#یادداشت
#حسین_علیمردانی
#مشخصات_اسلام
#جلسه_344
#مدار_تکلیف
#بنده_ی_عشقم_و_از_هر_دو_جهان_آزادم

🔰تست روان شناسی اسلامی

🔺در ازای انجام تکلیف شرعی از خدای متعال چه می خواهید؟
1️⃣رهایی از آتش دوزخ
2️⃣به دست آوردن نعمت های بهشتی
3️⃣خدا زا از سر عشق و محبت می پرستم و هیچ نمی خواهم.

اگر انتخاب شما گزینه 1 بود: شما در بند هستید.
اگر انتخاب شما گزینه 2 بود: شما در پی انجام مزد، کار انجام می دهید.
اگر انتخاب شما گزینه 3 بود: شما انسانی آزاده هستید.

🔰بنده در ازای انجام تکلیف، هیچ حقی بر مولی پیدا نمی کند.

انسان هیچ چیزی از خود ندارد و هر چه دارد تفضلی از جانب خدای متعال است که می توانست نباشد.
پاداشی هم که خدای متعال برای اعمال ما در نظر گرفته، هیچ تضمینی ندارد که عملی شود، الا اینکه بگوییم او جل و علی، این پاداش ها را به ما وعده داده و خلف وعده نخواهد کرد.

🔰اگر حقی نداریم پس نمی توانیم مانند احرار عبادت کنیم.

حق نداریم، عشق که داریم.
خدای متعال، انسان را با عشق آفریده است؛ او را برتر از سایر موجودات عالم بلکه خلیفه و جانشین خود قرار داده است و به گونه ای دنیای فانی را تدارک دیده تا اسباب نزدیکی هر چه بیشتر انسان را به خود فراهم آورد.

آیا به چنین خالقی نمی توان عشق ورزید.

🔰فقط آزاده ها، عاشق می شوند.

کسانی که در بند هوای نفس خود هستند و از عقوبت اعمال ناشایست خود می ترسند؛
یا کسانی که نعمت های الهی آنچنان مستشان می کند که واهب نعمات را از یاد می برند؛

رب العالمین را همراه با شریک می پرستند و عبادت خود را خالص نکرده اند.

تنها مخلصین هستند که از شر خود و دنیایی که دز آن گرفتارند، آزاد شده اند و عبادتی خالصانه و عاشقانه از آن ها سر می زند.

#حسین_کلاتی
#مشخصات_اسلام

#اسلام-اجتماعی

#یادداشت_5

#جلسه_343
دو معنا به طور معمول از لفظ اجتماعی برداشت می شود :
معنای عام : که در مقابلِ بعدِ فردیِ انسان است
معنای خاص : که در ابعاد سیاسی، اقتصادی و… در جامعه است که ناظر به پیوندهای انسان ها (که بر پایه محوریت انسان ها نه قدرت و یا ثروت یا … شکل می گیرد)
مفاهیمی مثل وحدت، اخوت، مساوات و… عمدتاً ناظر به این معنای خاص هستند.
همین طور وقتی گفته می شود اسلامِ اجتماعی گاهی در مقابلِ اسلام فردی است و گاهی مقابلِ اسلامِ سیاسی یا فرهنگی و امثالِ آن.
شهید مطهری (ره) در این جا می فرمایند : «مقرّرات فراوان اجتماعى، سياسى، اقتصادى، حقوقى، جزائى اسلام ناشى از اين خصلت است»
لذا واضح است که معنایِ عام را در نظر گرفته اند یعنی اسلامِ اجتماعی در مقابلِ اسلام فردی.
هم چنین به نظر می آید اسلامِ اجتماعی که شهید مطرح می کنند اعم از اسلامِ سیاسی (حکومتی) و اجتماعی و تمدنی است و بر فرضِ قبول هر یک از این قرائت ها از اسلام، اسلامِ اجتماعی به معنای عام صادق است و شاید محل بحث در این سه گانه بر سرِ محوریت و یا پیشران بودنِ یکی از نظاماتِ فرهنگی، اجتماعی و سیاسی و نسبت این سه در تحوّل اجتماعی است…

