#یادداشت
#مشخصات_اسلام
#سید_مصطفی_مدرس
#یادداشت_132
#جلسه_352
#شورا

🔰شورا فناوری احتماعی توحیدی برای تعالی شجره عقلانیت ذیل ولایت الله

در سنت اسلامی روایات بسیاری است که در باب حقیقت عقل سخن می گوید و از جمله آن روایات، روایتی است که بسیاری از خصوصیات مذکور در روایات دیگر را در خود جمع کرده است.

مرحوم صدوق در کتاب علل‌الشرایع با اسناد خود از علی بن ابی طالب (ع) و او از پیامبر اعظم علیه افضل صلوات المصلین نقل می کند:
«باسناده العلوی عن علی بن ابیطالب (ع) ان النبی (ص) سئل ممّا خلق اللَّه عزّوجلّ العقل؟ قال: خَلقُه ملک له رؤوس بعدد الخلائق، من خلق و من یُخلِق إلی یوم القیامة و لکل رأس وجه ولکل آدمی رأس من رؤس العقل و اسم ذلک الإنسان علی وجه ذلک الرأس مکتوب و عَلی کل وجه ستر ملقیً لایکشفُ ذلک الستر من ذلک الوجه؛ حتی یولد هذا المولود و یبلغ حد الرجال أو حد النساء؛ فاذا بلغ کشف ذلک الستر، فیقع فی قلب هذالإنسان نور فیفهم الفریضة و السنّة و الجیّد و الردیء اَلا و مثل العقل فی القلب کمثل السراج فی وسط البیت.»

در این روایت عقل یک حقیقت مجرد و متعالی است که دیگر مخلوقات و از جمله انسان‌ها در نسبت با آن قرار می‌گیرند؛ البته انسان دارای این خصوصیت است که در صورت بلوغ، عقل در او ظاهر می شود و با ظهور عقل در او، توان شناخت نیک و بد را پیدا می کند. عقل در قلب آدمی، چون چراغ در میانه خانه است که همه آن‌چه را که پیرامون انسان است، برای او روشن می گرداند.

نمی ترسید چون میدانید همه تحت سیطره یک عقلانیت رانندگی هستند؛ نمی ترسید چون می دانید همه تحت سیطره یک فرهنگ رانندگی هستند؛ نمی ترسید چون می دانید همه ذیل یک طرح واره خاص رانندگی می کنند.
حال اگر در این صحنه کسی بگوید من این عقلانیت و فرهنگ و طرح واره را قبول ندارم چه صحنه ای پدید می آید؟
هیچ اتفاق خاصی پدید نمی آید فقط هرج و مرج می شود!!!

ما براساس ارتباطاتی که سامان می دهیم خودمان را ذیل گفتمان ها و خرده فرهنگها و عقلانیت ها تعریف می کنیم. به واسطه پدیده های متفاوت میتوان این تعریف شدن را توضیح داد یکی از این پدیده ها پدیده یادگیری اسمزی می باشد که به واسطه محیط و جهان فرهنگی ای که ما در آن قرار داریم شکل میگیرد.
“بیش از نیمی از یادگیری های ما به صورت ناخودآگاه و در اثر نوعی الگوبرداری ناخودآگاه، عمیق و درونی سازی آن از محیط اطرافمان شکل می گیرد. درست مانند یک اسفنج که وقتی در یک مایع قرار گیرد، به دلیل خاصیت اسمزی، مایع را به خودش می کشد . ما هم وقتی با شخصیت های تاریخ ساز معاشرت می کنیم ناخودآگاه خلاق تر و جسورتر و آینده ساز تر می شویم، وقتی با کسانی که تفکرات عمیق و فلسفی دارند تعامل می کنیم ناخودآگاه دیدگاه مان به مسائل عمیق تر می شود و زمانی که با آدمهای پرتلاش حشر و نشر داریم ناخودآگاه عمل گراتر می شویم. اگر با مدیران سیاسی- امنیتی دم خور باشید بعد از مدتی همه چیز را از نگاه سیاست و امنیت تحلیل می کنید!!

به عبارت دیگر ما با ارتباطات انسانی، و تمامی عوامل حیات انسانی که در این ارتباطات رقم میخورد یک #زیست_جهان متفاوتی را رقم میزنیم، که نظام اندیشه و نظام محاسبه، نظام ارزشی و عاطفی و نظام رفتاری مختص به آن در این زیست جهان شکل میگیرد. کار ما آنست که در پی مهندسی و معماری #زیست_جهانی توحیدی باشیم.

