????چیستی راهبرد محتوایی (تقریر کلام برادر همت و نقد و بررسی آن) ????

#سید_ابراهیم_رضوی
#آزاداندیشی
#یادداشت 108

????تقریر کلام برادر همت
اگر به کل مسیر حرکت نگاه کنیم، ما سه راهبرد داریم.
????راهبرد اول، انتخاب ایده اولیه اصلاحی جامعه ایران است. این راهبرد، عبارت است از آزاداندیشی. این انتخاب در بحث مختصات راهبردی آزاداندیشی، مورد بررسی قرار گرفته است.

????بعد از انتخاب آزاداندیشی و پرداخت اندیشه آزاداندیشی و تهیه عصاره آن، این سوال مطرح می شود که ما برای گفتمان سازی، چه چیزی از اندیشه آزاداندیشی را گفتمان کنیم؟ اگر بخواهیم یک گزاره را هدف قرار دهیم، آن جمله چه چیزی است؟
راهبرد محتوایی یعنی همین گزاره مورد هدف از اندیشه آزاداندیشی. برای انتخاب این راهبرد محتوایی، باید به چهار مولفه سوق ملی، اقتضائات جامعه در نسبت با محتوای آزاداندیشی، اقتضائات خود عملیات گفتمان سازی و اقتضائات خود اندیشه توجه کنیم.
مراد از توجه به اقتضائات جامعه، این نیست که به انواع و اصناف و اقشار و سنین مختلف جامعه نگاه می شود بلکه مخاطب، ذهن ایرانی است نه نخبگان یا عموم مردم یا معلمان یا خانواده ها و یا دانش آموزان و غیره. مخاطب وجه مشترک بین همه این انواع و اصناف است.
به عنوان مثال وقتی به آن چهار مولفه نگاه می کنیم، به این نتیجه می رسیم که راهبرد محتوایی عبارت است از ضرورت حق طلبی و حق طلبی در مقام تفکر یعنی آزاداندیشی. حال بعد از انتخاب این راهبرد محتوایی، یک مفاد گفتمانی متناسب با این راهبرد تهیه می شود.

????سپس برای شروع عملیات گفتمان سازی، سوال دیگری مطرح می شود که این مفاد گفتمانی (که از راهبرد محتوایی بدست آمده) را چگونه برای انواع و اقشار و سنین مختلف رقم بزنیم؟ در این مرحله پای راهبرد سوم به میان می آید که به آن راهبرد عملیاتی می گوییم.
در این مرحله، مخاطب، اصناف و اقشار و سنین مختلف جامعه هستند. لذا باید به اقتضائات همه آنها توجه شود و درنتیجه با توجه به تفاوت اقتضائات آنها، راهبردهای مختلفی برای گفتمان سازی بدست می آید.
در این مرحله سناریو های گفتمان سازی ممکن است متفاوت باشد و هم قالب های تبلیغی. مثلا برای قشر نوجوانان از قالب شعر و رمان و فیلم استفاده می شود. برای قشر نخبگان علمی، از قالب مقاله و کرسی های آزاداندیشی بهره گرفته می شود و در قشر جوانان دانشجو، قالب تریبون آزاد و نشست های علمی و گفتگویی مورد استفاده قرار می گیرد.
????به نظر بنده در اینجا باید مفاد گفتمانی دومی نیز اضافه کنیم. همانطور که بعد از راهبرد محتوایی، مفاد گفتمانی ای داریم که برخاسته از راهبرد محتوایی است، در اینجا هم برخاسته از راهبرد عملیاتی، باید مفادهای گفتمانی مختلف برای اقشار مختلف آماده شود.

