#یادداشت
#روح_توحید_نفی_عبودیت_غیر_خدا
#میرزا_علی_کرانی
#یادداشت_33
#جلسه_222

بسم الله الرحمن الرحیم

رفتار مستکبران در برابر آنان که توحید را انتخاب کرده اند

مردم ایران با انقلاب اسلامی، قدرت را در کشور خود در اختیار اسلام قرار دادند. زمام امور به دست اسلام است و این یعنی در این کشور هیچ یک از مکاتب بشری نمی توانند حکمرانی و منطقه ی نفوذی برای اراده شان قائل باشند. آنچه ملاک است تعالیم اسلام است.

این یعنی قرار است این کشور مستقل باشد، قرار است سلطه پذیر نباشد، قرار است برای دارایی ها و معادن و نیروهایش خودش تصمیم بگیرد، قرار است در معادلات قدرت بین المللی خودش از آن کسی که خودش او را حق می داند دفاع کند و خودش تصمیم بگیرد که دشمنش را چه کسی بداند و در همه ی اینها از اخم و چشم غره ی هیچ کس نهراسد.

اگر کسی به او تعدی کرد پاسخش را می دهد، و اگر کسی خواست به او زور بگوید جلویش می ایستد.

و این ها همه یعنی قرار نیست ابهتی برای هیچ مستکبر و متکبر و زورگویی باقی بماند، چرا که این ها همه به همین کشور محدود نخواهد ماند، اگر دیگر انسان ها هم ببینند که میشود گوش به حرف زورگوها نکرد، آن ها هم برای متکبران و مستکبران ابهتی نخواهند دید. و این یعنی تمام موجودیت مستکبران به خطر می افتد.

این است که استکبار با تمام توانش در مقابل این نهضت و این کشور اسلامی می ایستد.

و این است که کینه ی این نهضت و این تفکر را در دل آنان روز به روز ریشه دار تر می کند.

حال اگر روزی انقلاب ضربه بخورد و این مستکبران زخم خورده ی پر کینه اندک تسلطی بر ما پیدا کنند، کاری خواهند کرد تا دیگر در این زمین بذر هیچ حرکت توحیدی ای درنیاید، چنان قلع و قمع بکنند که تا صدها سال خبری از آخوند و اسلام و دین و توحید نباشد.

چنان فساد و فحشایی ترویج کنند که دیگر هیچ جوانی نتواند سر بلند کند و چنان الحاد را در تمام مغزها وارد کنند که دیگر جز پوسته ای کلیسا وار از دین نماند.

موقعیتی به مراتب بدتر از دوران پهلوی

تمام متفکرین توحیدی اندیشمان را یا خواهند کشت یا از انتفاع ساقط خواهند کرد، به صغیر و کبیرمان رحم نمی کنند.

اگررررر بگذارند حوزه و مرجعیتی باقی بماند، فقط همان آخوندهای مبلغ اسلام آمریکایی را نگه میدارند که امام در منشور روحانیت هشدار تربیت شان را داده بود. تمام آثار مکتوب و غیر مکتوب آقا و امام و شهید مطهری و … رانابود می کنند و کاری میکنند که اثری از آن ها باقی نماند.

حاج قاسم، نمونه ی برجسته ی تربیت شدگان مکتب امام : « اگر این انقلاب آسیب دید، حتی زمان شاه ملعون هم نخواهد بود، بلکه سعی استکبار بر الحاد گری محض و انحرافِ عمیقِ غیر قابل برگشت خوهد بود »

#یادداشت
#روح_توحید_نفی_عبودیت_غیر_خدا
#توحید_از_دیدگاه_خط_مشی_اجتماعی
#سید_مصطفی_مدرس
#یادداشت_68
#جلسه_222