شورا یک فناوری اجتماعی توحیدی است برای بسط زیست جهان توحیدی. شورا یعنی همه از عقل مترسم خویش در شجره مجرده عقلانیت کشف ستر کنند. یعنی چراغی در میان قلب خویش بنا سازند.
حال اگر اجتماعی از قلوب به صورت جمعی اراده خویش را بر این امر استوار سازند که از عقل مترسم خویش در شجره مجرده عقلانیت کشف ستر کنند چه؟!
به عبارت دیگر شورا یک فناوری اجتماعی توحیدی است برای تحقق آیه شریفه: ان الله لایغیر مابقوم حتی یغیروا ما بانفسهم.
اگر جمعی جمعا فعل شورا را مرتکب شوند تا عقلشان منور به نور الهی گردد خداوند جهان فکری فرهنگی ایشان را منور به نور خویش خواهد گردانید.
.

بسم الله الرحمن الرحیم

#يادداشت
#مشخصات_اسلام
#میرزا_علی_کرانی
#یادداشت_72
#جلسه_352

تطبیق بر فتوت

به نظر میرسد آنچه بیان شد یک کلیتی است که بر صحنه ی امروز فتوت نیز مطابقت دارد.. و اگر این چارچوب مقبول بیفتد بسیاری از مسائل کلی ای که با آنها دست به گریبان میشویم قابل فهم هستند. حتی تعبیر استاد در صحبت اخیرشان از کلیت مشغولیت جمع در فتوت به « ایجاد مسیر » نیز تعبیر دقیق و مطابقی یافت میشود نه یک وصف کلی ظاهرا نخبگانی که سر و ته آن معنایی نداشته باشد و صرفا شنیدنش لذتی گذرا از خوب فکر کردن را به انسان منتقل کند و سپس هیچ شود.

نگارنده کلیت وضعیت حرکت فتوت را در همین چارچوب کلی فهم میکند، با این قید اضافه که امروز گستره و شمول «امورِ در حال پیاده سازی از ایده ی کلی» در حال بالا رفتن است و حتی کمیت افراد مخاطب نیز در حال افزایش است و کم کم خلا نبود آنچه که ضرورتش ذکر شد در حال خود نمایی جدی تری است. و البته لزوما این خلا نه به عنوان یک آسیب که عقب گرد را ایجاب کند مطرح است، بلکه به منزله ی یک کمبود که مانع جهش شده است طرح میگردد.

ایده های مسکّنی از قبیل زنده کردن ساعات اولیه ی صبح که بستر حضور گسترده تر جناب استاد را فراهم کند، یا کارهای اساسی تری از قبیل کم کردن بار مدیریتی از روی دوش ایشان و افزایش حضور جدی تر شخصیت شایسته ای مثل جناب استاد موسوی، و همچنین برخی شئون ایده ی حساب شده ی حلقه ی اندیشه ی کلامی و تمرکز جناب استاد بر آن ایده هایی هستند که ظرفیت های خوبی را برای این دوران ایجاد میکنند، اما یقینا آن راهکار اساسی و زیرساختی اصلی نیستند.

اما با همه ی این اوصاف اگر ما کلیاتی از ایده ی فتوت – چه ناظر به آنچه که ایجاب میکند و چه ناظر به آنچه که سلب میکند – را دیدیم و شنیدیم و اندیشیدیم و سپس پسندیدیم و پذیرفتیم و تن دادیم، سخن اصلی مان پس از این مساله باید این باشد که « حال که این مساله را متوجهیم چه باید بکنیم ؟ »

بسم الله الرحمن الرحیم
#یادداشت
#محمد_حسن_زاده
#گفتمان_جامع
#یادداشت_143
#جلسه_352
#نظر_مخالف

🔰مفهوم فایده
در جلسه امروز یکی از رفقا مطرح کردند که مفهوم «فایده» را باید از دید فلسفه انسان نگاه کنیم و بیان کردند بر اساس آن تمامی اعمال آدمی بر اساس فایده است لکن اختلاف در دید انسان هاست که چه چیز را فایده می دانند و بر اساس آن اعمال خود را سامان می دهند.

لکن این بیان محل خدشه است.

اولا این جایگاه معمولا از واژه «غرض» استفاده میشود، نه فایده و می گویند همه افعال انسان با غرضی انجام میشوند و اساسا انسان بر اساس غرض فعل انجام می دهد.

دوما این استعمال عام، استعمال عرفی نیست. عرف فایده را در مقابل بیهوده و لغو قرار میدهد و اعمال انسانی را به کارهای با فایده و کارهای بی فایده و بیهوده تقسیم میکند. در حالی که طبق این بیان عام هیچ عمل بی فایده ای نداریم.
مثلا عرف بین بیع و بازی با کارت فرق میگذارد و یکی را با فایده و دیگری را لغو می داند.

