#یادداشت
#روح_توحید_نفی_عبودیت_غیر_خدا
#توحید_از_دیدگاه_خط_مشی_اجتماعی
#عقیل_رضانسب
#یادداشت_52 (بخش 1)
#جلسه_152

💠 تفاوت عقلانیت قرآنی و عقلانیت فلسفی

🌐 به مناسبت بحث در مورد تفاوت عقلانیت قرآنی وفلسفی که امروز جناب #استاد_فلاح در کلاس مطرح فرمودند بحث ایشان را که درکلاس های فلسفه از ایشان استفاده کردیم، را در این یادداشت تقریر می کنم.

🔅 ابتدا یک بحثی از #شهید_مطهری در این زمینه تقدیم می شود و در پست بعد تقریر بیانات استاد فلاح

🔹 شهید مطهری در کتاب سیری در نهج البلاغه ذیل عنوان ارزش تعقلات فلسفى در مسائل ماوراء طبيعى‏ می گوید:
🏷 «در نهج البلاغه مسائل الهى به دو گونه مطرح شده است. در يك گونه آن، جهان محسوس با نظاماتى كه در آن به كار رفته به عنوان «آيينه‏اى» كه آگاهى و كمال پديدآورنده خود را ارائه مى‏دهد مورد تأمل و جستجو قرار گرفته است. و در گونه ديگر، انديشه‏هاى تعقلى محض و محاسبات فلسفى خالص وارد عمل گرديده است. بيشترين بحثهاى الهى نهج البلاغه را تفكرات عقلى محض و محاسبات فلسفى خالص تشكيل مى‏دهد. درباره شئون و صفات كماليه و جلاليه ذات حق تنها از شيوه دوم استفاده شده است.
چنانكه مى‏دانيم در ارزش اين گونه بحثها و در به كار بردن اين شيوه تفكر شك و ترديدهايى هست. همواره افرادى بوده و هستند كه اين گونه بحثها را از نظر عقلى و يا شرعى و يا هر دو ناروا مى‏دانند. در عصر ما گروهى ادعا مى‏كنند كه روح اسلام با اين‏چنين تجزيه و تحليل‏ها ناسازگار است و مسلمين تحت تأثير فلسفه يونان نه به هدايت و الهام قرآن وارد اين گونه مباحث شدند، و اگر دقيقاً تعليمات قرآن را مد نظر قرار مى‏دادند خود را گرفتار اين مباحث پرپيچ و تاب نمى‏كردند. اين افراد به همين جهت در اصالت انتساب اين قسمت از مباحث نهج البلاغه به على عليه السلام تشكيك مى‏كنند.
در قرن دوم و سوم هجرى گروهى از نظر شرعى با اين گونه بحثها مخالفت كردند.
اين گروه مدعى بودند كه بر مسلمانان فرض است كه به آنچه از ظواهر الفاظ- در همان حدى كه عامه مردم فهم مى‏كنند- فهميده مى‏شود متعبد باشند و هرگونه سؤال و جواب و چون و چرايى بدعت است. احياناً اگر فى المثل كسى درباره آيه قرآن:
«الرَّحْمنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوى‏» پرسش مى‏كرد، اخم مى‏كردند و ناراحت مى‏شدند و طرح چنين سؤالى را ناروا مى‏دانستند و مى‏گفتند: «الكيفية مجهولة و السؤال بدعة» يعنى حقيقت مطلب بر ما مجهول است و پرسش ممنوع‏ !.
در قرن سوم، اين گروه (كه بعدها «اشاعره» ناميده شدند) بر معتزله كه اين گونه تعقلات را جايز مى‏شمردند، پيروز شدند و اين پيروزى ضربه بزرگى بر حيات عقلى اسلام وارد آورد. اخباريين خود ما در قرنهاى دهم تا چهاردهم و مخصوصاً در قرنهاى دهم و يازدهم دنباله رو افكار اشاعره بودند. اين از جنبه شرعى.
اما از جنبه عقلى. در اروپا به دنبال پيروزى روش حسى و تجربى بر روش قياسى در طبيعيات، اين فكر پيدا شد كه روش تعقلى نه تنها در طبيعيات بلكه در هيچ جا اعتبار ندارد و تنها فلسفه قابل اعتماد فلسفه حسى است. نتيجه طبيعى اين نظر اين بود كه مسائل الهى مشكوك و غير قابل اعتماد اعلام شود، زيرا از قلمرو مشاهدات حسى و تجربى بيرون است.
سابقه موج اشعريگرى در دنياى اسلام از يك طرف، موفقيتهاى پياپى و حيرت‏انگيز روش حسى و تجربى در طبيعيات از طرف ديگر، گروهى از نويسندگان مسلمان غير شيعى را سخت به هيجان آورد و سبب پديد آمدن يك نظر تلفيقى شد كه هم از جنبه شرعى و هم از جنبه عقلى، به كار بردن روش تعقلى را در الهيات مردود اعلام كردند.»
📚 مجموعه آثار شهيد مطهري (سيرى در نهج البلاغه)، ج‏16، ص: 386

