بسم الله الرحمن الرحیم
#یادداشت
#مشخصات_اسلام
#محمد_حسین_خانی
#یادداشت_117
#جلسه_344
#اسلام_دین_اجتماعی

ادبیات حق الطاعه
مرحوم شهید صدر در حلقات
در بحث شبهات بدوی و قبل از ملاحضه ترخیص یا احتیاط مقتضای حکم عقل چیست؟
احتیاط است یا برائت
و اینکه دایره تکلیف فقظ شامل تکالیف مقطوع می شود یا تکالیف مظنون و محتمل هم در دایره تکلیف است

شهید صدر رحمه الله این مسئله را اینطور تقریر می کند که آیا خداوند که حق مولویت دارد آیا سزاوار است که فقط ما تکالیف قطعی او را امتثال کنیم و نسبت تکالیف و افعالی که احتمال می دهیم مولی دوست داشته باشد هم باید امتثال کرد
حق مولویت مولی خیلی بیشتر از این است که ما نسبت به تکالیف محتمل بی تفاوت باشیم و حق او این است که ما به تکالیف احتمالی هم بپردازیم

این نوع نگاه با نگاه اصولی صرف تفاوت دارد
اینکه ما عبدیم ما بنده ایم وقتی احتمال هم بدهیم مولی این کار را دوست دارد وظیفه عبد این است که این کار را انجام دهد
ونباید فقط دنبال کار های باشد که مولی صریحا از او خواسته
(هرچند در عمل شهید صدر مثل مشهور عمل کرده و فقط تکالیف مقطوع را واجب الاطاعه می داند)

این نوع نگاه یک گام فراتر از فضایی فقهی شده و مبانی کلامی را بیشتر در فقه دخیل می کند

ولی اگر ما در زندگی و نوع تعاملمان با حضرت حق این نگاه را توسعه دهیم و قبل هر کاری از خود سوال کنیم
آیا خداوند این کار را دوست دارد یا نه؟
یعنی بیایم سر امتثال اوامری که مولی دوست دارد ما انها را انجام دهیم
و از واجبات و محرمات عبور کنیم
کم کم وارد فاز عاشقی می شویم

پیامبر اکرم(ص):
مَن عَشِقَ فكَتَمَ و عَفَّ فماتَ فَهُوَ شَهيدٌ .
هر كه عاشق شود و عشق خويش را كتمان كند و پاكدامنى ورزد و با اين حال بميرد، او شهيد است.
( كنز العمّال : ۷۰۰۰ )
به نظر عاشقی با معبود یعنی برای عشق ورزی به عشقت از هیچ تلاشی برای کسب رضایتش دریغ نکنی
واو را ناراحت نکنی
و در دلش کسی غیر از عشقش نباشد که:
قُلوبٌ خَلَت من ذِكرِ اللّه ِ فأذاقَها اللّه ُ حُبَّ غَيرِهِ .

#یادداشت
#مشخصات_اسلام

#حامد_خواجه
#یادداشت_128
#جلسه_344

⭕️محور جامعه حق یا عشق؟

اگر شان انسانی بالاتر از حق است و ظرفیت انسانی، ظرفیتی فرا‌تر از حق است، پس چرا باید اجتماع را بر اساس حق صورت‌بندی کنیم؟ این که ظرفیت انسانی فراتر از حق است و ما تنها در حد حق، جامعه‌سازی کنیم، استفاده نکردن از تمام ظرفیت است. وقتی ظرفیت و شان انسان، عشق است و می‌توان در ساحت عشق با انسان گفتگو کرد، بسنده کردن به ظرفیت پایین‌تر و فقط جامعه را بر اساس حق پیش بردند، کم لطفی به این ظرفیت انسانی است.
آیا نباید جامعه ایده‌آل در نظر ما آن جامعه‌ای باشد که بر مدار عشق باشد و محور آن عشق باشد؟

نسل ما جبهه‌های دفاع مقدس را تجربه نکرده است ولی آنچه از خاطرات و نوشته‌های دوران دفاع مقدس به ما رسیده است، حال و هوایی را به ما نشان می‌دهد که بیشتر از آن که حق مدار و محور باشد، عشق است که مدار ومحور است. ایثاری که در این دوران نظم را برهم می‌زند، آن زمان خود همان نظم حاکم بر آن فضا بوده است.
🌺

