یادداشت نویسی روزانه یکی از بخش های اصلی نرم افزار حلقه اندیشه کلامی است. در این یادداشت قصد دارم درمورد ویژگی های یادداشت نویسی، به گونه ای که در حلقه اندیشه کلامی تعریف شده است، چند جمله ای بنویسم.
اولین ویژگی مهم یادداشت در حلقه کلامی، روزانه بودن آن است. یادداشت نویسی روزانه، نقش به سزایی در تثبیت این مهارت در شخص دارد. کسی که روزانه یادداشت می نویسد، – بدون در نظر گرفتن تفاوت استعدادها – بهتر از کسی می نویسد که هفته ای یک بار می نویسد؛ چراکه هر موضوعی را که روزانه با آن درگیر بودیم، مهارت بیشتری در آن کسب می کنیم. البته روزانه یادداشت دادن، بسیار سخت نیز، هست. چرا که اکثر روزها ممکن است مشغولیت هایی برای انسان ایجاد شود، که شرایط را برای یادداشت نوشتن در آن روز، سخت کند. بخصوص اگر یادداشت نویسی در مرحله باشگاهی باشد.
استاد فلاح (حفظه الله) از یادداشت نویسی به هفت تیر کشی تعبیر می کنند. کسی که در تیراندازی مهارت پیدا کرده باشد، در کسری از ثانیه سلاح خود را آماده می کند، هدف گیری کرده و به سرعت شلیک می کند شلیکش هم، گرچه بسیار سریع است، ولی فوق العاده دقیق است. چهره مطلوب عضو حلقه اندیشه کلامی در زمینه یادداشت نویسی اینگونه است.
ویژگی دوم یادداشت در حلقه اندیشه کلامی، سهل گیری در آن است. آنچه مطلوب است، وقت گذاری روزانه 30 دقیقه برای یادداشت نویسی است؛ نه کمتر و نه بیشتر! این هم، به این دلیل است که قرار است به مرور یادداشت نویس ماهری شویم. اگر بیشتر از 30 دقیقه وقت بگذاریم، وسواسی می شویم و گرچه به ظاهر برای کیفیت یادداشت وقت و دقت بیشتری به خرج می دهیم، ولی نهایتا بیخیال آن می شویم.
جمعی نویسی سومین ویژگی یادداشت در این نرم افزار است. با اینکه هرکس یادداشت خودش را می نویسد، ولی وقتی یک جمعی (مثلا 20 تا 40 نفره) همه درمورد یک موضوعی یادداشت می نویسند و هرکدام از زاویه نگاه خود و با قلم خود به آن موضوع می پردازند، درمجموع اتفاق عجیبی رقم می خورد.

یکی از سنگلاخ ها بر سر راه گفتمان سازی آزاد اندیشی، بحث انتزاعی بودن این بحث است. به کرات در مباحثه ها با افراد و جمع های مختلف با این اندیشه مواجه شده ام که بحث از آزاد اندیشی اساسا مساله امروز جبهه انقلاب نیست و اتفاقا مطرح کردن یک چنین بحث هایی باعث دور شدن جبهه انقلاب از مسائل میدان و عقب افتادگی فکری و عملی جمهوری اسلامی خواهد شد.

دلیل عمده این مساله به نظر حقیر یک بحث جدی است که شاید در دوره مدرن این مشکل جدی تر شده است. این مشکل عبارتست از فاصله عمل و نظر و همچنین میدان از فکر و اندیشه. بعضی بر این باورند که ما به اندازه کافی فکر و اندیشه و نظر داریم و آنچه که نداریم عملیات های منسجم و منظم و حل کردن یکسری مسائل میباشد. آنچه که ما الان به آن احتیاج داریم عمل کردن به آنچیزی هایی است که میدانیم ازقبیل این که وقتی می بینیم فساد درسطح بسیار بالایی قرار دارد باید مطالبه گری در سطح جامعه را رهبری  کنیم. یا اگر امروز کشور ما با بحران اقتصادی روبروست تا نتوانیم کاری برای معیشت مردم انجام دهیم هیچ کار دیگری جلو نخواهد رفت. نزد این گروه آنچه که باید بکنیم به وضوح مشخص است و پیشرفت و مردم سالاری و تمام گزارهای ناب انقلاب را درهمین راستا و برای همین منظور خرج وتبیین میکنند. مثلا اگر بحث مردم سالاری مطرح است آن را با مردمی شدن دولت و مردمی شدن دولت را با اینکه باید برای مردم باشیم یا در مترقی ترین حالتش باید خود مردم برای خودشان تصمیم بگیرند، یکی میگیرند.