💠 تفاوت عقلانیت قرآنی و عقلانیت فلسفی

📝 بین عقلانیت فلسفی و عقلانیت قرآنی تفاوت هایی هست که مهم ترین آن ها به شکل ذیل است:
1️⃣ زبان
🔺عقلانیت فلسفی منظور عقلانیت آکادمیک فلسفی و عقلانیت کلاسیک فلسفی است؛ که وقتی شما به آن نگاه می کنید می بینید زبان خاصی برای خودش پدید آورده است، نگاه که می کنید می بینید که این زبان با زبان قرآن متفاوت است؛ متهافت نیست ولی متفاوت است.
🔺الان من این را پذیرفتم که فلسفه واقعا به فهم دین کمک می کند؛ ولی عقلانیت فلسفی زبان خاص خودش را دارد و قرآن زبان خاص خودش را؛ و زبان بیانگر نوعی خاص از تفکر است. قرآن یک عقلانیت متمایزی را باعث می شود.
2️⃣ مخاطب
🔺مخاطب فلسفه عقل بشر است و مخاطب قرآن فطرت و دل است.
❇️ذلِكَ اَلْكِتابُ لا رَيْبَ فِيهِ هُدىً لِلْمُتَّقِينَ ﴿البقرة، 2﴾
🔺قرآن تقوا می خواهد. می گوید من هدایت می کنم ولی متقی را.
🔺عقل واسطه ای است برای اینکه قرآن در مملکت وجود من حرکت بکند و دستش به دل برسد.
3️⃣ روش
🔺روش فلسفه برهانی است ولی روش قرآن فطری و ذوقی است، در عین اینکه از عقل به عنوان عاملی برای دریافت مفاهیم و مقدمه ای برای کار خود استفاده می کند.
4️⃣ نقطه تأکید
🔺تأکید فلسفه بر تفکر است و تأکید قرآن بر طهارت.
❇️ لا يَمَسُّهُ إِلاَّ اَلْمُطَهَّرُونَ ﴿الواقعة، 79﴾
5️⃣ خروجی
🔺محصول فلسفه بینش و فهم است، ولی محصول قرآن نوعی تحول و تغییر و حرکت درونی است.
❇️ لقاحُ الإيمانِ تِلاوَةُ القرآنِ / غرر الحكم : 7633
6️⃣ تعلیمی یا تربیتی بودن
🔺کتب فلسفی کتب تعلیم هستند ولی قرآن کتاب تربیت است.
❇️و نُنَزِّلُ مِنَ اَلْقُرْآنِ ما هُوَ شِفاءٌ وَ رَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنِينَ…﴿الإسراء، 82﴾
7️⃣ اتصال به ذهن یا باطن عالم
🔺کتب فلسفی به ذهن متصل است ولی قرآن ریشه در باطن این عالم دارد.
❇️و إِنْ مِنْ شَيْءٍ إِلاّ عِنْدَنا خَزائِنُهُ وَ ما نُنَزِّلُهُ إِلاّ بِقَدَرٍ مَعْلُومٍ ﴿الحجر، 21﴾

 

#یادداشت
#روح_توحید_نفی_عبودیت_غیر_خدا
#توحید_از_دیدگاه_خط_مشی_اجتماعی
#عقیل_رضانسب
#یادداشت_53
#جلسه_152

💠شکست #مشروطه سرچشمه #غرب_زدگی!