#یادداشت
#حمزه_وطن_فدا
#مشخصاتـاسلام
#یادداشت_105
#جلسه_344

حق مهمتر است یا تکلیف
غیرت بر حقوق باید بیشتر باشد ، یا غیرت بر تکلیف
محوریت یافتن ادبیات حق برای جامعه مفید تر است یا محوریت یافتن ادبیات تکلیف

این سوال ها پاسخ در خور نمی یابند ، مگر آنکه ابتدا معلوم شود ، دوربین را در کدامین سوی صحنه کار گذاشته ایم ؟
از کدام منظر و در کدام نسبت داریم به این پدیده نگاه میکنیم ؟
به نظر میرسد جواب ها با توجه به منظر ، نسبت و جهت دوربین کاملا مغایر است

اگر من به خودم در نسبت به دیگران نگاه کنم ، طبیعتا تورم ادبیات حق و حقوق ، از من، انسانی خودبین و خود پرست خواهد ساخت
توجه من را به حقوقی که از من ضایع میشود گسترده میکند و از انجایی که در این عالم ، حقوق کمی از انسان توسط سایرین مراعات میشود ، مرا از یک سو به طلبکاری از غیر و از سوی دیگر به نارضایتی و بدبینی میکشاند ،
تشدید این حالت هم در ادامه مرا با تکوین و خدای عالم درگیر خواهد ساخت
کما اینکه در دنیای انسان غربی این درگیری با عالم به اوج خود رسیده است.

لذا به نظر میرسد ازنگاه من به خودم در نسبت با دیگران ، باید مساله تکلیف جدی باشد
تکلیف من چیست ، من در قبال دیگران چه کرده ام ، چه حقی از دیگران به گردن دارم ، از خدا و نبی و امام و مردم تا گیاه و حیوان و دیگران

اما اگر از نگاه من ولی در نسبت دیگران با من این بحث دنبال میشود ، مطلوب است که بحث حقوق و جدیت حقوق در ذهن و جان من رشد کند و طبیعتا بحث تکلیف کمرنگ تر و کمرنگ تر گردد.

اما اگر از زاویه من به دیگران در نسبت با هم نگریسته شود، طبیعی است که بحث حق و تکلیف یک حالت استواء و برابری دارند و در رابطه دیگری با دیگری ، حق و تکلیف هر دو به یک میزان مورد توجه است

و اگر از منظر معلم و مربی جامعه به این پدیده نگریسته شود ، طبیعی است که ادبیات تکلیف انسانی در مراعات حقوق دیگران جلوه بیشتری خواهد یافت.

لذا آنچه باید در جامعه بالا بیاید و گفتمان گردد
هیچ کی از حق و تکلیف به تنهایی نیست

بلکه در یک جامعه ایده آل ، ادبیاتی که ورو زبان و ذهن و قلب جامعه است
ادبیات ، #تکلیف_من و حق_تو است
من از یک سو نگران تکلیف خود و درعین حال نگران تکلیف تو هستم

درست بر عکس در یک جامعه فاسد
ادبیات گسترده ، ادبیات #حق_من و #تکلیف_تو ست .

این ادبیات فاسد است که گسترشش ، طلاق ها و جدایی ها را دامن زده است ، از بین رفتن روابط والدین و فرزندان را موجب شده است ، انسان زیاده خواه بی قرار طلبکار را کثرت بخشیده است ، خط تولیدی از انسان افسرده ناراضی راه بینداخته است ، محیط زیست را به کثافت کشیده است ، جنگ ها و دزدی ها را موجب شده است
چرا
چون حق من است که خوشبخت باشم ، حق من است که حرفم پیش برود ، حق من است که ….
پس من چه ؟
حق تو تا جایی محترم است که مراعات نکردنش حق من را ضایع سازد
لذا زور گفتن به مظلوم ناتوان عین حق من است
استعمار آفریقا حق آمریکاست
کشتن و به بردگی گرفتن مردم دنیا حق من است

القصه ، جهان موجود زاییده گستردن ادبیات #حق_من است
و تمدن نوین اسلامی در گرو گستردن ادبیات #حق_تو

حال سوال این است که انگیزه مراعات #حق_تو چگونه در من شکوفا میشود
با اینکه من بیش از تو حقوق خودم را میشناسم و می یابم و نسبت به آن شوق و تعهد دارم
چگونه میشود که در یک جامعه ای ادبیات #حق_تو میتواند گسترده گردد؟

ان شاء الله در یادداشت بعد.
.