#یادداشت
#مشخصات_اسلام

#حامد_خواجه
#یادداشت_127
#جلسه_343

⭕️سعادت اجتماعی در کنار سعادت فردی

اگر انسان را دارای ابعاد گوناگون می‌دانیم، دین جامعی هم که برنامه‌ی زندگی و سعادت این انسان است، باید تمام این ابعاد را پوشش بدهد. وقتی می‌گوییم بشر خواه ناخواه هم بُعد فردی دارد و هم بعد اجتماعی، پس وقتی قرار است خداوند حکیم برنامه سعادت بشر را بفرستد، هم توجه به بعد فردی دارد و هم توجه به بعد اجتماعی. در واقع باید گفت، هم سعادت فردی بشر مدنظر خداوند است و هم سعادت اجتماعی او. اینکه یک نفر فقط خودش مراتب کمال را طی کند و توجهی به رشد و کمال جامعه خود نداشته باشد، تمام سعادت بشری نیست، بلکه این انسان یک بعد از سعادت را ندارد.

جامعه‌ی هر آدمی، جزئی از اوست، به این معنا که وقتی جامعه‌ی او رشد نکرده باشد، در واقع خود او ناقص است؛ برای بهتر فهمیدن منظور به یک جامعه کوچک که پیوند بسیار نزدیکی هم به فرد دارد باید توجه کرد؛ جامعه‌ای به عنوان «خانواده»، خانواده‌ی هر فرد را به همان فرد نسبت می‌دهند و خانواده‌ی او جزئي از او است، به عنوان مثال یک عالمی که در رشد و به سعادت رساندن خانواده‌ی خود موفق نبوده است را نمی‌توان عالمی دانست که در تمام ابعاد به کمال رسیده است. در جامعه هم همین‌گونه است؛ عالمی که توفیق به سعادت رساندن جامعه خود را نداشته است، هر چند خود او به سعادت و کمال رسیده باشد، امّا در تمام ابعاد به کمال نرسیده است و در این بعد نقص دارد.

#یادداشت
#مشخصات_اسلام
#مهدی_اعلایی
#یادداشت_64
#جلسه_343

خداوند متعال در قرآن کریم در بخش عمده ای از آیات به برخی از قواعد زندگی اجتماعی پرداخته است، که از میان آنها به این آیات می توان اشاره نمود:

«تَعاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَ التَّقْوى‏ وَ لا تَعاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَ الْعُدْوانِ؛ و (همواره) در راه نيكى و پرهيزگارى با هم تعاون كنيد! و (هرگز) در راه گناه و تعدّى همكارى ننماييد!»

«اعْدِلُوا هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوى‏؛ عدالت كنيد، كه به پرهيزگارى نزديكتر است!»

«يا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْناكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَ أُنْثى‏ وَ جَعَلْناكُمْ شُعُوباً وَ قَبائِلَ لِتَعارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاكُمْ إِنَّ اللَّهَ عَليمٌ خَبير؛ اى مردم! ما شما را از يك مرد و زن آفريديم و شما را تيره‏ها و قبيله‏ها قرار داديم تا يكديگر را بشناسيد؛ (اينها ملاك امتياز نيست،) گرامى‏ترين شما نزد خداوند با تقواترين شماست؛ خداوند دانا و آگاه است!»

این سنخ آیات مربوط به حوزه های اجتماعی در قرآن کریم فراوان است، به گونه ای که می توان بر اساس کتاب و سنت و دلیل عقلی ادّعا نمود و به این نتیجه دست یافت که اصل زندگی انسان بر اجتماع گرایی بنا نهاده شده و با فراهم شدن شرایط مطلوب در جامعه، انسان ها می توانند به اهداف عالیه خود مانند: کرامت، عدالت و امنیت نائل شوند. لذا گوشه گیری و انزوا طلبی نه با فطرت انسان سازگاری دارد و نه با روح آموزه های اسلام! بلکه حتی اسلام در عبادات هم روح جمع گرایی را ترویج می کند. مانند: نماز جماعت و جمعه و سایر احکام اجتماعی نظیر: امر به معروف و نهی از منکر و… . از همین رو اسلام یک دین اجتماعی بوده و نسبت به توسعه روابط بشری و همکاری و زندگی مسالمت آمیز احکام فراوانی دارد.

