بعنوان یکی از مخاطبان ارائه های استاد بنظرم میرسد پیش از هرگونه ارائه ای در مورد ساختار و چرخه ی پیشنهادی فرهنگ بایستی هدف از ساختار فرهنگی کشور و در گام بعد ولنگاری فعلی به درستی تبیین شود و منشأ ناکارآمدی فعلی آسیب شناسی شود.

بعد از اینکه نقاط ضعف و اهداف و مطلوب ها مشخص شد در گام بعد به ارائه ساختار پیشنهادی پرداخته شود.

در ارائه ی ایده ی فرهنگی مادر هم آنچه بیش و پیش از هر چیزی اهمیت دارد تبیین نحوه و چگونگی حل مشکلی است که در گام اول شناسایی و تبیین شده بود.

حصول این غایت ممکن است حتی بی نیاز از توضیح کامل مفاهیم عناصر چرخه ی پیشنهادی باشد.

چه بسا با همان ذهنیت اولیه و تنها با توضیح ترتّب هر عنصر با عنصر بعدی و تبیین هویت چرخه ای این عناصر موفقیت حاصل شود.

بعبارت دیگر در ارائه ی اولیه أولا ادعاها چه در حوزه ی رفع مشکل و چه در حوزه ی ارتباط عناصر و ارتباط چرخه ای انها باید تبیین شوند. تبیین چگونگی ها بهتر است به فرصتهای بعدی واگذار شود.

 

بعد از طرح ادعاها ممکن است در مورد مفاهیم و ارتباط و ترتّب هر عنصر نسبت به عنصر بعدی و یا نحوه ی حل مسأله سوالاتی مطرح شود که با تبیین عمیق تر مفاهیم و تبیین چگونگی ها در فرصتهای بیشتر پاسخ داده خواهد شد.

در قرنی که قرن سرقت شعارهای فطریست شاید بیش از هر شعاری، شعار آزادی دستخوش سوء استفاده قرار گرفته است…

در دوران حاضر این سرقت آنقدر زیاد است که حتی میتوان از آن بعنوان یک شاخصه ی فطری بودن شعارها یاد کرد. یعنی هر جا دیدیم غرب شعاری را خیلی سردست کرده و خیلی توانسته با آن جولان بدهد بدانیم که با یک خواسته ی فطری بشر مواجه هستیم و این شیطان گنج پیدا کرده است.

این سرقت چگونه است؟ با منحرف کردن آن خواسته ی فطری..

 

بعنوان مثال فرض کنید یک سنگ اگر آزاد باشد و تحت تأثیر هیچ نیروی بیگانه ای نباشد اقتضاء طبیعت و خلقتش و نیروهای طبیعی نظام أحسن الهی این است که روی زمین قرار بگیرد.

حالا اگر یک نیروی بیرونی این سنگ را به بالا پرتاب کند و بعد از آن بحال خودش آزاد گذاشته شود به اقتضای خلقت خودش و خلقت این عالم به سوی زمین برخواهد گشت و باز روی زمین قرار خواهد گرفت. و آزادی برای این سنگ این است که کسی آنرا از اقتضای طبیعتش خارج نکند یا اگر خارج کرده است نیروهای مزاحم برداشته شوند تا به اقتضای رفتار طبیعی خودش به سمت خواسته ی طبیعی و فطری اش حرکت کند.

 

غرب وحشی اما وقتی آزادی را در مورد یک پدیده معنا می کند میخواهد آن پدیده را در مقابل اقتضاءات طبیعی خودش قرار دهد و بعبارتی غرض اصلی او همین مخالفت با اقتضاءات فطری و طبیعی خود آن پدیده است. و در واقع آزادی برای آن شیء را جنگیدن آن شیء با خودش و قیام علیه واقعیت خودش معنا میکند نه آزادی از موانع شکوفایی فطرت الهی اش.

 

و اینها همه برای این است که در این درگیری و تناقض آشکار بتواند سیطره ی خودش را بیشتر و گسترده تر کند.

این سیاست همان سیاست تفرقه و جنگ بیانداز و حکومت کن است اما این بار در شکلی بسیار پیچیده تر و عمیقتر…..