#یادداشت_مشخصات_اسلام
#محمد_صحرایی
#یادداشت_98
#جلسه_344

جامعه هویتی غیر از اجتماع افراد دارد. چه بسا اجتماعی که هویت اجتماعی در ان شکل نگیرد یا خیلی ضعیف باشد و براحتی از هم بپاشد.
هویت اجتماعی یافتن یک جمع یک أمرمشکک است و به میزانی که افراد آن اجتماع بسط وجودی یافته باشند و از خودمحوری بدور شده باشند هویت اجتماع شدیدتر میشود.
به عبارتی افراد بشر در مسیر رشد وجودی به جایی میرسندکه در عین اینکه تشخص خود را از دست نداده اند اما گسترده تر از شخص خود شده اند و بر افراد دیگر هیمنه وجودی پیدا کرده اند و افراد دیگر جامعه خارج از وجود اینها نیستند.
البته ممکن است خود این افراد متوجه این رشد خود نشده باشند اما این بسط خود را با دلسوزی و غم دیگران را خوردن نشان میدهد.
اگر افراد جامعه به این سمت حرکت کنند هویت های افراد به سمت وحدت حرکت میکند درعین اینکه تشخص خود را از دست نداده اند( وحدت وجود در عین تشخص و کثرت)
با این توضیح هویت اجتماعی ساحتی مشترک و مهیمن از وجود انسان های جامعه است که درعین حفظ ساحتهای تشخصی، میان افراد جامعه وحدت وجودی پیدا شده است
این حیث وجودی مشترک همان هویت جامعه است که در عین وحدت حیث تشخص افراد محفوظ مانده است.
اینگونه است که مرحوم علامه همه ی عمر برای خود دعایی نمیکنند درحالیکه دلسوزترین افراد در حق خود بودند. دعای ایشان برای دیگران عینا دفعا در حق خودشان است. اینگونه است که پیامبر وقتی در قیامت میفرمایند خدایا أمتم، یعنی خدایا خودم

#یادداشت_مشخصات_اسلام
#محمد_صحرایی
#یادداشت_99
#جلسه_344
#تحلیل_وجودی_از_تقدم_عشق_بر_حق
در صحنه ی وجودی انسان عشق مقدم است یا عدالت؟
پاسخ به این سوال خیلی ساده است آنگاه که وجود انسان را یک وجود ربطی و در نیتجه یک وجود عاشق خدا بدانیم.
شما در نسبت به مخلوقات خداوند به حکم خداوند (اعم از حکم تکوینی و تشریعی) وظایفی دارید.
این وظائف را اگر به خودی خودش و در نسبت با افراد ذی حق ببینیم بدون در نظرگرفتن معشوق حقیقی یعنی خداوند، این وظائف رنگ حقوق بخود میگیرند
مثل اینکه شما موظف هستید برای اهل خانه میوه و لباس و غذا بخرید و نیازهایشان را تامین کنید.
اما همین افراد اگر به خدا منتسب شوند یعنی عباد الله و عیال الله محسوب شوند و ربطشان به خداوند در نظر گرفته شود همه ی آنچه که سابقا بوی أداء حق داشت الان بوی عشق به خود میگیرد. دیگر خرید برای عیال الله است و صدقه است و هر قدمش بی نهایت را در می نوردد.
نگویید عشق کار عدل را به هم میریزد چرا که آنجا که پای معشوق جقیقی یعنی خداونددر افعال انسان باز شد یعنی انسان در مسیر فطرت وجودی خود گام برداشت همه ی مصالح هم در سطحی بالاتر از حق رعایت خواهند شد. چرا که وجود همه اش علم و همه اش کمال و خیر است.
اتفاقا درمسیر عشق عدالت در سطح بالاتری و مهیمن بر عدالت فقهی حاصل میشود.
محبت مرد به همسرش آنگاه که او را هدیه و امانت خدا بداند بسیار متفاوت و مهیمن بر محبتش به همسرش است آنگاه که محبت کردن به همسر را یک وظیفه و حق همسر بداند.
عشق سطح احقاق حق را آنقدر بالا خواهد برد که حق هرگز خوابش را هم نخواهد دید.
و اصلا عشق است که به حقوق معنا میدهد و حقوق را به موقف صحیح شان می برد.
مثلا همسر بعنوان تجلی جمال الهی در زندگی مان حقوقی خواهد داشت که لطافت همه ی وجود این حقوق را فراگرفته بخلاف تفسیر خشک حقوق از ضرورت دادن حقوق همسر که بیشتر صورت معامله و عوض و معوض دارد