سوما ما در مقام بیان مشخصات اسلام هستیم و میخواهیم بیان کنیم که کارهای بیهوده و لغو از نظر اسلام بی ارزش و ممنوع است در حالی که این بیان که همه افعال انسان فایده محور اصلا مشخصه نیست و هیچ چیز خاصی را بیان نمیکند.
در اینجا می خواهیم بگوییم اسلام علاوه بر اینکه کار مضر و با نتیجه خراب را ممنوع میکند( مثل ربا) کار بی فایده و لغو را نیز ممنوع میکند ( مثل رقصیدن)

#يادداشت
#مشخصات_اسلام
#عقيل_رضانسب
#يادداشت_273 (بخش 1)
#جلسه_352

💠 آیا امر به معروف و نهی از منکر تئوری خدمت است؟! (تأملی بر بیان استاد شهید مطهری)

1️⃣ تقریر نظر شهید مطهری

شهید مطهری در کتاب #ده_گفتار یک گفتار را به بحث امر به معروف و نهی از منکر اختصاص می دهند، [1] ایشان بعد از بیان اینکه آیات و روایاتی که در این باب وجود دارد اینقدر شدید است که به قول شهید ثانی کمر آدم را می شکند، اشاره ای به مسائلی که فقها در این باب مطرح می کنند می نمایند مسائلی مثل: «معنای منکر و معروف، عینی یا کفایی بودن وجوب ایندو، شروط و مراتب ا.م و ن.م» بعد از آن تاریخچه ای از ا.م و ن.م بیان می کنند و در نهایت تحلیل خودشان را ارائه می دهند.
در تاریخچه اشاره به به #نهاد_حسبه در تاریخ اسلام می کنند که نهادی بوده که پایه دینی داشته و از شئون حکومت بوده، و وظیفه ا.م و ن.م را بر عهده داشته است. و در جمعبندی حسبه می فرمایند: «هرچند حسبه و احتساب از آن نظر كه وابسته به دستگاه حكومت و خلافت بوده نمى‏توانسته كاملًا اسلامى باشد، اما نظر به اينكه خواسته مردم در مورد اجراى احكام و مقررات اسلامى آن را به وجود آورده بود، نسبتاً دايره مفيد و ثمربخشى بوده است و حتى كتابهاى بسيار خوب و نفيس در موضوع حسبه و وظايف محتسب نوشته شده است.» [ص194] و البته می فرمایند که نهاد حسبه عامل بی مسئولیتی مردم نیز نبوده و مردم خود را در قبال ا.م و ن.م موظف می دانستند.
بعد وارد تحلیل خودشان می شوند:
در تحلیل خودشان ابتدا آیات و روایاتی که اهمیت این #واجب_فراموش_شده را بیان می کنند می آورند؛ آیه 71 سوره توبه که در آن «لازمه ايمان حقيقى و واقعى رابطه وِداد و علاقه به سرنوشت يكديگر است. و لازمه اين محبت و علاقه امر به معروف و نهى از منكر است.» [ص196] سپس این حدیث معروف از آقا امام باقر علیه السلام را می آورند که ««بِها تُقامُ الْفَرائِضُ وَ تَأْمَنُ الْمَذاهِبُ وَ تَحِلُّ الْمَكاسِبُ وَ تُرَدُّ الْمَظالِمُ وَ تُعْمَرُ الْارْضُ وَ يُنْتَصَفُ مِنَ الأَعْداءِ وَ يَسْتَقيمُ الْامْرُ». و اظهار تأسف می کنند که وضع امروز ما نسبت به گذشته در این مسئله خیلی بدتر است. علت بی تفاوتی مردم در مقابل این واجب را نیز محدود شدن فکر مردم در زمینه دینی بودن امور است، و آن گستردگی که مثلاً نهاد حسبه برای امر دینی در نظر داشت را امروزه دینی نمی دانند. و البته از وضعی که ا.م و ن.م در معاصر پیدا کرده و خود همین عاملی برای انزجار مردم شده است گلایه مند هستند، بیان شهید آیت را می آورند که این اصل را #اصل_فراموش_شده می دانند و علت آن را این می دانند که «اين خود ما بوديم كه اين اصل را به صورتى درآورديم كه مردم را بيزار كرديم و اين اصل را فراموشانديم. در گذشته نزديك يك عده مردم ماجراجو و شرور بالطبع كه مى‏خواستند ماجراجويى كنند و حساب خرده‏هاى خود را با ديگران صاف كنند، اين اصل مقدس را دستاويز قرار مى‏دادند، چند صباحى در گوشه مدرسه زندگى مى‏كردند و براى خود عبايى و ردايى و عمامه و نعلينى و ريش و هيكلى مى‏ساختند و بعد به جان مردم مى‏افتادند. چه جرمها و جنايتها كه به اين نام نشد! و چه منكرات شنيع كه به نام نهى از منكر واقع نشد!» [ص199]
در نهایت ایشان با بیان دوگانه #پند_یا_بند و مؤثر دانستن هر دو، ولی راه منحصر در این دو نمی دانند و راه پیشنهادی خودشان که تأکید ویژه ای نیز بر آن دارند را بیان می کنند.
این راه را هم با توجه به سه مرحله انکار به قلب و لسان و ید، راه #اخلاص_و_عمل می دانند و می فرمایند:
«ما معمولًا از مرحله قلب به جاى آنكه‏ اخلاص و حسن نيت و علاقه به سرنوشت مسلمانان را درك كنيم، جوش و خروش و عصبانيتهاى بيجا مى‏فهميم؛ و از مرحله زبان به جاى آنكه بيانهاى روشن كننده و منطقى بفهميم كه قرآن مى‏فرمايد: ادْعُ إِلى‏ سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ ، موعظه‏ها و پندهاى تحكم‏آميز مى‏فهميم؛ و از مرحله يد و عمل هم به جاى اينكه تبليغ عملى و حسن عمل و همچنين تدابير عملى بفهميم، تنها اين مطلب را فهميده‏ايم كه بايد اعمال زور كرد.» [ص201]