????نسبت به این تقریر برادر همت، سوالات و اشکالاتی قابل طرح است.
????اشکال اول این است که اگر راهبرد محتوایی، گزاره منتخب از اندیشه آزاداندیشی است، این کلام با نظر برادر کرانی در مورد راهبرد محتوایی قابل جمع نیست. راهبرد محتوایی برادر کرانی عبارت است از: «آزاداندیشی تنها راه فهم حقیقت اسلام و پیام های اساسی آن». این گزاره درحقیقت از مختصات راهبردی آزاداندیشی است. یعنی این گزاره در مرحله راهبرد اول است. به تعبیر دیگر این گزاره، به ظرفیتی در آزاداندیشی اشاره می کند که موجب می شود که ما آزاداندیشی را به عنوان راهبرد اصلاحی جامعه ایران، انتخاب کنیم.
مگر اینکه برادر کرانی بفرمایند که مراد بنده از این گزاره، بیان مختصات راهبردی آزاداندیشی نبوده بلکه این گزاره، دقیقا گزاره منتخب بنده از اندیشه آزاداندیشی می باشد که با توجه به چهار مولفه سوق ملی و اقتضائات جامعه و گفتمان سازی و اندیشه بدست آمده و بر اساس آن مفاد گفتمانی را تولید می کنیم.
در این صورت اشکال روشی به فرمایش برادر همت و کرانی وارد نیست. هرچند که در درست بودن انتخاب این راهبرد به عنوان راهبرد محتوایی، باید تأمل شود.

????اشکال دوم این است که سه مرحله ای کردن راهبرد، لازم نیست. هدف شما از راهبرد دوم یعنی راهبرد محتوایی چیست؟ اگر هدفتان این است که به اقتضائات ذهن مردم ایران و سوق ملی و غیره توجه کنیم که در راهبرد اول در بحث مختصات راهبردی آزاداندیشی، به آنها توجه کرده ایم. و اگر هدفتان این است که به اقتضائات اقشار و سنین مختلف جامعه توجه کنیم و مفاد گفتمانی مختلفی برای آنها آماده کنیم که این کار در راهبرد سوم یعنی راهبرد عملیاتی است.
جواب این اشکال این است که اگرچه در مرحله راهبرد اول، به اقتضائات ذهن مردم ایران توجه کرده بودیم اما آن توجه برای انتخاب اصل راهبرد اصلاحی بود. یعنی با توجه اقتضائات ذهن مردم ایران و دیگر چیزها، به این نتیجه رسیدیم که راه حل اصلاح، تحقق آزاداندیشی در وجود مردم است. اما در راهبرد دوم، به اقتضائات ذهن مردم ایران توجه می کنیم تا این را کشف کنیم که از دل اندیشه آزاداندیشی، چه گزاره ای را گفتمان کنیم؟
بخاطر همین است که ملاک انتخاب این گزاره، صرف اقتضائات ذهن مردم ایرانی نیست بلکه سوق ملی، اقتضائات گفتمان سازی و اقتضائات اندیشه و تفکر هم ملاک هستند. درحالیکه در مرحله انتخاب راهبرد اول، اقتضائات گفتمان سازی و اقتضائات اندیشه و تفکر و شاید سوق ملی، محل توجه نبود. لذا به نظر می رسد می توان این سه راهبرد طولی را تصویر کرد.

????اشکال دیگری که برادر حسن زاده به آن اشاره می کردند این بود که طبق طرح برادر همت، مفاد گفتمانی بدست آمده از راهبرد محتوایی به اقشار و سنین مختلف جامعه توجهی نمی کند درحالکیه واضح است که مفاد گفتمانی مورد نیاز توده مردم با مفاد گفتمانی نخبگان و همچنین با مفاد گفتمانی دانش آموزان متفاوت است.
برای جواب به این اشکال به نظر بنده، همان نکته ای که در پایان تقریر کلام برادر همت اضافه کردم را باید بگوییم. به نظر بنده بعد از راهبرد عملیاتی باید مفاد گفتمانی دومی نیز اضافه کنیم. همانطور که بعد از راهبرد محتوایی، مفاد گفتمانی ای داریم که برخاسته از راهبرد محتوایی است، در اینجا هم برخاسته از راهبرد عملیاتی، باید مفادهای گفتمانی مختلف برای اقشار مختلف آماده شود.
در این صورت به برادر حسن زاده اینگونه جواب می دهیم که آن مفاد گفتمانی ای که به تعدد اقشار و اصناف متعدد است، مفاد گفتمانی دوم است. مفاد گفتمانی اول، محتوایی است که نتیجه نگاه به ذهن مردم ایران و سوق ملی و اقتضائات خود گفتمان سازی و خود اندیشه است.