#مشخصات_اسلام
#یادداشت
#احمد_قوی
#یادداشت_84
#جلسه_344

امان از این اشتراک لفظی!

به نظر می رسد عدم توجه به اشتراک لفظی داشتن در معنای حق و فقه و عدالت ، یک عامل جدی در مباحثات روز سه شنبه بود.

🔸 اگر حق را در برابر باطل و عدل را در برابر ظلم و عملی فقهی را در برابر عملی که از نظر شریعت مرجوح است بدانیم قطعا هر فعل و مفهوم اخلاقی باید در چارچوب حق و عدل و فقه باشد.

حتی تقسیم عدل به فقهی و فلسفی نیز گره گشا نیست. چرا که عدل فقهی اعم از الزامی و غیر الزامی بودن ( به تعبیر بهتر فریضه و سنت و مندوب) یک فعل است.
لذا افعال اخلاقی ( یا مستحب یا غیر الزامی) هم در چارچوب و ذیل عدل فقهی قرار میگیرند. و اساسا اگر ایثار در چارچوب عدل فقهی قرار نداشته باشد امری اخلاقی محسوب نمی شود. مثلا ترحم به کسی که باید حد شرعی بر او اقامه شود یا علی المبنای کراهت سلام کردن به زنان جوان، انجام دادن این عمل، فعل اخلاقی ( تقویت اخوت ایمانی) محسوب نمی شود.

اما اگر حق (حقوق) و عدل فقهی را به معنای الزام آور بودن و قانونی که انجام ندادنش توبیخ دارد (مثلا واجبات )، در نظر بگیریم ، قطعا این مدار قابل ارتقا به مدار ” سنن ، مندوبات و اخلاقیات” خواهد بود. و این ارتقا نه تنها در روابط فردی و خانوادگی بلکه در سطح حکومت و سیاست هم مطلوب است.
از همین رو است که در فرهنگ شیعی حاکم جامعه بیش از این که سلطان باشد، ولی و پدر مهربان است و مردم نیز بیش از این که رعیت باشند امت و موالی و محب هستند.

البته ارتقای مدار به معنای دور زدن و زیر پا گذاشتن مدار قانون و الزام آوری (حقوق) نیست. بلکه مدار قانون و الزامیات همواره به عنوا پیش فرض باید مراعات شود. و الا آسیب های فراوانی متوجه جامعه خواهد شد.

پ ن : شاید اگر به جای مفاهیمی مثل حق و عدالت از قانون و الزام آوری یا حتی تعابیری بهتر استفاده شود محل نزاع شفاف تر و اختلاق کمتر شود.

#یادداشت
#یادداشت_82
#مشخصات_اسلام
#جلسه_344
#سعید_خورشیدی
#فقه_و_حقوق_یا_فقه_و_تکلیف؟
سوال :
گفته شد ادبیات منظم حقوق محور مطلوب است اما در صورت ارتقا وارد ادبیات غیر منظم تکلیف محور خواهیم شد که یک درجه افضل خواهد بود.
سوال این است که فقه مگر همان چیزی نیست که نظام حقوقی را به دست میدهد ؟ آیا ما قرار است از فقه به جای دیگری ارتقا بخوریم ؟ آیا فقه اسلامی که معجزه بود و قرار بود ابزار اصلی سلوک باشد ، اینجا و در مقام مواسات و برادری و مانند اینها ، ساکت است و نظم و قاعده ای ارائه نمیکند ؟
پاسخ احتمالی :
میتوان برای فقه نیز مراتبی در نظر گرفت : فقه اصیل ، فقه حقوق محور ، فقه تکلیف محور
به نظر میرسد فقه اصیل که مقصود ما از آن همان شریعت الهی در بیان معصومین است ( ع) هردو رویکرد را در میان هم دارد و از این جهت جامع است.
اما در ادامه و در اثر شرایط تاریخی و سبقه های اندیشه ای به طرز هوشمندانه ای دو نوع جهت دهی به فقه داده شده است : جهت دهی حقوقی و جهت دهی تکلیفی
البته امروز جهت حقوقی غلبه بیشتری دارد اما این نباید موحب شود تا فقه را فاقد شانیت برای جهت تکلیفی بدانیم.