#یادداشت
#حمزه_وطن_فدا
#مشخصات_اسلام
#یادداشت_111
#جلسه_352
#موضوع_جزیی : #اصالت_فایده
#نوع_یادداشت: تحلیلی

💠شهید مطهری و شجاعت طرح عنوان #اصالت_فایده به عنوان مشخصه اسلام

▫️اصالت فایده نام #مکتبی شناخته شده در مغرب زمین است که به دیدگاه خاصی که در قرن هجدهم توسط برخی فیلسوفان رادیکال انگلیسی مثل #جرمی_بنتام مطرح شده اشاره دارد ، در این دیدگاه ، معیار درستی هر عملی نقش آن در ایجاد بیشترین خوشی برای بیشترین تعداد افراد است.
این دیدگاه به ظاهر دیدگاهی اصلاحی در حوزه رویکردهای اخلاقی است و قضاوت پیرامون خوبی یا بدی ، درستی یا نادرستی یک فعل را به پیامدهای یک فعل بر میگرداند و اینگونه صف آرایی روشنی شکل میگیرد در مقابل مکاتب و دیدگاه هایی که ملاک قضاوت پیرامون یک فعل را به خود فعل نسبت میدهند و درستی و نادرستی آن را در خود فعل جستجو میکنند نه کارکردها و پیامد های آن .

▫️استاد مطهری اگر چه نامی از این مکاتب و درگیری های آنها به میان نمی آورند، اما به نظر میرسد فکر ایشان در نظارت و مواجهه با همین دیدگاه ها تولید و عرضه گردیده است .
و بر خلاف تصور اولیه که احتمالا در نزاع میان دیدگاه اصالت فایده با دیدگاه دیگر که از آن میتوان با تسامح به اصالت ذات؟ یاد کرد (هر چه فکر کردم اسم خوبی به ذهنم نرسید، سرچ ها هم جواب نداد ) شهید مطهری جانب اصالت ذات را گرفته و اصالت فایده را به نقد بنشیند ، اتفاقا ایشان در جانب اصالت فایده ایستاده و به استقبال آن میرود.
هر چند که قطعا مبتنی بر اقتداری که در اندیشه اسلامی وجود دارد با تقریری نو ، اندیشه و محتوای دیگران ذیل این عنوان را تحول و ارتقایی ویژه میبخشند و این واژه و مفهوم را از چنگ نامادری های آن نجات داده به آغوش تفکر اسلامی برمیگردانند.

➖در نگاه مرسوم دینی( فقهی – اخلاقی – عرفانی ) ارزش هر عملی متناسب نسبتی است که آن عمل یا با متن مقدس یا با عالم قدس بر قرار کرده است
این عمل خوب و درست است چون خدا گفته است ، چون خدایی است
➖در نگاه مرسوم اخلاقی ارزش افعال به دوری و نزدیکی آن به حالت تعادل انسان بستگی پیدا میکند
تعادل انسانی در نقطه شجاعت است ، اگر از آن تجاوز شود به تهور میرسد و اگر از آن عقب افتادگی پیش بیاید جبن است و در هر دو صورت با فعلی نادرست مواجهیم
➖در نگاه فلسفه اخلاقی یا مبانی حکمت عملی هم با بحث حسن و قبح ، درستی و نادرستی افعال را به ذات آنها نسبت داده اند

▫️و هیچ کدام در بررسی یک فعل به کارکرد ها و اثرات آن عنایت مستقیمی نداشته اند .
اگر چه شاید به شکل ارتکازی در هر یک از این دیدگاه ها به نوعی مقوله فایده هم دیده شده باشد ، یعنی مثلا فقیه اگر بتواند امری را به دین مستند کند خیالش راحت است که مبتنی بر مفسده و مصلحتی این حکم جعل شده است و لذا به شکل طبیعی مقوله فایده مندی آن تامین میشود یا فیلسوف اخلاق معتقد باشد هر عمل حسنی حتما نافع و فایده مند است یا عالم اخلاقی نقطه تعادل در حیات انسانی فایده مند ترین موقف فردی و اجتماعی قلمداد کند، اما از آنجا که فایده مندی در ملاک ارزش گذاری قرار نگرفته است در عمل مورد توجه قرار نمی گیرد
یعنی فقیه در تشخیص حکم و موضوع مشکوک ، در کشف استناد یک فعل به شارع ، فایده مندی را لحاظ نمی کند ، به دنبال کشف فایده یک دستور شرعی نمیرود ، نتیجه خاصی را از هیچ فعلی دنبال نمی کند و صرف اینکه عملی مستند به شرع است از وجاهت کافی برای عمل و دعوت به آن برخوردار میشود.