#اندیشه_امام: #امامت_اندیشه_ها

یک نیزه وقتی سینه هدف را خواهد درید که نوک ان تیز باشد به عبارت دیگر تمام هویت نیزه در پیکان آن جمع شده است و پیکان نیزه تمام دارایی های کل پیکره را با مؤثر ساختن آن هویت بخشیده است.
جامعه ایمانی اگر بخواهد قله آرمانها و اهداف را درنوردد بایستی منظومه اراده های را به سوی آن جهت دهی کند. در وضعیت کنونی مجموعه های گوناگونی در قرارگاههای متفاوت فرهنگی، اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، امنیتی و … در سطوح گوناگون راهبردی و عملیاتی در جریان و در حال تلاش و تکاپو هستند اما آن قرارگاه مرکزی که سمت و سوی واحد و یک توحد هویتی به این تنوع گسترده و منظومه اراده ها بایستی بدهد آن چیست؟
آن قرارگاه مرکزی که جبهه واحدی را از فرهنگ تا سیاست و از اقتصاد تا امنیت را رقم بزند ثقل هویتی اش چیست؟
به نظر می رسد ایجاد این توحد هویتی و رقم زدن جبهه مشترک و ایجاد قبله برای منظومه اراده ها جز با امامت اندیشه ها میسر نیست و امامت اندیشه ها هم جز با بسط و تبیین اندیشه امام جامعه در دسترس نیست. فلذا برای دستیابی به یک توحد هویتی مستقر و مهاجم که جبهه واحدی را سازنده باشد و قبله واحدی را برای منظومه ارده ها رقم بزند بایستی به راهبرد ذیل با عمق و گستره معنایی که دارد تمسک کنیم:
ما بایستی اندیشه امامین انقلاب را به جایگاه امامت اندیشه ها برسانیم

#یادداشت
#روح_توحید_نفی_عبودیت_غیر_خدا
#حمزه_وطن_فدا
#یادداشت_87
#جلسه_222
#نوع_تقریر

*️⃣تقریر جلسه 223

اكنون بايد ديد در ميان بدنه ها و ابعاد گوناگون توحيد كدام است كه مستقيما با منافع بلكه با اصل وجود طبقه مستكبر در اصطكاك و تضاد است؟ به عبارت ديگر: طبقه مستكبر از كدام نگرش توحيدى به جهان يا از كدام پيشنهاد توحيدى براى جامعه زيان مى بيند كه چنين قاطع و بى امان با آن مى ستيزد؟»

🔹در این فراز از سخن با چند #سوال رو به رو هستیم:

1️⃣ آیا قطعه یا بخشی از از توحید است که با طبقه مستکبر درگیر میشود
یا تقریری از توحید است که این درگیری را درست میکند❓

2️⃣چرا تقریرهای ناب و اصیلی از توحید داریم که باعث ستیزه و درگیری نمی شود؟
و مثلا سلطان جور برای چنین مقرِرانی حاضر است مقرَری هم تعیین کند ، به ایجاد وجهه اجتماعی برای ایشان هم کمک نماید
و در عین حال اهل توحید این تقریر را ناب بدانند و از ایشان را هم معلمان توحید تلقی کنند
این را کجای دلمان بگذاریم❓

3️⃣راه شناخت این که کدام بعد از ابعاد از توحید است که ستیزه ها را بر می انگیزد چیست❓
➖یک راه اینکه برویم سراغ کسانی که در صف ستیزه با توحید و منادیان آن ایستاده اند و ببینیم چیست که حال و روز ایشان را چنین به آشفتگی و غیظ کشیده است؟
➖و راه دیگر اینکه در کار خود معلمان و منادیان توحید خیره شویم و ببینیم کدام قطعه را سر دست میگیرند که چنین شمشیر ها را میشوراند.
آیا راه دیگری هم هست ❓
راه بهتر کدام است ❓

✨نکته ای پیرامون این سوالات
چنانچه با آهنگ #علوم_انسانی به سمت حل مسائل فرد و اجتماع برویم ، این سوالات بی وجه و بی معنا به نظر می آید
اما اگر بنا شد به عنوان #شاگردان_قرآن حل مساله ها را نشانه بگیریم که صد البته انتظار مردم از ما این است ، باید این سوالات را عمیقا در آغوش کشید و جدی گرفت.