????چرا یادداشت و چگونه؟????

#سید_ابراهیم_رضوی
#آزاداندیشی
#یادداشت 106

✅ سود یادداشت
1- قدرت تفکر را بالا می برد
2- دقت در استدلال را افزایش می دهد
3- نویسندگی یک ابزار اثرگذار اجتماعی قوی ای است که برخورداری از آن، موجب کارآمدی انسان می شود.
4- راهی برای گفتمان سازی است. مخصوصا در قشر فرهیختگان و نخبگان جامعه

✅راه اعتلای یادداشت
1- میزان نگارش یادداشت، باید متعادل باشد. به نظر بنده یادداشت هرروز شاید مقداری زیاد باشد. گرچه برای شروع شاید لازم بود که دوستان زیاد بنویسند هرچند کیفی نباشد. اما بعد از مدتی، دیگر این گونه یادداشت نوشتن، راضی کننده نیست. در حال حاضر باید کمتر یادداشت داد ولی یادداشت خوبی داد
2- برای رفقایی که در یادداشت نویسی مشکل دارند، یکی افراد مأمور همراهی و رشد آنها شود.
3- یادداشت ها حتما توسط رفقا خوانده شود و گاهی در حلقه خوانده شود و مورد ارزیابی قرار بگیرد
4- در قالب های مختلف یادداشت های قابل انتشار، منتشر شوند. مثلا یادداشت های ترویجی و گفتمان سازی در نشریه ای برای عموم چاپ شود. بعضی یادداشت های نقادانه، در قالب مقاله یا یادداشت های انتقادی، طرح شود و …
5- شاید یک طرح این باشد که همه رفقا موظف شوند که از محتوای یادداشت شان، جملاتی جهت توییت آماده کنند و آن را در فضای مجازی پخش کنند. در این صورت هفته ای چندین جمله حکیمانه در موضوعات کلام انقلابی که به موضوعات روز جامعه است، منتشر می شود.
البته برای قوی بودن توییت ها شاید لازم باشد در ابتدا، یک شورایی ابتدا آنها را تایید کند و سپس توسط افراد منتشر شود.

بسم الله الرحمن الرحیم

حلقه کلامی همیشه محفلی برای با هم اندیشیدن بوده است!

همین جمله چقدر بُرد دارد؟

در برهه های اخیر تر حلقه که کار کارگاهی تر شده و رسما با هم تولید میکنیم و پیش میرویم، حلقه رنگ و بویی تازه پیدا کرده است.

از جلسات خلاقانه محسن جان همت، تا از آب در آوردن رج به رج گام های گفتمان سازی…

همان طور که میدانید در این بخش کوچکی که اکنون در آن هستیم (راهبرد محتوایی) توفیقی متفاوت از گذشته نصیب بنده شده است و آن هم این است که در حد تهیه یک پیش نویس سهمی بیشتر از قبل در پیشبرد کار ایفا کرده ام؛ البته همین هم با ارزاق لا یحتسب الهی روزی ما شد که خیلی هم مایه ی امتنان است.