✅و اینجاست که عقلانیت ویژه شهید مطهری ایشان را وامیدارد که از استعمال عبارت اصالت فایده و جانبداری از این دیدگاه نهراسیده بلکه با صراحت به عنوان مشخصه ای از مشخصات اسلام حقیقی که آن را از دین هایی تحریف شده چون مسیحیت یا اسلام اهل سنت جدا میسازد ، بر اصالت فایده تاکید ورزد

▫️پس میتوان گفت، در اسلام هر گزاره و دستوری ، هر فعل و انفعالی باید فایده ای مشخص داشته باشد و صرف بررسی حسن و قبح ذاتی یا صرف صحت استناد به شارع مطلوبیت یک عمل را تمام نمی کند بلکه هر یک از این امور اگر به درستی فهم شده باشد کاشف از این است که این عمل مفید فایده است.

⬅️ادامه

#يادداشت
#مشخصات_اسلام
#عقيل_رضانسب
#يادداشت_274 (بخش 2)
#جلسه_352

💠 آیا امر به معروف و نهی از منکر تئوری خدمت است؟! (تأملی در بیان استاد شهید مطهری)

❇️ تأملاتی بر بیان استاد شهید مطهری

4️⃣ تبدیل انکار به ید به دعوت با عمل خود!
عجیب ترین قسمت ایده استاد شهید معنا کردن مرحله انکار به ید است. ایشان با وجود معنای صریح این جمله و روایات صریحی که پشت این بحث قرار دارند، برداشت عجیبی از انکار به ید می کنند و آن هم اینکه باید خودمان عمل کنیم تا جامعه ببیند و عمل کند!
واقع این است که ظهور انکار به ید و همچنین برداشت های فقهای ما در طول اعصار روشن تر از این است که بخواهد به معنای نیکوکاری و دعوت با عمل خود تأویل برده شود، همین شیخ طوسی که متن ایشان به عنوان شاهد توسط استاد شهید مورد استناد قرار گرفته در همان کتاب نهایه می فرماید:
«و قد يكون الأمر بالمعروف باليد بأن يحمل النّاس على ذلك بالتأديب و الرّدع و قتل النّفوس و ضرب من الجراحات، إلّا أنّ هذا الضّرب لا يجب فعله إلّا بإذن سلطان الوقت المنصوب للرّئاسة.» النهاية في مجرد الفقه و الفتاوى، ص: 300‌
ایشان در اینجا اعمال زور جایی که به جراحات و قتل نفس برسد را به اذن حاکم می داند و البته همینجا تأدیب و ردع را هم نیازمند اذن امام نمی دانند.
بلکه بیشتر ایشان قائل هستند که ابتدا انکار به ید است حتی تا مراحل جرح و قتل اگر اذن حاکم نبود نوبت به مراحل لسان و قلب می رسد:
«و إنكار المنكر يكون بالأنواع الثلاثة التي ذكرناها: فأمّا باليد، فهو أن يؤدّب فاعله بضرب من التأديب: إمّا الجراح أو الألم أو الضّرب، غير أنّ ذلك مشروط بالإذن من جهة السّلطان حسب ما قدّمناه. فمتى فقد الإذن من جهته اقتصر على الإنكار باللّسان و القلب.» [همان]

شیخ مفید در کتاب مقنعه نیز انکار به ید را همینطور معنا می کنند:
«و الإنكار باليد يكون بما دون القتل و الجراح كما يكون بهما و على الإنسان دفع المنكر بذلك في كل حال يغلب في ظنه زوال المنكر به و ليس له القتل و الجراح إلا بإذن سلطان الزمان المنصوب لتدبير الأنام فإن فقد الإذن بذلك لم يكن له من العمل في الإنكار إلا بما يقع بالقلب و اللسان» المقنعة (للشيخ المفيد)؛ ص: 809