آنچه که بنظرم اینجا جای سوال دارد این است که ما اساسا چه چیزی را واضح میدانیم و چرا؟ از کجا می فهمیم که موقعیت فلان کار است و باید فلان کار را کنار گذاشت؟ چگونه و با چه سبکی به تحقق آن عمل نزدیک میشویم؟ اینجاست که این بحث به وجود میاید که نکند ما تابه حال خیال میکردم که فعال بودیم در عین حالی که همیشه در زمین بازی که از قبل برایمان طراحی شده بازی کردیم و هیچ گاه  و با تاکید میگویم هیچ گاه از خود نپرسیده ایم و شاید توان پرسیدن نداشته ایم که مگر میشود به گونه ای دیگر عمل کرد؟

آزاد اندیشی را باید در داخل طرحی به نام ایده مادر فرهنگی و در ادامه در چرخه پپیشرفت فرهنگ فهمید وگرنه یک نامساله است تا یک مساله. والبته اگر نامساله شد هم انتزاعی است و هم به حیات امروزمان بی ربط است

بسم الله الرحمن الرحیم

 

دهلیزهای محتوایی:

1. سوق ملی
2. اقتضائات جامعه نسبت به آن محتوا
3. اقتضائات عملیات گفتمان سازی
4. اقتضائات محتوا

نمیدانم که از ابتدا به صورت مستقل از این چهار دهلیز، راهبرد های محتوایی جمع آوری شده بود، یا معلوم بود که هر کدام، ناظر به کدام یک مشخص شده است.
اما بنده تلاش کردم هر یک را متناسب با هر یک از این دهلیزها، جادهی کنم.

1- آزاداندیشی دارای غنای راهبردی است.

• اقتضائات جامعه نسبت به آن محتوا

2- آزاداندیشی دارای عمق مفهومی است.

• اقتضائات محتوا

3- این “طرح بحث” در دل یک طرح بزرگتر صورت میپذیرد.

• اقتضائات محتوا
• اقتضائات عملیات گفتمان سازی

4- این بحث در ذات خود مخاطب عمومی دارد و همگان می توانند و بلکه باید با آن ارتباط برقار کنند.

• سوق ملی
• اقتضائات جامعه نسبت به آن محتوا

5- ارتکاز نخبگانی و بلکه ارتکاز عمومی چنین است که این بحث متوجه نخبگان است و بلکه متوجه نهادها و فضاهای علمی آکادمیک است.

• سوق ملی
• اقتضائات جامعه نسبت به آن محتوا
• اقتضائات عملیات گفتمان سازی

6- دو جریان دشمن با این طرح بحث وجود دارد : 1- متحجرین 2- ولنگارها

• اقتضائات عملیات گفتمان سازی
• اقتضائات محتوا
• اقتضائات جامعه نسبت به آن محتوا

7- طیفی از جریانهای مایل به حل مساله، طرح مسائل انتزاعی را بی فایده میدانند و میدانداری و کنش گری عملی را راه حل میشمرند؛ این طیف در تعیین مصادیق دو مفهوم “انتزاعی” و “عملی” انتخاب های مشخصی دارند.

• اقتضائات عملیات گفتمان سازی
• اقتضائات محتوا
• اقتضائات جامعه نسبت به آن محتوا

8- عناوینی در مدار عنوان این طرح بحث و یا شبیه به آنها، از مفاهیم کمی شناخته شده یا حداقل عادی شده محسوب میشوند، که پرچم آنها در دست جریان های مخالف آزاداندیشی حقیقی است.

• سوق ملی
• اقتضائات محتوا
• اقتضائات جامعه نسبت به آن محتوا

9- اکنون آزاداندیشی گفتمان نیست.

• سوق ملی
• اقتضائات جامعه نسبت به آن محتوا

10 – برخی طالبان این طرح بحث و گفتمان، یا کنش گر سابق این عرصه بوده اند و یا نظاره گر کنش های این عرصه، ممکن است برخی شکست های گذشته و یا برخی پیامدهای منفی اقدامات قبلی، آنها را در امکان یا اولویت این مساله مردد کرده و بلکه مخالف کرده باشد.

• سوق ملی
• اقتضائات عملیات گفتمان سازی
• اقتضائات جامعه نسبت به آن محتوا

11- نبود هشیاری و آگاهی کافی در جامعه مخاطبین، می تواند در کنار بالا آمدن گفتمان آزاداندیشی حتی به معنای صحیح آن، آسیب زا باشد و انفعال از اندیشه های نو را نتیجه بدهد.