اما اکنون که متنی از حقیر محور قرار میگیرد و ورود های خوب و جدی دوستان فرهیخته ام حول آن را نگاه میکنم، دریافت شیرین و جدیدی از کارهای حلقه پیدا میکنم،

دوستانم هر کدام نکاتی میگویند و من که پیش نویس را نوشته ام طبعا نسبت به هر کدام موضع و موقعیتی دارم، موافق، مخالف، در حال آموختن، و … گاهی متوجه میشوم حرفمان یکی است اما نه من آنقدر خوب بیان کرده ام که او بفهمد و نه پیشتر به خوبی اکنون به سخن او فکر کرده بودم! و همه ی اینها برایم درس هستند و آورده دارند.

گاهی به این فکر میکنم که این که ما هر کدام قطعه ای از این پازل را می آوریم، چقدر کار پیشرفته ایست، انگار رفته رفته دارد سیمرغمان بال میزند! و بال زدن سیمرغ کجا و بال زدن گنجشکی مثل من!

گاهی هم به این فکر میکنم که آیا بعد از این میتوانیم به این راحتی ها دل به کاری بدهیم که اینطور حلقوی رسیدگی و پی ریزی نشده است؟ شاید سخت باشد! انگار بخواهیم یا نخواهیم ذائقه مان دارد تغییر میکند!

و فکر ها و عبرت های دیگر…

پیشتر در یادداشتی خطاب به طلاب مدرسه مشکات توضیح داده بودم که چه شد که ما سوار بر این ابر ماشین شدیم، و از وقتی سوارش شدیم چه بر سرمان آمد؛ اما یک چیز را شاید باید به آن اضافه کنم و آن هم همین که اگر خوب سوارش شوید بعد از آن بعید است به راحتی بتوانید سوار بر ماشین دیگری بشوید!

یادداشتم به اینجا رسیده اما من هنوز نتوانسته ام در یک جمله، خوب و صریح عنوان یادداشتم را مصرف کنم، لذا به یک گزاره توصیه ای که شاید برای همین امروزهای حلقه و حلقویون هم مفید باشد رو می آروم و آن هم اینکه: «حلقوی بیاندیش!» ای برادر!

بسم الله الرحمن الرحیم

در قبال نخبگان(!) غربزده یا غرب مالی شده و …

یا حتی فراتر از این، در قبال تمامی کسانی که به نحوی از روی نخبگی با آزاداندیشی مختار ما فاصله دارند،

یک راهکار این است که ما برویم و ببینیم اینها چرا با ما همراه نیستند و سعی کنیم دانه دانه موانع را با استدلال و …. بر طرف کنیم

اما یک راهکار دیگر این است که ما با استفاده از عمق هویتی ایشان، و بدون اینکه متعرض ساحات نظری بالفعل شان بشویم، به ایشان نفوذ کنیم و طرح بحثمان را پیش ببریم!

یعنی میز بازی را ما بچینیم!

طرف بچه شیعه است و اربعین بر خلاف تمام آموزه های دانشگاهی اش خرج میکند و مصرف میکند، و بعد برمیگردد سر کلاس درسش خلاف آنچه عمل کرده و به آن عشق ورزیده را تدریس میکند!

شبیه این کار را امام هم در انقلاب اسلامی کرد!

کاری کرد که همه ی آنها که مسلمان بودند و شیعه بودند و ایرانی بودند و یا حتی بعضا دستپرورده نظام طاغوت هم بودند، در نهضتش شرکت کردند!

ما هم در گفتمان سازی آزاد اندیشی میتوانیم نسبت به این اقشار از چنین راهی ورود کنیم!

این مساله بخشی از توضیحات پشتیبان راهبرد محتوایی است.