علامه حلی در بررسی انکار به ید چنین نقل می کند که سید مرتضی حتی جرح و قتل را نیازمند اذن امام نمی داند، شیخ طوسی هم که در کتاب نهایه نیازمند اذن می داند در کتاب تبیان با نظر سید مرتضی همراه است؛ و اقوی از نظر خودشان را نیز نظر سید مرتضی می دانند.
«لو لم ينزجر و افتقر إلى اليد كالضرب و شبهه جازوا و افتقر إلى الجراح قال السّيد يجوز ذلك بغير إذن الإمام و قال الشيخ ظاهر مذهب شيوخنا الإمامية أن هذا الجنس من الإنكار لا يكون إلا للأئمة أو لمن يأذن له الإمام قال و كان المرتضى يخالف في ذلك و يقول يجوز فعل‌ ذلك بغير إذنه و أفتى به الشيخ في التبيان و هو الأقوى عندي» تحرير الأحكام الشرعية على مذهب الإمامية (ط – القديمة)، ج‌1، ص: 158‌

همانطور که می بینیم فارغ از این اختلافی که در اذن امام هست، اصل اینکه معنای انکار به ید تأدیب و ردع و ضرب و جرح و قتل است قطعی گرفته شده است و حالا دارند در مورد نیازمندی آن به اذن حاکم آن هم در مواردی که به حرج و قتل کشیده می شود بحث می کنند نه حتی در تأدیب و ردعی که به جرح و قتل کشیده نمی شود.

البته اینکه عمل مخصوصاً عمل کسانی که داعی به یک چیزی هستند، و بالاخص در حالتی که حاکمیتی وجود دارد عمل حاکمان بسیار مؤثر است؛ اما اینکه امر به معروف و نهی از منکر را اینطور معنا کنیم، تقلیل این معنا است.

☑️ واقع این است که این بیانات شهید مطهری در بازه سال های 1339 تا 1341 ارائه شده است و فضای بدون حاکمیت بسیار بر ذهن ایشان تأثیر گذار بوده است، همچنین از نقل خاطراتی که می کنند امر به معروف هایی که برخی روحانیون در آن زمان و شاید در زمان ها اواخر قاجار انجام می دادند و خاطراتش برای ایشان نقل شده و چند مورد را هم ایشان نقل می کنند بسیار در ذهنیت منفی ایشان نسبت به برخورد با اعمال زور اثر منفی گذاشته است.
توضیح بیشتر در مورد تحلیل کامل ا.م و ن.م و به خصوص معنای مرحله انکار به ید را در یادداشت دیگری تقدیم خواهم کرد.

#یادداشت
#حسین_علیمردانی
#مشخصات_اسلام
#جلسه_352
#تقریر
#اصالت_فایده

🔰تقریر جلسه3۵۲-۱۴۰۰۰۹۰۲

🔺گزاره ۱۰- اصالة فایده
10. اصالت فايده: از نظر اسلام در هر كار، اعمّ از فردى و اجتماعى، بايد در درجه اوّل فايده و نتيجه مفيد آن، در نظر گرفته شود. هر كارى كه مفيد فايده‏اى‏ نباشد، از نظر اسلام «لغو» تلقّى مى‏شود و ممنوع‏ وَ الَّذِينَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُونَ‏ .

این بحث از یکی از آیات قرآن استفاده شده است.

فایده یا هوده و غایت به یک معنا است و به این ترتیب اصالت فایده یعنی اصالت هدف داری.

اصالت هدف داری از منظر هستی شناسی و توصیفی بررسی کردیم و گفتیم که معتقدیم همه چیز هویت غایی دارد و هدف در تعریف اشیاء دخالت دارد. زمانی که درک ما از هدف و سود و اثر رشد می کند، تفسیر ما از اشیاء تغییر می کند. ابتدائا ذهن توان این را ندارد اما وقتی به یک فلسفله ی نیرومند تکیه می کند، توان این را پیدا می کند که هدف داری را در ذات اشیاء ببیند.

هدف داری در عالم تشریع به معنای این است که باید هدف دار بود و کار بیهوده انجام نداد.

🔺اصالت فایده در سه سطح
➖اصالت فایده در سطح خُرد یعنی مثلا شما از این فعل خود چه مقصودی دارید؟
➖اصالت فایده در سطح کلان یعنی از این طرح چه مقصودی دارید؟ یک طرح ممکن است کاملا گرته برداری شده باشد و هدفی را دنبال نکند! این خیلی مهم است، بعضی از طرح ها را که می خوانید احساس می کنید که یک روح متشتت و واگرا این طرح را نوشته است.
➖اصالت فایده در سطح خیلی کلان یعنی لزوم آرمان.
می گوید شما زندگی بیهوده ای دارید! یعنی آرمان ندارید.
آرمان یک مؤسسه؛ یک گروه؛ یک ملت؛ یک حرکت اجتماعی…

فایده گرایی در تعلیم
باید هم فایده گرایی معرفتی را آموزش داد و هم معارفی که ارائه می دهند فایده گرا باشد.
اینجا احتیاج به اندیشه و ادبیات داریم تا بدانیم به سؤال از فایده باید چقدر میدان بدهیم.
فایده گرایی در تربیت
برخی از مجموعه ها اینطور است که اگر به فایده فکر بکنید، دچار بحران می شوید!
اصالت فایده در تعلیم و تربیت حوزوی

شهید مطهری می فرمایند امر به معروف و نهی از منکر جزء واجباتی است که در موردش باید پرسیده شود که چه سودی دارد. یعنی باید سودش را اثبات کنید تا امر یا نهی کنید.