🔺 یکی از نکات قابل تأمل این است که چه شد که جامعه ایران شیعی یک مرتبه به صورت سنگین و جدی غرب زده شد و سر تا پای زندگی انسان ایرانی را مدرنیته گرفت؟
🔺 در فضای حکومت #قاجار ما نقاط شروع این انحراف را داریم و لایه حاکمان و شاه و شاهزادگان با رفت و آمدهای غربی ها تحت تأثیر ظواهر مدرنیته قرار گرفتند، ولی این یک اتفاق در لایه حاکمان بود و فرصت اینکه به زندگی عموم مردم وارد شود را هنوز پیدا نکرده بود. خود حاکمان هم در بیشتر برهه ها به خاطر حضور علما نمی توانستند برخی کارها را بکنند، بگذریم که اساسا حاکم و پادشاه یک عنصر تأثیر گذار در کل حیات اجتماعی کشور نبود و کشور به صورت حکومت های محلی و خوانین اداره می شد؛ و اساسا قبل از این پدیده دولت (استیت) مدرن حاکمان این همه در جزئیات سرنوشت مردم مؤثر نبودند. علاوه بر آن بخش های زیادی از امور دست علما بوده است از تعلیم و تربیت گرفته، تا دادگستری، تا سیستم ثبت اسناد اعم از مالکیتی و ازداج و طلاق و … تا سایر سیستم های حیات اجتماعی.
🔺 اتفاق وحشتناکی که فی الواقع جاده صاف کن ورود مدرنیته به شکل گسترده و تا عمق زندگی مردم ایران شد، اتفاقاتی بود که در #انقلاب_مشروطه افتاد؛ اینکه چه شد که شکست خوردیم در این یادداشت نمی گنجد، اما شکست مفتضحانه ای که علما در واقعه مشروطه خوردند، یک سرخوردگی عجیبی در حوزه های علمیه ایجاد کرد و استعمار و دست نشانده هایش (روشنفکران) یک قلدری مثل رضا خان که چیزی جز بازیچه دست نبود را به حاکمیت کشاندند و از این سرخوردگی و قبض شدیدی که حوزه های علمیه پیدا کردند نهایت استفاده را کردند، و تمام سیستم های اجتماعی که دست روحانیت بود را یکی بعد از دیگری از دست آن ها خارج کردند و این یعنی بی دفاع گذاشتن ملت شیعه در مقابل هجوم مدرنتیه و فرهنگ آن!
🔺 علما در حوادث مشروطه اشتباهات بزرگی مرتکب شدند، مخصوصا علمای نجف! آدم واقعا می ماند که چرا این میزان سادگی به خرج داده شد. خدا از سر اشتباهاتشان بگذرد و حوزه های علمیه را از تکرار چنین اشتباهاتی مصون بدارد!
🔺 ما یک شکست مفتضح خوردیم و مچاله شدیم و رفتیم درون خودمان و متهجر شدیم و ملت عزیز ایران شیعه را که حاصل تلاش هزاران ساله علمای سلف و مجاهدان سلف بود را بی دفاع رها کردیم فوقع ما وقع!
🔺 دوران پهلوی یک دوران بی سابقه و عجیب در کل تاریخ ایران است، در یک فاصله 50 ساله ایران و ایرانی به ذلت محض رسیده است و یک غرب زدگی عمیق در عمق جان آن ها نفوذ داده شده است، طوری که انقلاب اسلامی با همه عظمتی که داشت تا دهه ها و خدایی نکرده صده ها گرفتار این کیش شخصیت خواهد بود!
🔺 بیرون آوردن این سموم از بدن یک ملت کار بسیار سختی است، مخصوصا اینکه نهادینه شده است و خودش را در قالب علم و سایر ساختارهای فرهنگی و اجتماعی حفظ کرده است و ما برای این سم زدایی مجبوریم مدام زهر ماری به خورد ملت بدهیم تا شاید آرام آرام بتوانیم دُز آن را کم کنیم تا کامل استبراء شود و از این نجاسات هویتی پاک گردد.
.