🔹مروری بر #جواب_ها

▫️حمزه/
➖نویسنده پس از آنکه جای توحید راستین را روشن کرد و توحید دروغین را رمی نمود ، حال به سراغ این پرسش رفته است که کدام بُعد از توحید است که آن را چنین خونریز می نماید.
پس طبیعتا بحث از نگرش و تقریری از توحید که با طبقه مستکبر درگیر میشود نیست ، چرا که در این صورت بازگشت به سخن پیشین است که مولف از آن مفصل به آن پرداخته و از آن رد شده است ، لذا نه شرط بلاغت است نه سیاق اجازه چنین برداشتی میدهد.

اینکه در فراز به عبارت دیگر ، باز از نگرش سخن به میان آمده است نباید رهزن باشد که ایشان دارد به تقریری از توحید اشاره میکند و از نگرش ، تقریر را مد نظر دارد ، چه اینکه به قرینه سیاق و همین طور عبارت بعدی یعنی کدام پيشنهاد توحيدى براى جامعه روشن است که به افرازی دست زده و بعدی از ابعاد را مد نظر دارند. و لفظ نگرش در عبارت کدام نگرش توحیدی به جهان تاب این را دارد که به همان 14 نور از انوار و اشعه های توحیدی اشاره داشته باشد نه نگرش توحیدی صحیح در مقابل نگرش توحیدی غیر صحیح

➖#ابعاد یا #قطعات مساله این است.
( پاسخی به اشکال #بساطت )
اگر اشکال شود که توحید امری بسیط است و تبدیل آن به قطعات و برای هر قطعه کارکردی جدا تعریف کرد مخل بساطت است
باید چنین پاسخ داد که بله چنین است و شاید تعبیر قطعه تعبیر رسایی نباشد ، کما اینکه نویسنده از این تعبیر استفاده نکرده است و از واژه #ابعاد برای بیان این منظور استفاده جسته ، و بُعد مخل بساطت نیست ، بلکه در تشبیه به ادبیات عرفانی ، جلوه از جلوات آن حقیقت بسیط است ، و این 14 نور مششع از آن منبع فیض حقیقتی مرکب نداشته بلکه هر یک ظهوری از آن هستند.
طبیعی است که ظهوری از حضرت حق است که هدایت را به دنبال دارد و ظهوری ضلالت را
در محل بحث نیز ظهوری از آن حقیقت وحدانیت و توحید است ، جلوه ای قاهری و تنزیهی از این امر بسیط است که مستکبر را به چالش کشیده و به درگیری میرساند.

#یادداشت
#روح_توحید_نفی_عبودیت_غیر_خدا

#حامد_خواجه
#یادداشت_45
#جلسه_221

#تقریر

⭕️فقه اسلامی معجزه است.

در نظر حضرت امام فقه اسلامی یک معجزه است. مراد از فقه در اینجا احکام است، نه عملیات استنباط. و البته منظور حکم واقعی که صادق آل محمد صلی ‌الله علیه وآله ‌بیان می‌کنند، می‌باشد؛ نه آنکه ما می‌فهمیم.
سرّ اینکه فقه در نظر شخصی مثل حضرت امام معجزه تلقی می‌شود چیست؟ ایشان در فقه اسلامی چه‌چیزی دیدند که آن را معجزه می‌دانند؟
توحید با تمام طوفندگی و قدرتش از راه فقه به جزئی‌ترین مسائل زندگی وارد شده است. توحید با آن عظمتش با تمام مراتبش در کف زندگی بشر جریان پیدا کرده است و کوچک‌ترین حرکت و فعل بشر را تحت الشعاع قرار داده است. توحید در حکم جزئی مثل ناخن گرفتن، کوتاه کردن شارب و … وارده شده است.
شخصی مثل حضرت امام که طوفندگی و عظمت و بزرگی توحید را می‌داند و دیده است وقتی می‌بیند که این عظمت و طوفندگی در فقه آمده و در سطح جزئی‌ترین مسائل وارد شده است، اذعان به معجزه بودن فقه اسلامی می‌کند؛ این فقه که توانسته است توحید را به ظهور بکشد.
در آن توحیدی که حضرت امام با آشنا است، فقط خدا می‌تواند تشریع کنید و هیچ کس غیر خدا نمی‌تواند قانون‌گذاری کند. لذا در فقه وقتی می‌بینیم که این خدا است که به روی زمین آمده است و قانون‌گذاری کرده است و آن حاجت توحید را که جز خدا نباید کسی تشریع کند، برآورده است؛ اذعان به معجزه بودن این فقه می‌کنیم.