#یادداشت
#یادداشت_84
#مشخصات_اسلام
#جلسه_344
#سعید_خورشیدی
#عامل_سلطه
#چطور_استاندارد_تعیین_کنیم ؟
در سالهای قبل و بعد از جنگ جهانی دوم یک گروه خاص توانستند همه منافع جهان را تصاحب کرده و بین خود تقسیم کنند.
ابزار نظامی، اختراعات و اکتشافات علمی و کارخانجات صنعتی در همه جهان متعلق به اینها و یا پیروان اینها شد. اتفاقات تاریخی را هم تا جایی که میتوانستند به نحو مطلوب خود رقم زدند و آنجا که نتوانستند با روایت مطلوب خود نوشتند !
ما در ادبیات خود آن گروه را با همه مشتقاتش نظام سلطه نامیده ایم !
واضح است که چنین سلطه ای صرفا از طریق اقتدار نظامی رقم نخورده !
سازمان ملل متحد، سازمان جهانی بهداشت و سازمان استاندارد جهانی همگی بین سالهای 1945 ( پایان جنگ دوم جهانی ) تا سال 1948 تشکیل شده اند. مسائل متعددی این زمینه را برای این ابتکار آماده کرده اند.
یکی از آن عوامل، تولید کشورهای ساختگی استعمار زده جهت نشان دادن وفاق بین المللی بوده.
یک عامل دیگر که نمیتوان آن را نادیده گرفت، وفاق و گفتگویی است که در دو دهه قبل از تاسیس این نهادها بین نخبگان علوم تجربی و متفکرین کشورهای غربی رقم خورده است. یکی از مصادیق آن کنفرانس سالانه سولوی بوده که تمامی فیزیکدان ها را جمع میکرده و به همگی آنها جهت میداده و از برخی تقدیر میکرده است.
در جریان انقلاب اسلامی هم میتوان دغدغه توحد و وفاق میان مراجع و علمای اسلام و حتی تحصیل کردگان غیر حوزوی ، در فعالیت های امام خمینی (ره) به نحو پررنگی مشاهده نمود.
نتیجه سریع جهت عدم اطاله یادداشت :
زمینه سلطه اسلام را وفاق و گفتگو میان نخبگان جهان اسلام فراهم میکند.
آری به اتفاق جهان میتوان گرفت ! اما اتفاق جز از در گفتگو محقق نخواهد شد !

#امید_فشندی
#یادداشت_201
#جلسه_344
#مشخصات_اسلام

🔰 حق و تكلیف، عدل و انصاف، ایثار و اخلاق

حق و تكلیف دو روی یك سكه است، سكه‌ی ارتباطات میان اجزای هستی و خصوصا میان انسان‌ها با هم، و انسان‌ها با غیر آن

انسان‌ها به تناسب «اصل وجود» خود و «نسبتی» كه با یكدیگر برقرار می‌كنند، حقوقی بر هم دارند و رعایت این حقوق از هر سو، تكلیف است.

تكالیف دینی نیز برآمده از حقوق انسان‌هاست اما با طعم تربیتی، به زبان تكلیفی بیان می‌شود.

#عدل هم كه رعایت آن حقوق است، چه میان مردم، چه میان مردم و مسئولان حكومت.

#انصاف ظاهرا مكمل عدالت و به‌تعبیری حد بالای آن است؛ جایی كه عدالت در ظاهر رعایت شده اما باطن امر یا اسباب و عللی هست كه توجه به آن نیز لازم است. انصاف البته بیشتر امری شخصی و بی‌ضابطه است، گرچه قابلیت ارزیابی جمعی هم دارد.