#يادداشت
#روح_توحيد_نفي_عبوديت_غير_خدا
#توحيد_از_ديدگاه_خط‌مشي_اجتماعي
#اميد_فشندي
#يادداشت_38
#جلسه_152

#من_انسان_کیستم؟

چه كسم من چه كسم من كه بسي وسوسه‌مندم
گه از آن سوي كشندم گه از اين سوي كشندم

ز كشاكش چو كمانم به كف گوش كشانم
قدر از بام درافتد چو در خانه ببندم

مگر استاره چرخم كه ز برجي سوي برجي
به نحوسيش بگريم به سعوديش بخندم

به سما و به بروجش به هبوط و به عروجش
نفسي همتك بادم نفسي من هلپندم

نفسي آتش سوزان نفسي سيل گريزان
ز چه اصلم ز چه فصلم به چه بازار خرندم

نفسي فوق طباقم نفسي شام و عراقم
نفسي غرق فراقم نفسي راز تو رندم

نفسي همره ماهم نفسي مست الهم
نفسي يوسف چاهم نفسي جمله گزندم

نفسي رهزن و غولم نفسي تند و ملولم
نفسي زين دو برونم كه بر آن بام بلندم

بزن اي مطرب قانون هوس ليلي و مجنون
كه من از سلسله جستم وتد هوش بكندم

به خدا كه نگريزي قدح مهر نريزي
چه شود اي شه خوبان كه كني گوش به پندم

هله اي اول و آخر بده آن باده فاخر
كه شد اين بزم منور به تو اي عشق پسندم

بده آن باده جاني ز خرابات معاني
كه بدان ارزد چاكر كه از آن باده دهندم

بپران ناطق جان را تو از اين منطق رسمي
كه نمي‌يابد ميدان بگو حرف سمندم

#یادداشت
#روح_توحید_نفی_عبودیت_غیر_خدا
#توحید_از_دیدگاه_انسان‌شناختی
#حمیدرضاشب_بویی
#یادداشت_19
#جلسه_152
#سایس_پیکو2
چندی پیش حجت الاسلام سید مصطفی مدرسی رضوان الله علیه، در متنی مفصل مباحثی را درباره قرارداد شیطانی سایس پیکو ارائه فرمودند و اهداف شوم نظام سلطه در تفرقه امت واحده مسلمانان در منطقه آسیای غربی را بیان کردند.
در راستای این مطلب باید به بخشی دیگری از این صحنه نیز توجه کرد. اساسا تئوری نظام سلطه جهت حکومت بر منطقه ای که بیشترین اعتقاد منتسب به اعراب از حیث افراد، در آن جاری و ساری است، با توجه به نوع و سبک زندگی آنها که قبیله ای و عشیره ای است، با راهبرد تجزیه کردن و تفکیک آنها به مناطق خردتر و تسلط یک حاکمیت مرکزی منتسب به غرب جهت پیشبرد اهداف مدرنیته جلو میرود، لذا تئوری تصرف نیل تا فرات در نگاه قرار داد سایس پیکو با مرکزیت اسرائیل کاملا مشهود است.
فتنه داخلی سوریه و شروع ورود داعش، اولین تلنگرها در ذهن مستشرقین زده شد که احتمالا قرارداد سایس پیکو با ورود حکومت داعش در حال از بین رفتن است و در آستانه تحولی عظیم بعد از جنگ جهانی اول به دست مسلمانان هستیم از این رهرو بسیاری از مسلمانان در آن منطقه با موج شکل گیری حکومت اسلامی داعش همراهی کردند.
اما داستان از جایی دیگر دنبال می شد که شاید سرنخ این فتنه را می توان به شخصی ربط داد به نام «برنارد هنری لوئیس».
برنارد لوئیس از شرق شناسان مطرح دنیای معاصر است که در سن 102 سالگی در سال 2018(اردیبهشت ماه 1397) با انبوهی از بنیان گذاری های علمی در راستای مطالعات شرق شناسی در آمریکا بر اثر کهولت سن درگذشت.