• سوق ملی
• اقتضائات عملیات گفتمان سازی
• اقتضائات جامعه نسبت به آن محتوا

12- وسایل انتقال پیام به گونه ای رها اداره میشوند و دشمن در آنها به صورت جدی دست برتر را دارد.

• سوق ملی
• اقتضائات عملیات گفتمان سازی
• اقتضائات جامعه نسبت به آن محتوا

13- جامعه مخاطب ایران اکنون تحت جنگی چندجانبه با تاکیدی بر جنگ شناختی قرار دارد و مدتی از این مساله میگذرد.

• سوق ملی
• اقتضائات عملیات گفتمان سازی

14- مختصات هویتی ملت ایران ویژگی های لازم الاعتنایی دارد. به عنوان مثال: تراز قانع شدنشان بالاست و هر چیزی را در سطح خود نمیدانند. آینده ای بالاتر را برای خود میپسندند و آِنده برایشان مهم است. اسلام، تشیع و انقلاب اسلامی را انتخاب کرده اند و عمیق ترین و فاخرترین برداشتها از آنها را میپسندند.

• سوق ملی

15- برای این طرح بحث شواهد و مستندات تاریخی، شرعی، و … زیاد است. و این مفهوم مورد تاکید قرآن و سنت و بزرگان است.

• اقتضائات محتوا

16 – گرایش به آزاداندیشی گرایشی فطری است و قدرت زیاد فطرت پشتیبان پذیرش آن است.

• اقتضائات عملیات گفتمان سازی
• اقتضائات محتوا
• اقتضائات جامعه نسبت به آن محتوا

17- موسسه فتوت در طیفی از مخاطبین خود دارای مقبولیت ها و محکومیت هایی است که در نوع تعامل ایشان با محتوای تولیدی او تاثیر دارد.

• اقتضائات عملیات گفتمان سازی

در صورت انتخاب حوزویان به عنوان مخاطب، برخی اختصاصات حوزویان در مختصات طرح بحث:

18- مختصات ارزشی حوزویان : اصالت ارزشمندی ادله و استنادات شرعی، ارزشمندی سیره علما و نظر ایشان، اعتنای ویژه به تکلیف شرعی و ….

• اقتضائات عملیات گفتمان سازی
• اقتضائات جامعه نسبت به آن محتوا

19 – وجود جریانات سکولار و متحجر که بعضا هم پیمان و هم دست با دشمنان بوده و با دواعی نزدیک به آزاداندیشی، پرچم استقلال حوزه از حاکمیت را بلند کرده اند.

• اقتضائات عملیات گفتمان سازی
• اقتضائات محتوا
• اقتضائات جامعه نسبت به آن محتوا

 

اما اگر بخواهد یک قدم دیگر جلو برود، چه باید بگوید؟

• گفتمان سازی آزاداندیشی، در این دوره، ابتدا از نخبه ترین لایه جامعه و مذهبی ترین آنها (قشر طلاب) شروع می شود، و بعد به سراغ لایه نخبگانی دانشگاهی می رویم، سپس به تدریج به لایه های عمومی‌تر کشیده می گردد.

1 . بنظر می‌رسدعنوان اصلی آزاد اندیشی دارای مزایا و معایبی برای گفتمان سازی باشد. اصلی ترین مزیت گفتمانسازی با همین عنوان یعنی آزاد اندیشی پاسخگو بودن به یک عطش فطری است که تمدن رقیب به آن صورتی متفاوت زده است. به عبارت دیگر اگر آزاد اندیشی مساله بشر امروز است گفتمان آزاد اندیشی به صورت خیلی تیز وتند پاسخی در پارادیم انقلاب اسلامی است. و تغییر ندادن عنوان آزاد اندیشی ازاین جهت درک و امکان گفتگو بهتری را برای ما باز می‌کند.

اما از آن جهت که گفتمان رقیب ما این پرچم را با صدای بسیار بلند و پر هزینه ای بلند کرده این ملاحظه را باید جدی گرفت که حرف اصلی ما در بدنه نخبگانی اولا در پاردایم رقیب فهمیده می‌شود ثانیا به همین میزان جبهه انقلاب از آن پرهیز میکند ثالثا جذابیت آن برای مخاطبین به بهانه تکراری بودن از بین می‌رود. لذا هزینه ببشتری را از ما خواهد گرفت و قطعا سرعت گفتمان سازی را به شدت کند خواهدکرد