#يادداشت
#مشخصات_اسلام
#عقيل_رضانسب
#يادداشت_261
#جلسه_343

💠 آیا می شود اجتماعی بودن اسلام را به معنای مکلف بودن هویت مستقلی به نام جامعه دانست؟

شهید مطهری یکی از ویژگی های ایدئولوژی اسلامی را این می دانند که مقررات اسلام ماهیت اجتماعی دارد. در معنای این اجتماعی بودن سه نگاه می توان داشت:

1️⃣ افراد انسان دارای یک سری وظایف اجتماعی هستند و دین اسلام این وظایف اجتماعی را می بیند و تکلیف افراد را نسبت به این وظایف اجتماعی مشخص می کند
در این تقریر مکلفی جز فرد نمی بیند، فرد که در یک زندگی اجتماعی غوطه ور است، همانطور که نسبت به رابطه خود با طبیعت و حیوانات و سایر انسان ها وظایفی دارد، نسبت به امور اجتماعی که آن هم ساخته انسان است وظایفی فردی و حتی وظایفی با شأن حقوقی خود (مثلا اگر مسئول جایی است) دارد، ولی شخص مدیر است که نسبت به بقیه انسان ها باید وظایفی را انجام بدهد.
این تقریر هویت مستقلی برای جامعه و سازوکارهای اجتماعی قائل نیست، یا اساساً تصوری از این سخن ندارد.

2️⃣ جامعه دارای هویت مستقل از افراد است، یک سری احکام اجتماعی داریم که مخاطب آن فرد بما هو فرد نیست، بلکه فرد بما هو جزءٌ من الجامعه مکلف به آن وظایف است؛
در این تقریر جامعه و آثار مستقل از افراد را می بیند و هویت مستقلی برای آن قائل است، و به همین دلیل احکامی ارائه می دهد که مکلف آن هویت های اجتماعی است منتها این تکلیف گردن افراد مؤثر در آن هویت اجتماعی را می گیرد نه خود هویت اجتماعی را!
به عبارتی هویت مستقل داشتن جامعه و سازکارها و ساختارهای اجتماعی ناشی از آن، که به معنای یک وجود قلنبه که یک جایی ایستاده باشد نیست، لذا تکالیفی که ناظر به این هویت اجتماعی می شود، منحل می شود گاهی به تک تک کسانی که ذیل این هویت اجتماعی خاص گرد هم آمدند، گاهی گروهی خاص که یک نوع پیشتازی و تعیین کنندگی در این هویت دارند، و گاهی به امامی که مسئولیت هدایت و رهبری این هویت را بر عهده گرفته است.
در اینجا هم در نهایت ما فرد مکلف داریم، ولی فرد بما هو جزء من الجامعه به معنای تک تک آحاد جامعه ولو برای انجام تکلیف باید دور هم جمع شوند و کار جمعی کنند؛ یا فرد بما هو جزء خاص من الجامعه یعنی یک دسته خاصی از جامعه که باز هم تک تک افراد آن گروه باید این تکلیف را اخذ کنند ولو برای امتثال آن باید جمعی اقدام کنند؛ یا فرد بما هو جزء اخص من الجامعه یعنی امام جامعه! ولو برای امتثال آن باید گروه های خاص یا توده مردم را به صحنه بکشاند.

