.

⭕️کارآمدی معیاری که میزان پیشرفت جامعه اسلامی را نشان می دهد. یعنی عملکرد کلی جامعه در مواجهه با دین با معیار کارآمدی سنجیده می شود.

🔺باید دقت داشت که کارآمدی معیار دین و احکام آن نیست. معیار موفقیت ما است در عمل به دین. به تعبیر دیگر اگر با جامعه ای مواجه شدیم که دستورات دینی در آن کارآمد نمی نمود، باید به عمل مان شک کنیم نه اصل دین و نظام امامت و ولایت.

🔺برای فهم درست تکلیف باید زمانه را بشناسیم و برای درک درست کارآمدی باید تکلیفمان را تشخیص داده باشیم.

🔺درک درست از نظام ولایت و مطالبات او است که تکلیف امت اسلامی را در عصری مشخص می کند.

🔺پرداختن به کارآمدی یک محاسبه کلان اجتماعی در عمل به تکالیف دینی است، اگر امت اسلام تکلیفش را به درستی نشناسد، کارآمدی چه چیزی را می خواهد در صحنه ارزایابی کند؟

⭕️کارآمدی معیار سنجه نتیجه است

🔺اگر به تکلیف عمل کنیم، قطعا به نتیجه می رسیم.

🔻اگر از واگویه ی این عبارت واهمه داریم، معلوم می شود هنوز به آموزه های اسلامی ایمان نیاورده ایم.

🔺تشخیص درست تکلیف و عمل درست به آن علت تامه رسیدن به نتیجه است. اگر به نتیجه نرسیدیم باید به تشخیص یا عملمان شک کنیم.

🔺البته گاهی اتفاق می افتد که ما عملکردمان را بی نقص می بینیم و احساس می کنیم تکلیف را هم به خوبی تشخیص داده ایم، اما باز هم به نتیجه نمی رسیم.

🔺اگر دریافت و محاسبه ای که انجام داده ایم واقعا درست باشد، قطعا پای مصلحت بزرگتری در میان بوده است و در اینجا هم نتیجه ای که به دنبالش بودیم(تقرب به باری تعالی) حاصل شده است. اما باید توجه داشت که این تحلیل پایه ما در مواجهه با نتیجه عملکردمان نیست. در واقع دست آویز ما است در جایی که دستمان از تحلیل خالی مانده است.

#يادداشت
#روح_توحيد_نفي_عبوديت_غير_خدا
#معيار_ارزيابي_ادعاي_توحيد
#اميد_فشندي
#يادداشت_63
#جلسه_187

در بحث اجتماع أمرونهي در اصول فقه، يك نظر اين است كه متعلَّق أوامرونواهي «عناوين» هستند و حكم هم از عناوين به معنونات و مصاديق سرايت نمي‌كند، لذا اجتماع وجودي پيش نمي‌آيد و مشكلي نيست، اما برخي هم احكام را متوجه مصاديق مي‌دانند (مستقیما یا سرایتا) و به تعارض مي‌رسند.

مثالي بود از اينكه اگر توحيد را ناظر به مهندسي و معماري حيات اجتماعي بشر تقرير نكنيم، خيلي به چالش برنمي‌خوريم، تعارض و رويارويي از آن‌جا شروع مي‌شود كه توحيد را از مستوري به دستوردهي و برنامه‌دهي بكشانيم:

سالك در اين سلوك به دنبال كيستي؟
من يار را به كوچه و بازار مي‌كشم

براي آمريكايي‏ها مسئله مسئله‏ي شيعه و سنّي نيست؛ هر مسلماني كه بخواهد با اسلام، با احكام اسلامي و قوانين اسلامي زندگي كند و براي آن مجاهدت كند و در راه آن حركت كند، دشمن خود به‏حساب مي‏آورند. با يك سياستمدار آمريكايي مصاحبه كردند؛ مصاحبه‏گر از او مي‌پرسد كه دشمن آمريكا كيست؟ او در جواب مي‌گويد دشمن آمريكا تروريسم نيست، #دشمن_آمريكا مسلمان‌ها هم نيستند، دشمن آمريكا #اسلام‌گرايي است؛ اسلام‏گرايي. يعني مسلمان تا وقتي بي‏تفاوت راهش را بيايد و برود و انگيزه‏اي نسبت به اسلام نداشته باشد، احساس دشمني با او نمي‌كنند؛ امّا وقتي اسلام‏گرايي به ميان آمد، پايبندي و تقيّد به اسلام و حاكميّت اسلام به ميان آمد، پايه‏ريزيِ همان تمدّن اسلامي وقتي به ميان آمد، دشمني‏ها شروع‏ مي‌شود. (94/10/08)