بسم الله الرحمن الرحیم
#حسین_علیمردانی
#فعالیت_کلاسی
#آزاداندیشی_و_تعلیم_و_تربیت
• آزاداندیشی و تعلیم و تربیت
○ عصاره معرفتی
§ آزاداندیشی یک هدف پرورشی است که می تواند مورد طراحی آموزشی قرار گیرد و الگوهای آموزشی موجود را متحول کند. پرداختن به آزاداندیشی در نظام تعلیم و تربیت، یک شخصیت فکور همراه با استقلال فکری و موقن به آموزه ها و دستاوردهای فکری خویش را پدید خواهد آورد و همچنین آسیب هایی همچون آزادی عقیده همراه خواهد داشت که باید جلوگیری شود.
○ جایگاه بحث
§ آزاداندیشی می تواند به عنوان یک هدف پرورشی در دستگاه تعلیم و تربیت مطرح شود.
○ سابقه
§ آزادی در کشف و یادگیری در مکاتب تعلیم و تربیتی مورد بررسی قرار گرفته و ثمرات چندی برای آن در تربیت دوران کودکی شمرده شده است.
§ مدارس مونته سوری از این قبیل هستند.
○ خلاء تئوریک
§ با رشد یافتن دستگاه تحلیل انسان و درک پیچیدگی های انتزاعی، نقش آزادی در تعلیم و تربیت محدود می شود و متعلمین بسته به استعداد ذاتی اسیر قالب ها و دانایی های پیشینیان می شوند.
§ البته باز هم تلاش هایی در جهت رشد و بسط سبک های تفکر مانند تفکر تفسیری، تفکر انتقادی و… صورت گرفته است، اما نتیجه این تلاش هم رقم زدن پلورالیسم معرفتی و دوری از حقیقت دانش بود.
§ آزادی در ساحت اندیشه هیچ گاه با ادبیات خالص مکتب اسلام تعریف نشده؛ طبعا آنچه از آزادی در الگوهای آموزشی محقق شده، منتهی به آزاداندیشی نخواهد شد.
○ ایده پردازی
§ محقق کردن آزاداندیشی در نفوس انسانی می تواند مراحل زیر را داشته باشد.
□ تبیین حقیقت و واقعیت؛ بیان اینکه واقعیتی هست و قابل دسترسی است.
□ بها دادن به سؤالات دانش آموزان و پیگیری آن.
□ جلوگیری از ناامیدی در رابطه با رسیدن به پاسخ.
□ تشویق ایده ها و نظریه پردازی ها.
□ … ب
○ تهدیدها
§ مطرح کردن آزاداندیشی به عنوان هدف آموزشی و پرورشی دارای آسیب های زیر خواهد بود
□ پرداختن به سؤالات متنوع و مافوق درک و بی حوصله گی در مقام تحقیق.
□ عدم توان تشخیص پاسخ درست و گمراهی اعتقادی.
□ تعصب
□ ب….
.

مختصات راهبردی آزاد اندیشی 4

راهبرد محتوایی چیست ؟

اول باید بدانیم که ما یک خاستگاه راهبردی در مورد آزاداندیشی داریم و یک راهبرد محتوایی.

خاستکاه راهبردی تشخیص نقطه نیازی است که ما را به مساله می‌رساند. مثلا اگر نیاز صحنه را ایجاد یک ایده اصلاحی بدانیم و نبود این ایده را باعث انزوا وانفعال جبهه بدانیم آنگاه در پاسخ به این پرسش بحث آزاد اندیشی را به عنوان یک ضرورت در داخل ایده مادر فرهنگی مطرح می‌کنیم . یا پاسخی از این دست که چون ما در ایران به دلیل تعارض تمدنی اساسا گوش شنوایی در بحث اسلام ناب نبودیم آزاداندیشی یک ضرورت در میدان است که شما بباید بدان بپردازی تا محیط مخاطب اسلام ناب قرار بگیرد را باید درهمین طبقه از بحث قرار داد.