3️⃣ جامعه دارای هویت مستقل از افراد است، یک سری احکام اجتماعی داریم که مخاطب آن خود این هویت مستقل است.
در این تقریر علاوه بر اینکه هویت مستقلی برای جامعه قائل است، این هویت مستقل را مکلف نیز می داند، تفاوتش با قبلی این است که تکالیف مکلفی به نام جامعه منحل به افراد یا گروه ها و یا امام جامعه می شد، اینجا می خواهد ادعا کند که خود آن هویت مستقل مکلف است.
تصور این شق بسیار دشوار است، چون جامعه یک امر اعتباریِ اعتباریاتی است، یعنی به لحاظ هستی شناسانه هم وجود اصیل به معنای متن خارج را پر کردن و یک موجود قلنبه مثل انسان و گاو و درخت و سنگ و … نیست، و هم در بین وجودات اعتباری وجودی انتزاعی نیز نیست، تازه اگر هم انتزاعی بود باز به تبع وجود اصیل موجود بود و خود او مورد جعل ثم تکلیف و بقیه اموری که بر وجود اصیل بار می شود نبود.
مثل این می ماند که بگوییم مؤسسه فتوت به عنوان یک وجود اجتماعی مکلف به فلان چیز است، تصور اینکه غیر از استاد فلاح، یا استاد مؤسوی یا تیمی که مشغول اداره آن هستند، یا طلابی که در آن مشغول تحصیل هستند، یک چیز دیگری مکلف به انجام آن تکالیف هست بسیار بعید به نظر می رسد، ولو انجام آن تکلیف نیاز به کار تیمی و استفاده از فرهنگ خاص اخوت شکل گرفته بین افراد حاضر در مجموعه داشته باشد.
لذا به نظر می رسد که حتی اگر قائل به هویت مستقلی به نام جامعه بشویم، بیش از معنای دوم نشود گفت و نمی توان قائل به مکلف بودن خود جامعه شد.

#یادداشت
#حسین_علیمردانی
#مشخصات_اسلام
#جلسه_343
#هویت_جامعه
#نسبت_فرد_و_جامعه

🔰رابطه ی فرد و جامعه

🔺اصل اولی: اصالتهما

فرد برای خودش هویت و آثاری دارد. این را به سرعت درک می کنیم.
جامعه نیز از آن جهت که آثاری متفاوت از مجموع افراد از خودش بروز می دهد، برایش هویتی مستقل در نظر می گیریم.

🔺اشتراک در خدا

افراد جامعه، جان یکی هستند. به عبارتی پاره هایی از یک وجود یکپارچه هستند که در هم تنیده شده اند و سرنوشتشان به هم گره خورده است.

🔺من قابل گسترش

خواسته های یک فرد بسته به همت و دغدغه هایش می تواند از سطح یک فرد بالاتر رود، تا جایی که منفعت خود را در منفعت اجتماع ببیند و خواسته ای برای خودش نداشته باشد. در این حالت به اندازه ای که فرد بتواند من خود را گسترش دهد می تواند شامل افراد دیگر باشد. به عبارت دیگر یک فرد می تواند تبدیل به یک امت شود.

🔺من گسترده حاوی تمام کمالات امت خود است

درک یک نیاز و مطالبه ی آن علاوه بر اینکه خود یک کمال است لازمه ی حرکت به سمت برآورده کردن آن خواسته نیز هست. اگر خواسته ی دیگری را از خدای متعال طلب می کنیم یا تلاش می کنیم خواسته های دیگران رابرآورده کنیم در واقع خود را در مسیر رساندن فیض الهی به بندگان قرار داده ایم به عبارت دیگر واسطه ی فیض شده ایم. قطعا واسطه ی نعمت، خود دارای آن نعمت خواهد بود.

🔺من گسترده آثار متفاوتی از خود به نمایش می گذارد

همانطور که مجموع افراد یک جامعه آثار متفاوتی از خود به نمایش می گذارند؛ من گسترده نیز به واسطه ی اینکه حاوی تمام کمالات و استعدادهای یک امت می شود، سعه ی صدر پیدا می کند ظرفیت بالاتری پیدا می کند.

🔺پیوند افراد جامعه با امام خود، باعث امامت امت می شود

آن من گسترده از آنجا که محل به هم رسیدن همه ی حوائج جامعه است و به عبارتی خودش پاسخ خواسته های مردم است، در صورتی که مردم با او پیوند بخورند، جهان معنایی آن ها تغییر می کند و در مداری متفاوت زیست خواهند کرد.
پیوند خوردن با امام به معنی پیوند خوردن مردم با همدیگر است و همین پیوند است که حوائج را برآورده خواهد کرد و جامعه ای متفاوت رقم خواهد زد که خود آن جامعه نیز دارای آثاری متفاوت خواهد شد.
امتی که با امام خود و به تبع با همدیگر پیوند بخورد، به مقام امامت می رسد. در این جامعه همه امام هستند!