#یادداشت
#روح_توحید_نفی_عبودیت_غیر_خدا
#درگیری_شعار_توحید_با_استکبار
#مهدی_خداپرست
#یادداشت_19
#جلسه_221

♦️هویت و اندیشه

▫️بسم الله الرحمن الرحیم
🔸 بحث بسیار مهمی که دیروز در کلاس مطرح شد، موضوع نسبت هویت و اندیشه بود. قبلا جناب استاد در رابطه با اینکه اندیشه یکی از آبشخورهای هویت و بلکه شاید مهمترین آن هاست سخن گفته بوده بودند و از اینکه مقوله های دیگر نیز مانند ایمان و اخلاق و… هم موثر در شکل گیری یک هویت هستند، سخن به میان آمده بود.
🔸اما احساس میشود در نگاه دیگر و دیدن این دو مقوله به عنوان دو راهبرد اصلاح اجتماعی قضاوت مقداری متفاوت میشود و میتوان اینگونه توضیح داد که اقدام و تبلیغ اندیشه محور داشت و یا اقدام و تبلیغ هویت محور را برگزید.
🔸در اینجا تاملات بنده فقط به چند سوال محدود میشود:
▫️در راستای بحث الگوی اصلاح اجتماعی و برای طراحی مسیر کمال جامعه و به تعبیری جامعه پردازی، آیا میتوان گفت دو راهبرد اقدام فرهنگی(که شامل عناصری از جنس هویتی و یا گفتمان سازی است) و یا اقدام تربیتی(که شامل عناصری مثلا از جنس شخصیتی و اندیشه ای است) را برای انتخاب پیش رو داریم؟
▫️اصلا میشود یکی را بر دیگری اولویت بخشید و دیگری را کمرنگ نمود؟
▫️آیا میشود گفت اقدام فرهنگی و هویتی برای اعتلای عمومی جامعه و کار تربیتی و اندیشه ای برای اعتلای خواص و نخبگان است؟
▫️اساسا آیا اینطور است که هویت یک معنای اجتماعی دارد و در لایه فرهنگ تعریف میشود و اقدام اندیشه ای نیز معنای کار فرد به فرد داشته و در لایه تربیت تعریف می شود؟
▫️نسبت میان شخصیت و هویت چگونه است؟ آیا هویت صرفا اجتماعی شده همان شخصیت است و یا اساسا از مولفه های دیگری نیز تغذیه میکند؟ اگر فرض بگیریم که هویت در ساخت شخصیت و شخصیت در ساخت هویت تاثیر گذار است و در واقع این دو تاثیر و تاثر متقابل دارند، نقطه شروع این چرخه از کدام است؟ در فرآیند اصلاح اجتماعی کدام یک اولویت و کدامیک اولیت دارند؟
▫️در مورد خود هویت؛ اینکه میگوییم گفتمان هویت، یعنی چه؟ یعنی خود مقوله هویت مندی و دارای هویت بودن باید گفتمان شود؟ یا اینکه منظور گفتمان کردن مفاد آن است؟ یا هردو؟