این شخص نظریه پرداز سیاست مداخله ایالات متحده در منطقه عربی (غرب آسیا) در زمان دولت بوش نیز بوده است؛ المنار فلسطین بعد از درگذشت لوئیس نوشت: «مستشرق، جاسوس و مبلغ صهیونیستی یهودی، برنارد لوییس [چهار روز پیش] درگذشت و میراثی از کینه، گمراهی و خباثت فکری و دسیسه‌های بسیار از خود به جا گذاشت».
تئوری این پیرمرد صهیون از سال 1970 میلادی به بعد(بعد از گذشت تقریبا 55 سال از قرارداد سایس پیکو یعنی همزمان با شکل گیری انقلاب اسلامی ایران در منطقه) تجزیه کشورهای عربی بود زیرا که برنارد لوئیس معتقد بود که محال است اعراب بتوانند کشوری به معنای مدرن بسازند چون آنها بر اساس جامعه ای که نظام قبیله‌ای و طائفه‌ای بر آن حکومت می‌کند تاسیس شده‌اند. از همین رو این شرق‌شناس بریتانیایی پی برد که آمریکا باید از این تناقضات قومی و تعصب های قبلیه ای و طائفه ای به نفع منافع راهبردی خود در منطقه بهره‌برداری کند حتی در جایی می گوید: «اعراب و مسلمانان قوم فاسدی هستند که نمی‌توان آنها را متمدن کرد و اگر به حال خودشان رها شوند دنیای متمدن را با موج انسان‌های تروریست که تمدن‌ها و جوامع را نابود می‌کنند، بنابراین راه حل درست برای برخورد با آنها اشغال مجدد و استعمار مجدد آنهاست.»
و عملا این طرح به نام «دکترین لوئیس»، ثبت شد و این دکترین به طور واضح قائل بود که با تجزیه کشورهای ایران، عراق، سوریه، ترکیه، عربستان سعودی، منطقه خاورمیانه بزرگ متشکل از کشورهایی خواهد بود که دیگر توان تبدیل شدن به تهدید برای امنیت ملی و منافع منطقه‌ای ایالات متحده آمریکا را نخواهند داشت و به موازنه یکدیگر مشغول خواهند بود، به عبارت دیگر انقلاب اسلامی ایران توانسته بود اهداف بلند مدت سایس پیکو را به هم نزد و برنارد لوئیس سایس پیکو2 را طراحی کرد تا با مدلی جدید این مسیر را به سرانجام برساند.
اما سرانجام داعش و تجزیه منطقه نیز با محوریت تئوری انقلاب در نطفه، خفه شد و انقلاب اسلامی ایران توانست شاهد مرگ لوئیس و دکترین او باشد.

#یادداشت
#روح_توحید_نفی_عبودیت_غیر_خدا
#توحید_از_دیدگاه_خط_مشی_اجتماعی
#حق_برابر_انسان‌ها_در_رابطه_با_نعیم_جهان
#علی_اکبرنژاد
#یادداشت_13 152
#جلسه_158

✅عدالتخواهی انسانگرا‼️ 1⃣

🔰قرآن تکلیف اقامه #عدالت_اجتماعی را بر گردن #جامعه می‌نهد. اما چه جامعه‌ای؟ آیا هر جامعه‌ای توانایی پذیرش چنین بار سنگینی را دارد؟
میفرماید خیر. جامعه‌ای اقامه قسط می‌کند که عاقله، اراده و بلکه زمامداری خود را در دست ولی الله قرار داده باشد.
جامعه وحدت‌گرا و مستجمع تحت لوای انسان مصطفی دین است که اساسا قابلیت پیدا می‌کند تا متصف به #قوامین_بالقسط شود. یعنی آن چنان رشد و تربیتی باید در این جامعه رقم خورده باشد که مجاری بسط عدالت را تحت طراحی عقل فعال خود، یعنی ولی حاکم در آورد.