#یادداشت
#مشخصات_اسلام
#جلسه_343
#جلسه_344
#علی_اکبرنژاد
#یادداشت_62

 

🔰 از #خاتم تا #خمینی (۳)

✅✅اسلام زندگی‌گرا، اسطوره‌ی جهان اسلام(۱)

🔸دین و مسلکی از عنصر اجتهاد پویا برخوردار بوده و برای زندگی مادی، به موازات حیات ابدی برنامه داشته و فرد و اجتماع را با هم می‌بیند، به طور قطع برای هر جامعه‌ای اسطوره خواهد بود.
چه رسد به جوامع اسلامی که انتظار و توقعات بالایی از مسلک دینی خود دارند.

🔸اینکه در جریانات سیاسی-اجتماعی اسلامگرا نوعی تمامیت‌خواهی نسبت به تمام ابعاد حیات اجتماعی و فردی انسان‌ها مشاهده می‌شود، ناشی از همین فطرت انسانی است که خدا را علاوه بر باطن عالم، بر روی زمین و در پس تعاملات دنیایی خویش نیز می‌جوید.

🔸در دورانی که جوامع اسلامی پس از گذران تمدن اسلامی تحت لوای خلافت عباسی، در معرض حمله مغول قرار گرفتند، شاهد افول تمدنی اسلام هستیم. طبعا فطرت جامعه، پس از یک فطره‌ی طولانی از جنگ و اشغالگری، به دنبال الگوی نوین زیست تمدنی خواهد گشت؛ الگوی زیست اجتماعی که سعادت را نه در مرزهای یک فرقه یا ملت محدود، بلکه در قامت تمدن برتر و فائق می‌جوید.

🔸پس طبیعی است نه الگوی صفویه با رویکرد درون مذهبی و تعصبی‌اش قابلیت بسط تمدنی داشته باشد؛ و نه الگوی حکومت عثمانی که چه در مذهب، چه در سلوک و طریقت و چه در قومیت، رویکرد فرقه‌ای و تعصبی دارد. حال اگر جنگ سرد و گرم صفوی-عثمانی را نیز در نظر بگیریم، توسعه اندیشه‌ی غرب مدرن در ساختارهای فکری و اجتماعی عموم جوامع اسلامی و غیر اسلامی به سادگی قابل درک خواهد بود. نهضت رنسانس آغازگر این شیفت تمدنی به سمت غرب خواهد بود.

[ادامه دارد…]

بسم الله الرحمن الرحیم

#يادداشت
#مشخصات_اسلام
#میرزا_علی_کرانی
#یادداشت_63
#جلسه_342

عنوان : آیا تنها حد وسط برای زندگی گرایی « سهولت » در تربیت توحیدی انسان است؟

جناب استاد امروز با تاکید فراوان میفرمودند تنها مسوق زندگی گرایی سهولت تربیت توحیدی انسان است.

و سپس در مقام ایده ای برای شکافتن این مساله بیان داشتند که : ظاهر روی باطن تاثیر میگذارد و ما این امکان را داریم که روی کل ظواهر تاثیر بگذاریم.

سوالی که مطرح میشود این است که آیا بر فرض اگر ظاهر بر باطن تاثیری نمیگذاشت، ما بنا نداشتیم ظواهر عالم را و خصوصا عالم دنیا را ، و یا حداقل جمیع شئون زندگی را از این باب که موحد هستیم، توحیدی کنیم؟

آیا توحید به خودی خود اقتضای اصلاح گری جمیع شئون را ندارد؟

آیا به نظم در آوردن، یا به نظمی صحیح درآوردن جمیع امور دنیا یکی از تعهدات باورمندی به توحید نیست؟