#یادداشت
#روح_توحید_نفی_عبودیت_غیر_خدا
#مرتضی_قربانی
#یادداشت_31
#جلسه_221

✔️جایگاه شریعت در دین

از یک منظر دین دارای سه بخش کلان #شریعت، #طریقت، #حقیقت است.
به شریعت همان احکام دین گفته می‌شود‌ و طریقت ناظر به فضای سیر و سلوک باطنی و حرکت قلبی انسان به سوی خداوند است و حقیقت آن معارف و حقایقی است که از رهگذر سیر باطنی و در دل طریقت به دست می‌آید به عبارت دیگر حقیقت نتیجه طریقت و شریعت حافظ طریقت است.
نسبت این سه مرتبه‌ی دین، نسبت طولی است به گونه‌ای که شریعت ظاهر طریقت و طریقت باطن آن است و طریقت ظاهر حقیقت و حقیقت باطن طریقت است.
در واقع شریعت نازله‌ی طریقت است و طریقت نیز به حقایق و معارف توحیدی یا همان حقیقت منتهی می‌شود.

✔️اعجاز در تشریع

حضرت استاد در کلاس بیان داشتند که امام راحل فرموده‌اند که فقه شیعی یعنی احکام فقهی شیعه معجزه است. زیرا در دل هر حکم فقهی توحید و آن حقیقت سنگین خوابیده است. بیان شده که شریعت پوسته و قشر و ظاهر دین که طریقت باطن آن است. لذا اگر انسان اهل نگاه‌های عمیق شود در دل هر فرع فقهی می‌تواند خدا را ببیند و به کمک آن به حقیقت و باطن عالم برسد. این معجزه است که، چگونه آن حقیقت و توحید در قالب یک گزاره ساده فقهی جلوه کرده است و همان گزاره مسیر رسیدن به آن حقیقت آسمانی است. چنین طراحی بی نقص و فوق العاده‌ای مقدور بشر نیست و فقط کاری الهی است. لذا نباید از احکام الهی تلقی ساده‌ و سطحی داشت. در تمامی احکام الهی که بیان‌گر قوانین زیست فردی و اجتماعی است مصالح و مفاسد حقیقی وجود دارد که انسان با انجام آن‌ها به حقیقت و توحید می رسد.

#یادداشت
#روح_توحید_نفی_عبودیت_غیر_خدا
#حمزه_وطن_فدا
#یادداشت_86
#جلسه_221

#نوع_پیشنهاد

🌀طبقه سوم؛ طبقه کلامی

چه قدر در این صحنه قشنگ
در این میدانی که قرار است به مهمانی این خورشید و ماه و ستارگان ، این اندیشمندان بزرگ برویم
قشنگ تر خواهد شد

اگر یک #کتابخانه_کلامی را در #طبقه_سوم راه بیندازیم

▫️یک طبقه اش بوی حیات میدهد ، بوی عشق ، بوی فطرت ، بوی جماران ، بوی خمین ، بوی ایمان به خدا و مردم ، بوی خمینی

▫️از یک طبقه اش آتش حرارت روح توحید ، حرارت نفی عبودیت غیر خدا ، هرم حرارت قیام لله اش از خاکستر سوخته ما ققنوس به پرواز در می آورد.

▫️کتابخانه ای که یک طبقه اش کتاب های سفید شیخ محمد رضای حکیمی توحید و عدالت باشد با آن دایره های سرخ که هم بوی قیام میدهد ، هم طعم شفق خونین عاشورا و هم طلوع خورشید سرخ ظهور

▫️ کتابخانه ای که یک طبقه اش مشعشع از آثار نور و توحید و نفی غرب حاج اصغر طاهرزاده است.