🔰در #فرد نیز آن هنگام عدالت در حوزه شخصیت انسان بسط می‌یابد که قوای معنوی اراده‌ساز وی، تحت فرماندهی عقل قرار گیرد، تا عدالت در ساحت بروزات شخصیتی وی نمودار شود.

🔰و این را خوب می‌دانیم که ظاهرِ امروزِ جامعه، روگرفتی است از مجموع شخصیت عمومی افراد ذیل آن جامعه؛ که در این بین نخبگان و خواص جریان ساز که عزم و عمل آن‌ها منجر به خلق اراده عمومی می‌شود، نقش بسزایی دارند.

🔰حرف آن است که می‌توانیم بر سر ساختارهای حاکمیتی سال‌ها دعوا کرده و به دنبال مطلوب‌ترین شکل توسعه‌ی پایدار عدالت، وقت صرف کرده و با مشی آزمون و خطا در برگزیدن سخت‌ترین و سلب‌ترین چارچوب‌های نظارتی، یا برنامه‌های مطلوب توزیع عادلانه امکانات و ظرفیت‌ها بکوشیم؛ اما آخر سر به نظر می‌رسد اموری باقی خواهد ماند که صرفا با سنجه‌های حاکمیتی قابل شناسایی و جلوگیری نیست.

🔰مثلا فقدان روحیه جهادی در برنامه ریزی اقتصادی و اصلاح معیشت قشر مستضعف، آن هم در گیرودار جنگ ظالمانه اقتصادی و پنجه در پنجه شدن با غول‌های نظام سرمایه‌داری، که هر لحظه در جهت راهبرد تنگی معیشت عمومی برای تغییر رفتار مردم می‌کوشند، با کدام سنجه محکمه پسند قابل تعقیب و پیگیری است؟
یا برخورداری از بعضی امتیازات و اعتبارات که منتج به پیمانکاری یک مجموعه خاص گردد و یا انتصاب در موقعیت و مقامی خاص را در پی داشته باشد و… در بسیاری از موارد قابل سنجش به شکلی آسان و قابل تشخیص نخواهد بود.
یا اینکه اصلا یک نهاد مدیریتی، در مجموع با توجه به امکانات و ظرفیت‌ها (مثل بودجه، امکانات، اعتبار، ظرفیت تشکیلاتی و…) و همچنین آسیب‌ها و چالش‌ها (مثل کمبودها، دشمنی‌ها و…) آیا سرجمع توانسته همه‌ی توان خود را برای خدمت به کار گیرد، یا بخش عمده‌ای از امکانات را هدر داده و خود و اطرافیان را منتفع ساخته است؟! قطعا اذعان خواهیم کرد که بخش قابل توجهی قابل شناسایی و بازخواست نیست.
حتی پدیده اشرافیگری نیز پدیده‌ای نیست که صرفا با زور حاکمیت بتوان از آن بلیه‌ی اسفبار گریخت.
وقس علی هذا، که هر یک به تنهایی مجرایی برای بی‌عدالتی و منکوب شدن حق مستضعفین قرار می‌گیرد.

🔰نگارنده، هرچند شدیدا به وجود رویکرد سیستمی در دین معتقد است و #نظام_اسلامی را طرح راهبردی دین برای تعالی #عبودیت در سطح کلان اجتماعی می‌پندارد؛ و هم‌چنین شاهد زیر نظامات ظلم پروری هم هستیم که ذیل کلیت نظام اسلامی شکل گرفته‌اند و گویی وظیفه‌ای جز برهم زدن تعادل جامعه و بازتولید فقر و طمع و تنفر ندارند؛
از نظام بانکداری و بورس اوراق بهادار گرفته تا مدیریت فشل بهداشتی، مدارس غیرانتفاعی، بوروکراسی اداری و…

🔰اما نکته اینجاست که راه حل مشکل را کجا می‌جوییم؟
در نظام‌سازی صرف؟ یا انسان‌سازی در سطح خرد و کلان (بدون رویکرد سیتمی)؟ و یا چیزی میان این دو قابل توصیف است؟