به عنوان مثال آیا جلوگیری از انقراض گونه های خاصی از حیوانات، و جلوگیری از کشتار بی رویه ی آنها، یک تعهد توحیدی نیستند فارغ از اینکه بقای آن گونه بر روی تربیت توحیدی ما تاثیر بگذارد یا نگذارد؟

یا نگهداری از طبیعت
آیا تخریب طبیعت فارغ از اینکه آن خرابی مشخص در تربیت توحیدی بشر تاثیر بگذارد یا نگذارد، امری مغایر با تعهدات توحیدی نیست؟

توجه شود که منظور از تعهد توحیدی تعهدی است که برخاسته از متن خود توحید باشد نه تعالیم تعبدی.
که اگر بحث روی تعالیم تعبدی هم برود باز سوال میشود که چرا امری که تبعات آن ربطی به توحید انسان ندارد به عنوان بخشی از اوامر دین ما مورد الزام قرار گرفته است؟

اگر در پاسخ اینطور بیان شود که هر دوی این گزاره ها صحیح هستند، یعنی هم تنها مسوق زندگی گرایی تسهیل تربیت توحیدی است، و هم این تعهدات تعهدات صحیح توحید هستند، لازمه اش این است که بگوییم تربیت صحیح توحیدی در گرو متعهد بودن به تعهدات توحیدی است.

که در این صورت این اشکال پیش خواهد آمد که دیگر مسوق زندگی گرایی اسلام دائر مدار « تسهیل » نخواهد بود، بلکه دائر مدار اصل تربیت توحیدی خواهد بود فارغ از اینکه این گرایش دین اسلام سهولتی ایجاد کند یا نکند.

#یادداشت
#مشخصات_اسلام

#حامد_خواجه
#یادداشت_126
#جلسه_342

⭕️زندگی‌گرایی اسلام غیر از زندگی‌گرایی مدرنیته است

توجه و عنایتی که دین اسلام به زندگی‌گرایی دارد، کاملا متفاوت است با نگاهی که مدرنیته به زندگی و دنیا دارد، هر چند در هر دو به تقابل با رهبانیت مسیحی پرداخته شده است.
زندگی‌گرایی اسلام به معنای آباد کردن دنیا است اما در مدرنیته، آباد کردن دنیا نیست، بلکه به اسارت بردن دنیا و طبیعت است برای شهوات و لذت‌های انسانی. در اسلام اگر آباد کردن دنیا و توجه و به زندگی دنیایی می شود برای فراهم کردن زمینه‌ها برای تربیت توحیدی است، تربیتی که راه رسیدن به توحید شود لذا اسلام در عین اینکه به زندگی توجه دارد، تماما متوجه هویت معنوی زندگی هم هست، برای کوچک‌ترین حرکات و رفتار‌های بشری جنبه‌ی باطنی و غیبی آن را هم در نظر می‌گیرد.
اما زندگی‌گرایی که در مدرنیته مطرح است، به کل از عالم غیب بریده شده است و هیچ اعتقادی به باطن عالم ندارد، چه برسد به آنکه بخواهد باطن را نیز در زندگی خود مدنظر قرار دهد و تنها لذت انسانی است که به هویت کامل زندگی مدرن تبدیل شده است و چیز دیگری برای انسان مدرن در زندگی اهمیت ندارد.
لذا هنگامی که از زندگی‌گرایی اسلام صحبت می‌کنیم و زندگی‌گرایی را به عنوان یک مشخصه اسلام می‌شماریم، نباید تصور اولیه که از زندگی به ذهنمان می‌رسد را بپذیریم، تصوری که مدرنیته از زندگی در ذهن‌های ما ساخته است، آن زندگی‌ نیست که اسلام به آن گرایش دارد، و شاید زندگی مدرن اصلا زندگی نباشد.
اینکه در زندگی مبنا و محور لذت‌جویی به خصوص لذت شهوانی باشد، اصلا با دین اسلام سازگاری ندارد؛ البته اسلام قائل به رهبانیت مسیحی هم نیست، ولی اینگونه که زندگی مدرن شهوت انسانی را محور قرار داده است را هم نفی می‌کند و گرایش به این نوع زندگی مدرن ندارد.