2 . با توجه به نکته بالا باید در یک نسبت سنجی درست یک تصمیم بهینه را اتخاذ کنیم. آنچه که حقیر به آن فکر کرده ام و به ذهنم می‌رسد آن است که ما باید دو مرحله گفتمانی داشته باشیم. مرحله اول ، مرحله تمهیدی است و نباید به هیچ عنوان از عنوان مشابهی مثل آزاد اندیشی استفاده شود. مرحله دوم گفتمان سازی اتفاقا مرحله درگیری با جریان رقیب است و اینجا میتوان با تاکید فراوان و عبارات مختلف و متنوع این باور را نهادینه کرد که آن نیازی که باعث شکل گیری آزاد اندیشی در جریان تمدن غرب شده را ما به نحو مطلوبی در داخل پارادایم خودمان بدان پرداخته ایم

3 . پیشنهاد حقیر برای مرحله تمهیدی بحث فکر است. ما اگر بتوانیم ابتدا در یک بحث راهبردی برای مخاطب جا بیندازیم که برای سالار شدن مردم ابتدا باید مردمی فکور و جامعه ای حق طلب و در پی حقیقت داشته باشی از بسیاری از سنگلاخ های عنوان آزاد اندیشی عبور خواهیم کرد

بسم الله الرحمن الرحیم

در مقاله (خردکُشی، خودکشی) مطلوبیت نقد و اعتلای اندیشه دغدغه ی رئیسی نگارنده است که با ترسیم وضع موجود اندیشه های نو سعی در ارائه طرحی برای رسیدن به این هدف ارزشمند دارد.

چند سؤال و ایده در رابطه با جایگاه نقد و ارائه اندیشه های نو به ذهن می رسد:

• از چه پایگاهی نقد می کنید؟

پایگاه فکری شما ریشه در چه اندیشه هایی دارد و از چه پارادایمی تغذیه می کند. معمولا درگیری در لایه ی تمدنی و تعارضات مکتبی طعمی ایدئولوژیک دارند و نقدها رنگ و بوی جدال دارند؛ در مقام فهم همدیگر نیستند و در تلاشند تا به نظام اندیشه دیگری ضربه های کاری وارد کنند. باید بررسی کرد که در این لایه نقد کردن اصلا معنا دارد یا فقط به قصد تهاجم انجام می شود.

• در چه سطحی نقد می کنید؟

نقد در لایه ی مردمی اقتضائات خاص خود را دارد. نمی شود به بهانه نقد و اندیشیدن، سؤالات سطح بالای نخبگانی را به خورد مردم بیچاره که دستشان از دانش و تفکر عمیق کوتاه شده، داد. زندگی مردم نباید ملعبه دست شیاطین باشد که هر روز در معرض وسوسه ای و شبهه ای تازه قرار گیرند تا اعتقاد خود را از دست دهند. بله اگر جامعه رشد کرد و فکور شد، سطح تعامل با او هم متفاوت خواهد شد.

• آیا راهبرد رسیدن به جامعه ای فکور، بیان نقدها و سؤالات سطح بالاست؟

به نظر می رسد آموزش صحیح قبل از نقد صحیح کمک به تفکر صحیح می کند. برخلاف قضاوت تفکر انتقادی، دانش، ماهیتی حقیقی ورای از ذهن مخاطب دارد و یک امر نسبی برساخته ذهن انسان و متأثر از موقعیت اجتماعی و سیاسی او نیست. لذا نقدی سازنده است که ما را به حقیقت نزدیک کند نه اینکه بر اوهام ذهنی ما بیفزاید و راه کسب علم را برای همیشه بر ما ببندد.

بسم الله الرحمن الرحیم
#یادداشت
#محمد_حسین_خانی
#یادداشت177
#آزاداندیشی
#جایگاه_قلم_در_اسلام

????ن وَ القَلَمِ وَ ما یَسطُرون

در یادداشت قبلی به خلاصه نوشتن را در ثقلین بررسی کردیم
در این یادداشت سراغ این بیان حضرت روح الله روحی له الفداه می رویم که فرمود:
آن قدر که بشر از قلم های صحیح نفع برده است، از چیز دیگر نبرده است، و آن قدر که ضرر کشیده است، از چیزهای دیگر نبرده است. قلم ها و بیان ها با مغزهای مردم رابطه دارند