#ایثار اما #انصاف نیست، چه در ایثار گونه‌ای «از حق خود گذشتن» است، آن هم حقی كه در دست و اختیار خود، و مورد نیاز خود است، نه حقی كه در تصاحب دیگری است یا به آن نیازی نداریم (كه دومی انفاق است و بخشش از مازاد نیاز)

ایثار و انصاف اما هر دو خاصیت ترمیمی و واكنش به عدم رعایت حقوق و انجام تكالیف و بی‌عدالتی است؛ در ایثار و انصاف نوعی هم‌ذات‌پنداری و جان‌یكی‌دانستن و خود را نسبت به تمام مسائل مسئول دانستن است، ایثار و انصاف نیاز به توسعه‌س وجودی دارد و از خویش به‌درآمدن و از ظاهر عبور كردن می‌خواهد.

21 آبان 1400

#یادداشت
#مشخصات_اسلام
#جلسه_344
#علی_اکبرنژاد
#یادداشت_63

 

🔰 از #خاتم تا #خمینی (۴)

✅✅ اسلام زندگی‌گرا، اسطوره‌ی جهان اسلام (۲)

🔸چیزی نگذشت که مدرنیته در قامت یک تمدن، بر تمام ساحات فردی و اجتماعی جوامع اسلامی سایه انداخت. و یوغ بردگی مدرن بر گردن آحاد مسلمان، اندیشمندان اسلامی و جریانات اسلامگرا سنگینی کرد.

🔸با سیطره‌ی تجددگرایی غربی، خصوصا پس از حوادث خاصی از جمله بروز دو جنگ بزرگ جهانی، فروپاشی امپراطوری عثمانی، تدوین قرارداد سایکس‌پیکو، ظهور اسرائیل، اشغال فلسطین و… این سوال در ذهن اسلامگرایان بیش از پیش قوت پیدا کرد که چرا ما به این روز افتادیم؟!

🔸البته ریشه جریان اسلامگرایی را می‌بایست در دوره‌ی قاجار و ظهور جریان منورالفکری قدرتمندی جست که سرتاپای ایرانی مسلمان تراز را کاملا غربی می‌پسندید. و جنب و جوش سیدجمال‌الدین اسدآبادی در کشورهای مختلف اسلامی، تشکیل نهضت اخوان المسلمین در مصر و اقدامات موثر نواب صفوی را در همین جهت می‌بایست تحلیل نمود؛ که اسلام نه فقط در چهره‌ی یک سنت دیرپا، بلکه در قامت یک ایدئولوژی زندگی‌گرای اجتماعی، اصلی‌ترین عامل نجات بخش ملت‌هاست. به خصوص ملت‌های اسلامی که مدت‌هاست، داغ افول و سقوط تمدن خویش و بردگی اجانب و کفار را بر تارک خود حس می‌کنند.

🔸می‌توان اسلام سیاسی را اصلی‌ترین کلیدواژه‌ی برای بیان منظومه‌ی مطلوبات جریانات اسلامگرا و ملت‌های مستضعف اسلامی دانست.

🔸اما در میان جریانات اسلام‌گرا به نظر می‌رسد تنها ایده‌ی حضرت امام در تشکیل نظام جمهوری اسلامی بود که علاوه بر موفقیتی قابل توجه، آینه‌ی تمام‌نمای اراده‌ی اکثریت جوامع اسلامی و گروه‌های اسلام‌گرا بود. فلذا در آغاز انقلاب شاهد بیعت بسیاری از این جریانات با حضرت امام هستیم که گویی هویت تاریخی خویش را در شخصیت نهضتش جستجو می‌کنند.

🔸این خمینی بود به اسلام سیاسی -این گوهر گمشده‌ی مسلمین- لباس عمل پوشاند.
اسلام جامع، اسلام زندگی‌گرا، اسلام اجتماعی، اسلامی که حضرت خاتم الانبیا از مکه در قالب نهضت و از مدینه در قامت حکومت بنیان گذاشت…
اسلام خمینی…
اسلام ناب محمدی…