▫️یک طبقه اش طعم طراوت و خنکای تربیت توحیدی با صفای صفایی را داشته باشد

یک طبقه اش …
یک طبقه اش …
یک طبقه اش …

▫️یک کتابخانه زنده ،
یک طبقه زنده
با قاب عکس هایی از اندیشمندان که با چشمهایی پر فروغ به ما و راهی که پیش پای ماست نگاه میکنند
با با بریده هایی از کلمات جوهری این وارثان نبوت که در طرحی زیبا دیوار های این طبقه را چون دفتری از تذکار حکمت نصب العین ما میشود

▫️با زنبورهایی که گاه و بی گاه بر گرد این کتاب ها میچرخند
دست میگیرند
به هم نشان میدهند
با هم از شهدشان مینوشند

▫️اینکه آثار این سروران در نرم افزاری گرد آمده است اگر چه فرصت است و کمکی بسیار و لازم
اما
جای این کتابخانه کلامی
جای این طبقه کلامی
جای این حال و هوا را نخواهد گرفت .

▫️اینکه در طبقه دوم کتابخانه فاخری داریم، کتابخانه ای برای دانش و پژوهشی دیگر ، جای کتابخانه کلامی را ، جای این طبقه سوم ، این طبقه کلام ، این طبقه زنده اندیشه را نخواهد گرفت.

#پایتم_یا_علی_مددی

#یادداشت
#روح_توحید_نفی_عبودیت_غیر_خدا
#میرزا_علی_کرانی
#یادداشت_32
#جلسه_221

در این یادداشت سوال بسیار بسیار خوبی مطرح شده است
چرا ما نمی فهمیم که فقه معجزه است؟ مشکل از کجاست؟ کجای کار مشکل دارد؟ مشکل در ماست؟ یا در فقه ماست؟ یا هردو؟

یک خاطره ی معروف از حضرت امام ره هست که همه شنیده ایم، داستان مرحوم آقای اشراقی که از امام میپرسند شما اگر برگردید و فقط یکی از علومتان را بتوانید تحصیل کنید کدامیک را انتخاب می کنید؟ امام می فرمایند فقه را! او میگوید من فکر میکردم میگویید فلسفه یا عرفان! امام می فرمایند پس نفهمیده ای فقه چیست!!

آقای اشراقی یک فقیه و مجتهد است. از قضا شاگرد خود حضرت امام هم هست. اما چرا نمی فهمد که فقه معجزه است؟ اینجا صراحتا امام می فرمایند مشکل از توست که نمی فهمی فقه معجزه است.

یعنی تا به اینجا قدر مسلم این که مشکل از ما باشد مردود نیست.

اما آیا می توان گفت که تمامی دستگاه های فقهی معجزه اند؟ مثلا با شناخت اجمالی ای که از برخی دستگاه های فقهی نجفی داریم که دیگر کم کم نرم افزار افتائشان را هم دارند میسازند، آیا می توانیم بگوییم که این ها هم معجزه اند؟
یا مثلا برخی گرایشات انسدادی که به پیروی از مطلق ظنون می رسند؟

یعنی هیچ فرقی بین دستگاه های مختلف فقهی نیست؟

مثلا با عنایت به آنچه در کلاس فقه استاد موسوی دیدیم، آیا امام خمینی معتقد بودند که فقاهتی که آقای صافی دارند هم معجزه است؟

به نظر بنده میرسد که بسیار جای تامل دارد و این مساله مسلم نیست.
لذا فکر میکنم، پاسخ سوال اول این باشد که هم ما چشم معجزه بین نداریم و هم ممکن است که فقهی که میخوانیم هم معجزه نباشد.

امام در منشور روحانیت:
ضمن سلام فرستادن بر طلاب شهید: « سلام بر آنان که تا کشف حقیقت تفقه به پیش تاختند »
« وقتی شعار جدایی دین از سیاست جا افتاد و فقاهت در منطق نا آگاهان غرق شدن در احکام فردی و عبادی شد و قهرا فقیه هم مجاز نبود از این دایره و حصار بیرون رود و در سیاست حکومت دخالت کند…»
« تردیدی ندارم اگر همین روند ادامه می یافت وضع روحاینت و حوزه ها وضع کلیساهای قرون وسطی می شد »