احتمال اثر اگر شرط وجوب باشد، آنجایی که احتمال تأثیر نمی دهید، وظیفه ی امر به معروف و نهی از منکر ندارید.
احتمال اثر اگر شرط واجب باشد، امر به معروف و نهی از منکر گردن شما را گرفته است و شما باید به دنبال مقدماتی بگردید که تأثیر بگذارید.

حضرت امام ره، یک تاریخ شرط وجوب را عوض کرد و تبدیل به شرط واجب کرد!

شهید مطهری می فرمایند که احتمال تأثیر در مقام شناسایی به راحتی قابل تشخیص نیست.
شهید مطهری امر به معروف و نهی از منکر را تبدیل به تئوری خدمت کرده اند و می فرمایند این انتظاری در روایات از امر به معروف و نهی از منکر مطرح شده است، باید با موضوع آن متناسب باشد و با شش گام به تبیین امر به معروف و نهی از منکر مطلوب می پردازند و بعد می فرمایند جاهایی هست که شما نباید سؤال از قاعده اصالت فایده بکنید، مانند عبادات.
.

#يادداشت
#مشخصات_اسلام
#مجتبی_امیری
#يادداشت_9
#جلسه_352
#اصاله_فایده
#قالب_تقریر🔰

✅لا تَأْكُلُوا أَمْوالَكُمْ بَيْنَكُمْ بِالْباطِلِ‏

🌿هر مکتب‌ اقتصادی‌ مبتنی‌ بر مجموعه‌ای‌ از عقاید درباره‌ فرد و جامعه‌ انسانی‌ است. اینکه‌ انسان‌ چگونه‌ موجودی‌ است؟ هدف‌ از زندگی‌ چیست؟ چه‌ قوانینی‌ بر رفتارهای‌ انسانی‌ حاکم‌ است؟ میان‌ منافع‌ فرد و اجتماع‌ چه‌ نسبتی‌ است؟ از اساسی‌ترین‌ سؤ‌ال‌هایی‌ هستند که‌ تبیین‌ آنها چارچوب‌ اصلی‌ یک‌ مکتب‌ اقتصادی‌ را تشکیل‌ می‌دهند

🌿اقتصاد به‌ عنوان‌ علمی‌ که‌ بدنبال‌ یافتن‌ روش‌های‌ مناسب‌ برای‌ تخصیص‌ منابع‌ و امکانات‌ موجود به‌ اهداف‌ و نیازهای‌ انسان‌ است‌ با مسائل‌ زندگی‌ انسان‌ به‌ عنوان‌ موجودی‌ هدف‌دار، اجتماعی، دارای‌ انگیزه‌های‌ مختلف‌ مادی‌ و صاحب‌ اراده، انتخاب‌گر مواجه‌ است، میتوان گفت یک‌ علم‌ اخلاقی‌ است، کسانیکه‌ صادقانه‌ و با بینش‌ صحیح‌ با واقعیات‌ ذاتی‌ انسان‌ و زندگی‌ اجتماعی‌ او برخورد نموده‌اند این مفهوم را درک میکنند

🌿اصالت خیر در مبادلات از منظر ائدیولوژی اسلام ناشی از همین نگاه به بشر متصل به وحی میباشد به گونه ای که برای انسان هم بعد جسمانی و هم بعد روحانی قائل است و لازمه رشد حقیقی در این مسیر این است که در عرصه اقتصادی به سمت اصالت خیر حرکت کنیم و از اکل مال بالباطل که نتیجه اش هدر رفت سرمایه و منابع مالی در دنیا و عقوبت در آخرت میشود فاصله بگیریم.

@mojtaba_amiri

#یادداشت
#حمزه_وطن_فدا
#مشخصات_اسلام
#یادداشت_110
#جلسه_351
#نوع_یادداشت: فیش برداری

💠اصل #انتفاء_ضرر و نقش آن در تضمین بقاء اسلام در نگاه شهید مطهری

▫️شهید مطهری در کتاب “#نظام_حقوق_زن_در_اسلام” دلیل عمده کسانی که در مقوله حقوق خانوادگی حکم به پیروی از سیستم های غربی میکنند را تغییر وضع زمان و مقتضیات قرن بیستم معرفی میکنند و از این رو مدعی میشوند که ما تا نتوانیم نظر خود را درباره نسبت اسلام و #مقتضیات_زمان روشن بکنیم ، نمیتوانیم این بحث را به سرانجام برسانیم.