بسم الله الرحمن الرحیم
قدر الرجل علی قدر همته و همته علی نحو معیشته
امیر المؤمنین ع در نهج البلاغه می فریمایند: «قَدْرُ الرَّجُلِ عَلَی قَدْرِ هِمَّتِه» قدر و اندازه هر کسی به اندازه دغدغه‌ایست که دارد. یعنی اگر انسانی دغدغه‌هایی کوچک دارد اندازه و منزلت وی کوچک است مثلا برای یک بچه شاید بزرگ‌ترین دغدغه و خواستش داشتن یک لباس زیبا یا یک کفش خوب باشد که البته برای یک جوان اندازه این دغدغه بسیار مضحک به نظر می رسد اما جالب این است که همین جوان خودش هم تمام دغدغه اش داشتن یک ماشین یا خانه ایده ال است او به این امر توجه نکرد که تفاوت زیادی با دوران بچگی خود نکرده است فقط نیازش بزرگ‌تر شده است. لذاست که برای کسی که اهل معناست این که تمام دغدغه زندگی کسی داشتن خانه و ماشین باشد بسیار مضحک است. چرا که او فلسفه دنیا را جمع آوری مال نمی‌داند.
معیار انتخاب مسئله عمری
اما سوال دقیق تر این است که بین این همه عالم و دانشمند که پا به عرصه حیات بشر گذاشته اند و خدمتی ارائه کرده اند و رفته اند چه چیزی را به عنوان دغدغه اصلی زندگی یا به قول استاد فلاح کدام مسئله را بعنوان مسئله عمری خویش انتخاب نموده اند. اصلا معیار یا علتی که یک مسئله برای یک انسان چه خود آگاه و چه ناخودآگاه تبدیل به مسئله واقعی زندگی او می شود چیست؟
یکی از بهترین پاسخ هایی که می شود به این سوال داد این است که چون انسان موجودی شعوری است و نمی تواند بدون شعور قدم از قدم بردارد -چه بداند و چه نداند- پس بهترین پاسخ ها را در این باب می توان از عوامل شعورساز پیدا کرد.

العالم بزمانه لا …
قطعا یکی از مهم ترین عوامل مسئله ساز، نیاز یا همان عطش زمانه‌ی آن عالم در آن عصر است که مثلا علامه امینی تمام زندگی اش را وقف اثبات حقانیت ولایت امیر مومنان ع می‌کند.
تفاوت بروجردی و خمینی
آنچه واضح است این است که عطش عصری و مصری تنها عاملی نیست که موجب شود مسئله ای اینقدر بزرگ شود تا تبدیل به مسئله عمری یک عالم و دانشمند شود چرا که در هر عصر و زمانه علماء زیادی زندگی می کردند که دغدغه های متفاوتی داشتند. به نظر می‌رسد اینجا باید پای نحوه زیست و زندگی باز شود چرا که اگر عالمی زندگی منفعلانه نسبت به رویدادهای زمان داشته باشد می شود مثلا آیت الله بروجردی ره که بزرگ‌ترین دغدغه اش حفظ تشیع است که بخاطرش خون دل‌ها خورده شده تا بدست ما برسد و اگر زیست مهاجمی داشته باشد می شود مثل امام خمینی ره که نه تنها می‌خواهد شیعه را حفظ کند برلکه می خواهد تشیع دارای قدرت اثرگذاری زیادی شود تا بتواند آ« را در جای جای کره زمین گسترش دهد.
اما دوباره سوال پیش می آید؛ آنچه موجب شکل گیری این زیست متفاوت می شود چیست؟

یکی از بهترین راه‌ها برای ایجاد فضای آزاداندیشی، گفتمان‌سازی است. یعنی بالا آوردن گفتمانِ آزاداندیشی در بین مردم. از طرفی بهترین بستر برای گفتمان‌سازی استفاده از فضای آزاداندیشانه است.
لذا گفتمان‌سازی آزداندیشی با معونه‌های زیادی روبروست و صبر، زمان و تحمل سختی‌های زیادی رامی طلبد اما زمانی که آزاداندیشی به صورت یک رویه و فرهنگ درآمد آن وقت مفاد دیگر گفتمان‌سازی به راحتی هرچه تمام‌تر همه گیر می شود.
این یعنی بدنه نخبگان انقلاب اگر ترجیح بدهند بجای اینکه روی گفتمان‌های متفاوت وقت و انرژی بگذارند و این پراکندگی گفتمانی را رقم بزنند، همگی تمام ظرفیت‌ها را روی بالا آمدن گفتمانِ آزاداندیشی متمرکز کنند – درست است زودبازده نیست، درست است پیر آدم در میآید، درست است خیلی حرفه ای نیستند – اما آن زمانی که آزاداندیشی تبدیل به گفتمان و بعد فرهنگ عمومی بشود آن وقت راه برای پدیده گفتمان سازی بسیار هموار می شود.
دعوای بعدی ما روی نظام گفتمانی و اولویت گفتمان‌هاست. و این یعنی زمین بازی را خودمان طراحی کرده ایم و مجبور نیستیم در این جنگ اراده ها فقط مدافع باشیم. آن وقت است که می توانیم مدام حمله و پیش روی کنیم.