اما راهبرد محتوایی به دنیال آن است که به ما بگوید چه راهبردهای کلانی را باید برای صورت بندی محتوا برای مخاطب شایسته لحاظ کنیم وچه گام های راهبردی باید برداریم تا مخطب به مساله مورد نظر برسد. در اینجا دو مطلب واضح است. اولا برای ما روشن است که چرا ما به بحث آزاد اندیشی پرداخته ایم و با توجه به این نکته اساسا دارایی محتوایی معلومی داریم . ثانیا میدانیم ما طیفی از مخاطبین داریم و باز میدانیم که چه مخاطبی را باید اول فعال کنیم. مثلا میدانیم ما نخبه فکری داریم و نخبه فرهنگی داریم و یک بدنه مردمی. و باز می‌دانیم مخاطب فرهنگی را اول باید فعال کرد. حال سوال این است که ما این محتوای را با چه ملاحظات راهبردی به این مخاطب شایسته برسانیم؟

در اینجا دو نکته مهم را باید تذکر داد

1 . ما یک طیف راهبردهای کلان محتوایی داریم مقلا اگر ما نتوانیم ویژیگی های مخاطب شایسته را به تفکیک دربیاوریم در مورد صورت بندی محتوا نسبت به او دچار چالش می‌شویم. باید بگوییم نخبه فرهنگی دارای فلان ویژیگی هاست و ما هرکجا آن را اصطیاد کردیم با یکسری ملاحضاتی بحث آزاد اندیشی را با او در میان میگذاریم

2 . اگر فرض را بر این بگیریم که ازمرحله اول عبور کرده ایم میتوان چند ملاحظه راهبردی و گام راهبردی را برداشت برای اینکه مخاطب بتواند دریک محیط مناسب فکری به مساله آزاداندیشی برسد. ( من مخاطب شایسته را نخبه فرهنگی ویا رهبر فرهنگی گرفته ام)

1. از ابتدا با اونباید به صورت عریان از آزاد اندیشی صحبت نکنیم. چون این این مساله انصراف خاصی درایران امروز دارد ودائما رهزنی هایی خواهد داشت.
2. ما از نیاز امروز صحنه شروع کنیم. به عقیده حقیرخلا ایده اصلاحی در میدان و به تبع آن تشویش دائمی صحنه ، نیاز به یک طرح متفاوت را درمیدان پیش از پیش جدی کرده است
3. درپی شماره دو و طرح این بحث برای مخاطب باید برای او بتوانیم نوعی از تفکر را از بقیه تفکرها تمیز دهیم. توضیح مطلب آنکه باید روشن کنیم ما درایران امروز اتفافا تفکر ومبانی تفکربسیار داریم و اساسا کشور حاصلخیزی از این جهت بودیم وهستیم. آنچه که ما به آن امروز احتیاج داریم تفکری است که ازآن حل مساله دربیاید. و باید دانست که که شکل گیری مساله درطبقه ای ازفکر واندیشدن راهبردی محقق خواهد شد.
4. از مخاطب بخواهیم که ایده های راهبردی موجود در صحنه را لیست و اگر پیشنهادی دارد بگوید.
5. در پی این چندمورد باید از ایده اصلاحی موجود( چرخه پیشرفت فرهنگی به عنوان ساختار و نظم و ایده مادرفرهنگی به عنوان محتوا) بحث کنیم و سپس نشان دهیم که این ایده میتواند از پی حل مسائل برآید. آزاد اندیشی در اینجا به عنوان یک امر ضروری باید در ارتباط با دیگر عناصر بنشیند.

3. ما باید بتوانیم برای تک تک این مراحل یک صورت بندی محتوایی داشته باشیم.

4 . صورت بندی ها باید برای هر طیف از مخاطب ها متفاوت و منعطف عمل کند. مثلا اگر طیف بدنه جبهه را لحاظ می‌کنیم صورت بندی محتوایی آن در مرحله اول که میخواهد نیاز صحنه را معرفی کند باید کاملا متفاوت ازجایی باشد که میخواهیم برای طیف رهبر فرهنگی مطرح کنیم. لذا باید سناریورهای متفاوتی طراحی کرد.