▫️ذیل این باب، سرفصلی را میگشایند با عنوان #راز_و_رمز_تحرک_و _انعطاف-در_قوانین_اسلامی تا نشان بدهند که این دین با پیشرفت های زمان و توسعه فرهنگ و تغییرات حاصله از آن هماهنگ است و تعبیرشان چنین است ” آن پیچ و لولائی که در ساختمان این دین بکار رفته و به آن خاصیت تحرک بخشیده که بدون آنکه‌ نیازی به کنار گذاشتن یکی از دستورها باشد میتواند با اوضاع متغییر ناشی‌ از توسعه علم و فرهنگ هماهنگی کند و هیچگونه تصادمی میان آنها رخ ندهد ، چیست ؟
{ کتاب نظام حقوق زن در اسلام ص 126}

▫️و در ادامه این رمز و راز را در چند محور به تصویر میکشند :
1- توجه به روح و معنا و بی تفاوتی نسبت به شکل
2- قانون ثابت برای احتیاج ثابت و قانون متغیر برای احتیاج متغیر
3- مساله اهم و مهم
4- قوانینی که حق وتو دارند
5-اختیارات حاکم
6-اصل اجتهاد

▫️در هر یک از این 6 محور بیانات ویژه ای دارند که با مثالهای فراوان تصویر روشنی میدهد از امکان اسلام در خاتمیت و حیات ابدی و جهانی بودن به واسطه انطباق با شرایط گوناگون فرهنگی و تمدنی بشر در عین حفظ اصالت
اما آنچه که به بحث ما مربوط است در موضع منفی بودن ضرر ، بیان ایشان در محور 4 است که ذیل اشاره به قوانینی با حق وتو به مساله قاعده لا ضرر و منتفی بودن ضرر در اسلام میپردازند:
یکی دیگر از جهاتی که به این دین خاصیت تحرک و انطباق بخشیده و آنرا زنده و جاوید نگه میدارد اینست که یک سلسله قواعد و قوانین در خود این دین وضع شده که کار آنها کنترل و تعدیل قوانین دیگر است . فقها این‌ قواعد را قواعد ” حاکمه ” مینامند . مانند قاعده ” لا حرج ” و قاعده‌ ” لا ضرر ” که بر سراسر فقه حکومت می‌کنند کار این سلسله قواعد ، کنترل‌ و تعدیل قوانین دیگر است . در حقیقت اسلام برای این قاعده‌ها نسبت به‌ سایر قوانین و مقررات حق ” وتو ” قائل شده است .
{کتاب نظام حقوق زن در اسلام – ص 136}

✅و اینگونه غنایی ویژه به بحث انتفاء ضرر بخشیده ، آن را یکی از تضمین های الهی برای دوام و بقاء اسلام بر میشمارد.

#یادداشت
#مشخصات_اسلام
#لاضرر
#محمد_هادی_جوهری
#یادداشت_130
#جلسه_351

🔰محدوده اجرا قاعده لاضرر / قاعده لاضرر، حکمی انشایی🔰

برای احکام در فقه، مراتبی را در نظر گرفته اند. مرحله مصلحت و مفسده، مرحله جعل و انشا، مرحله فعلیت و ابلاغ و مرحله امتثال و اجرا.
مرحوم امام با کمک از بحث خطابات قانونیه تفاوت احکام انشایی و احکام فعلی را در جعل شرایط امتثال می داند.
ایشان می گویند که احکام انشایی به صورت کلی و خطاب قانونی جعل می شوند. و بعد شارع با درنظر گرفتن شرایط امتثال ، آن ها را قید می زند و تبدیل به احکام فعلی می کند. ایشان می گویند که احکام انشایی نیز مانند احکام فعلی به دست ما رسیده است.
بدین بیان، احکام انشایی، حاکم بر احکام فعلی می شوند. و شارع با در نظر گرفتن شرایط امتثال، احکام انشایی را قید میزند و تبدیل به احکام فعلی می کند.
قاعده لاضرر نیز از همین دست قواعد و احکام می باشد. فلذا نقش حاکمیت بر احکام فعلی را دارد. فلذا حدود و ثغور این قاعده بردست شارع می باشد. یعنی شارع با درنظر گرفتن شرایط امتثال، این قاعده را برای موارد خاص، تبدیل به احکام فعلی می کند.
نکته: اجازه استفاده از این قاعده در دست حاکم شرع می باشد مگر در مواردی که خود حاکم شرع اجازه آن را به مکلف داده باشد.
نکته: حضرت امام، ولی فقیه را نیز در ذیل شارع می داند فلذا در ادبیات فقهی ایشان ولی فقیه می تواند با درنظر گرفتن شرایط امتثال، احکام انشایی مانند لاضرر را تبدیل به احکام فعلی کند.