فلسفه را به شناخت آزادانه هستی تفسیر می کنند. فلاسفه معتقدند آزادانه درمورد هستی و وجود می اندیشند. اما خیلی جالب است که فلسفه در دنیای فکری غرب مادی و در جهان اسلام، دو سیر کاملا متفاوت و مجزایی را پیموده اند؛ به گونه ای که در حال حاضر نه تنها از جهت نتایجی که به آن رسیده اند، بلکه از جهت مبادی نیز، کاملا متمایز و متفاوت هستند.
فلسفه غربی کاملا مادی شده و هر آنچه فراتر از ماده باشد را، منکر می شود؛ اما فلسفه اسلامی آنقدر رنگ و بوی اسلامی گرفته است، که در آخرین مرحله از مراحل کتاب های آموزشی فلسفه اسلامی که بدایة الحکمة و نهایة الحکمة می باشد، به صورت مفصل درمورد اثبات خداوند متعال و اثبات صفات او و … بحث می شود.
سؤال اصلی این نوشته این است که آیا آزاداندیشی نیز، همینگونه است؟ آیا آزاداندیشی ای که اُمانیسم مطرح می کند و در آن می دمد، با آزاداندیشی ای که نگاه اسلامی سفره آنرا پهن می کند، متفاوت است؟
ظاهر مسئله آزاداندیشی، آزادانه اندیشدن و یافتن حق و حقیقت یا همان حق پویی است؛ همانگونه که فلسفه تفکر آزادانه درمورد هستی بود؛ ولی اینکه این مسأله با چه هدفی طرح می شود، در اینکه به چه سمت و سویی برود، کاملا مؤثر است؛
آیا اینگونه است؟
آیا این تقریر از فلسفه اسلامی و فلسفه غربی صحیح است؟
آیا فیلسوف اسلامی ممکن است به نفی خدا برسد؟
آیا آزاداندیشی ممکن است به خلاف دستورات اسلامی برسد؟
آیا آزادندیشی راهی است برای انتقال فرامین اسلام؟

💠 تلاشی برای فهم مقاصد رهبری در موضوع آزاداندیشی از رهگذر مطالعات بیانات ایشان (1)💠

نتایجی که میتوان از مطالعه بیانات آقا در مورد آزاداندیشی بدست آورد:
🔻 1- آیا آزاداندیشی مطالبه امروز رهبری هست؟
🔹 گرچه مطالبه رهبری در سالهای اخیر مقداری کمتر از سالهای گذشته است، اما اینگونه نیست که در اساسا در سالهای اخیر این مطالبه را نداشته باشند. هم در سال 90، هم سال 93 و هم سال 98 این مطالبه تکرار شده است.
🔹 کاملا مشهود است که لحن فرمایشات آقا در سالهای اخیر، لحنی ناراحت و پرگلایه از عدم تحقق مطالبات است. وقتی آقا در سال 98 می فرماید «بنده مکرّر این را تکرار کرده‌ام و تأکید کرده‌ام و توصیه کرده‌ام؛ و خب خیلی پیشرفتی نداشته» و یا در سال سال 90 می فرمایند: «آن کرسی‌های آزاداندیشی را که من صد بار – با کم و زیادش – تأکید کردم، راه بیندازید»، آیا این تعابیر برای اینکه نتیجه بگیریم که مطالبه آزاداندیشی از مطالبات درجه اول آقا است، کم است؟؟؟

🔻 2- حضرت آقا آزاداندیشی را برای چه طلب می کنند؟
🔹 از بعضی فرمایشات آقا استفاده می شود که آزاداندیشی خودش هدف و مطلوب است و درباره آن از زمان معصومین نیز شاهد می آورند که آنها نیز با آزاداندیشی، شاگرد پروری می کردند.
🔹 ولی از بعضی دیگر سخنان استفاده می شود که آزاداندیشی خودش آثاری دارد و لذا خودش یک راهبرد است. رهبری آثار راهبردی مختلفی برای آزاداندیشی ذکر می کنند که به نظر این سخنان را می توان اینگونه جمع زد که آزاداندیشی برای سه امر، وزن راهبردی دارد:
 اول: آزاداندیشی برای رشد فکری و توسعه فرهنگ و اندیشه مردم
 دوم: آزاداندیشی برای تولید اندیشه دینی
 سوم: آزاداندیشی برای تولید نرم افزار علمی
🔹 مورد اول، امری فرهنگی و عمومی است ولی مورد دوم و سوم، امری نخبگانی و تخصصی است که جایش حوزه و دانشگاه می باشد.

#سید_ابراهیم_رضوی
#آزاداندیشی
#یادداشت 87