و عنصر زمان و مکان و …

#یادداشت
#روح_توحید_نفی_عبودیت_غیر_خدا
#درگیری_شعار_توحید_با_استکبار
#سیدمرتضی_شرافت
#یادداشت_3ُ8
#جلسه_221

رابطه روح و جسد بین گزاره های مبنا و سایر گزاره ها توسط اسلام

🔸در جلسه 221 پیش از آن که صحبت از معجزه بودن فقه به میان آید، بحث در جایگاه توحید بود. این که توحید به عنوان روح در همه گزاره های اسلام جاری است، به چه معنا است.
دو سوال دارم:
یک- پذیرش توحید به عنوان روح همه گزاره های اسلام، به چه معناست؟
دو- این گزاره با ما چه می کند؟ چقدر نگاه ما به جهان هستی و نگاه ما به فقه عوض می شود؟

🔸می فرمایند خلاصه همه اسلام در «بسم الله الرحمن الرحیم» بیان شده است. برخی از بزرگان تکیه کلام را روی رحمانیت و رحیمیت خداوند برده اند.
این که رحمانیت خداوند، شامل همه عالم می شود. و رحیمیت خداوند آن رحمتی است که تنها به برخی می رسد. از همین دو جنس رحمت، هم بحث های سلوکی مفصلی دارند و هم بحث های بینشی.
🔸به نظرم پذیرش توحید به عنوان روح، در تمام هستی و تکوین، چیزی شبیه همان رحمت رحمانیه است.
و پذیرش توحید به عنوان روح فقه و تشریع، چیزی شبیه رحمت رحیمیه.

که هر دو نگاه، از ما یک انسان دیگری خواهد ساخت. انسانی که هر روز و هر لحظه، در توحید و با توحید رشد می کند.

بسم الله الرحمن الرحیم

#یادداشت
#روح_توحید_نفی_عبودیت_غیر_خدا
#مرتضی_قربانی
#یادداشت_31
#جلسه_221

✔️جایگاه شریعت در دین

از یک منظر دین دارای سه بخش کلان #شریعت، #طریقت، #حقیقت است.
به شریعت همان احکام دین گفته می‌شود‌ و طریقت ناظر به فضای سیر و سلوک باطنی و حرکت قلبی انسان به سوی خداوند است و حقیقت آن معارف و حقایقی است که از رهگذر سیر باطنی و در دل طریقت به دست می‌آید به عبارت دیگر حقیقت نتیجه طریقت و شریعت حافظ طریقت است.
نسبت این سه مرتبه‌ی دین، نسبت طولی است به گونه‌ای که شریعت ظاهر طریقت و طریقت باطن آن است و طریقت ظاهر حقیقت و حقیقت باطن طریقت است.
در واقع شریعت نازله‌ی طریقت است و طریقت نیز به حقایق و معارف توحیدی یا همان حقیقت منتهی می‌شود.

✔️اعجاز در تشریع

حضرت استاد در کلاس بیان داشتند که امام راحل فرموده‌اند که فقه شیعی یعنی احکام فقهی شیعه معجزه است. زیرا در دل هر حکم فقهی توحید و آن حقیقت سنگین خوابیده است. بیان شده که شریعت پوسته و قشر و ظاهر دین که طریقت باطن آن است. لذا اگر انسان اهل نگاه‌های عمیق شود در دل هر فرع فقهی می‌تواند خدا را ببیند و به کمک آن به حقیقت و باطن عالم برسد. این معجزه است که، چگونه آن حقیقت و توحید در قالب یک گذاره ساده فقهی جلوه کرده است و همان گذاره مسیر رسیدن به آن حقیقت آسمانی است. چنین طراحی بی نقص و فوق العاده‌ای مقدور بشر نیست و فقط کاری الهی است. لذا نباید از احکام الهی تلقی ساده‌ و سطحی داشت. در تمامی احکام الهی که بیان‌گر قوانین زیست فردی و اجتماعی است مصالح و مفاسد حقیقی وجود دارد که انسان با انجام آن‌ها به حقیقت و توحید می رسد.