یقینا امام برزگوار این فرمایش را از این روایت استفاده کرده اند که فرمود العلماء باقون ما بقی الدهر
باید تاریخ را با این عینک دید که قلم علما چگونه آینده دنیا را تغییر داد و مردم را به سعادت رهنمود کرد
مگر می شود منکر این تاثیرات بود
رسول ختمی باید معجزه ای را بجا می گذاشت که بعد از او تا ابد و برای نسل های بعدی بماند و این معجزه با چه چیزی محقق شد ؟ قرآن ایا معجزه ای دیگر می توانید مثال بزنید که بعد 1400 سال هنوز باقی باشد
نه باقی باشد بلکه برای معجزه بودن خود تحدی کند
چه معجزه ای بعد 1400 سال هنوز کلید راهگشای مردم،نخبگان،رهبران مسلمان است و برای سعادت دنیا و آخرت آن به آن تمسک کنند.
این اثر قلم است
در لایه های پایین تر
از کتب اربعه گرفته که باعث زنده نگهداشتن اسلام شد و تا الان حوزه های علمیه از آن بهرمند هستند
می شود نادیده گرفت برکت و اخلاص شیخ عباس قمی در تالیف مفاتیح را که راهنمای سلوک اهل معرفت است .
یا
فتوای میرزای شیرازی در تحریم تنباکو
یا
فتوای آیت الله سیستانی در حکم جهادبا داعش
این گوشه ای از برکات قلم است
اما نکته ای دیگر که با کار ما مرتبط است
این است که برای طلبه که کارش با کتاب و قلم است
فرموده مولا علی که فرمودند: الکَتَبَ بساتین العلماء
اهمیت قلم چندبرابر می شود و جایگاه ویژه ای به خود می گیرد. و اهل قلم باید چندویژگی برای اثرگذاری رعایت کنند.
1.علمبت و تسلط به تراث و منابع اسلامی
2. تسلط یه جریان های فکری و فرهنگی دینا شرق و غرب
3. بهرمندی از نکات فنی مثل خوب نوشتن و آگاهی به قالب های یادداشت اعم از ژورنال و مقاله، کتاب، و…
3. ذائقه شناسی و رصد نیاز مخاطب
در این مورد باید به این نکته اشاره کرد طبیعتا یک فرد نمی تواند برای تمامی سلایق بنویسد پس بهتر این است که از ابتدا یک قشر را هدف گذاری کند و در تلاش فهم نیاز و دنیای فکری او باشد برای نوشتن برای انها

باشد که بتوانیم حق قلم را ادا کنیم و فردای قیامت با اصحاب قلم محشور شویم

همانطور که پیشتر گفته شد، آزاداندیشی به معنای حق طلبی است.
عدالت طلبی نیز، اگر فارغ از نگاه های حزبی و سیاست زده نگریسته شود، به معنای طلب تحقق حق را داشتن، است؛ چرا که عدالت طلب کسی است، که حقی را فهمیده و برای تحقق آن، طلب دارد. درواقع عدالت طلب، درد تحقق حق به صورت همگانی را، دارد.
پس آزاداندیشی و عدالت طلبی قرابت زیادی به همدیگر دارند. اما مسأله این است که این دو مفهوم متقارب، چه ارتباطی با همدیگر دارند؟
آزاداندیشی موجب تحقق عدالت می شود؟
یا عدالت موجب تحقق آزاداندیشی می شود؟
در حالت اول (تقدم آزاداندیشی بر عدالت) جامعه ای که آزاداندیشی در آن تبدیل به یک فرهنگ همگانی شده است، به دنبال عدالت نیز، می رود. چرا که چنین جامعه ای خود را در راه حق طلبی فدا می کند. وقتی می بیند حقی ضایع و حقوقی پایمال می شود، نمی تواند بی تفاوت از کنار آن بگذرد و لذا، بالتبع عدالت طلب نیز، می شود.
در حالت دوم (تقدم عدالت بر آزادندیشی) جامعه ای که عدالت طلب است، به دنبال تحقق حق است و چنین جامعه ای از آزاداندیشی نیز، استقبال می کند.
آنچه به نظر حقیر می رسد، این است که آزاداندیشی بر عدالت طلبی مقدم است؛ چرا که عدالت طلبی نزدیک است به اینکه در دعواهای سیاسی بهانه ای شود دست گروه های مختلف، برای ظلم به دیگران و کنار گذاشتن حق، به اسم حق طلبی! اما آزاداندیشی در وهله اول فضای اندیشه ای بیشتری دارد و در صورتی که فرهنگ آن گسترش پیدا کند، زمینه ای جدی برای عدالت طلبی فراهم می کند.
البته در این یادداشت بیشتر به دنبال تبیین موضوع و تصویر این ارتباط بودیم و بررسی ادله و نتیجه گیری نهایی، نیاز به مداقه بیشتری دارد.