#جامعیت_اسلام ،اجتهاد_پذیری

بسم الله الرحمن الرحیم
#یادداشت
#مصطفی_امیدی
#یادداشت_58
#جلسه_340
#جامعیت_اسلام
#اجتهاد_پذیری
#حجیت_یا_قطعیت
یکی از بارزترین ویژگی های دین اسلام که مستلزم خاتمیت هست اجتهادپذیری هست اما چیزی که ذهن را درگیر می‌کند ادعای قطعیتی است که بعدا نقض می شود بارها و بارها در مسائل مختلف با این بحث مواجه شدیم که به واسطه ی وثاقت مطلبی را به اهل بیت نسبت دادیم، از طرفی هم اهل بیت حقیقت محض هستند و کلام شان #واقع به همین دلیل به اطمینان و گاها حتی به یقین می‌رسیم این درحالی هست که در دوره ای دیگر با ادله دیگر یا روایتی مستندتر به نتیجه کاملا متفاوت از شکل اول می رسیم و اینجا نیز به همان اطمینان و یقین می رسیم که این عقلا محل اشکال هست
یکی از مشکلاتی که به شخصه با علوم دینی دارم ادعای قطعیت هست آن هم در جایی که وقتی به وادی عمل و مبتلا به انسانی می‌رسند به ظن معتبر و اماره تعدیل می شود درحالی که ادعای در جستجوی یقین بودن سرجای خودش باقیست
از طرفی در غرب هم به شکاکیت محض رسیدند جایی که عقل عملا همیشه متزلزل هست و زیر پایش خالیست
با اینحال به نظر من دیدگاه غرب به صداقت نزدیکتر هست بشر منقطع از وحی تا وقتی که اتصالش به وسیله منجی برقرار نشده حرف از اطمینان و قطعیت نباید بزند

عدم پذیرش عقل به عنوان یک منبع باعث انسداد باب اجتهاد

#يادداشت
#مشخصات_اسلام
#عقيل_رضانسب
#يادداشت_257
#جلسه_340

💠 عدم پذیرش عقل به عنوان یک منبع باعث انسداد باب اجتهاد

شهید مطهری در بحث مشخصات اسلام از منظر ایدئولوژی یکی از این مشخصات را اجتهادپذیری می داند که دو دلیل دارد یکی اینکه «كلّيات اسلامى به گونه‏اى تنظيم شده است كه اجتهادپذير است.» و دیگری «قرار گرفتن عقل در شمار منابع اسلامی است.»
مجموعه آثار شهيد مطهري (وحى و نبوت)، ج‏2، ص: 241

اما به نظر می رسد عامل دوم از عامل اول مهمتر است، یعنی اگر عقل به عنوان یک منبع اسلامی پذیرفته نشود، کلیات اسلامی اجتهادپذیری را فراهم نمی کند، چون آن چیزی که کلیات اسلام را موارد جزئی و متغیر تطبیق می دهد عقل است، اگر حجبت عقل به عنوان یک منبع اسلامی پذیرفته نشود، دلیلی ندارد که تطبیق اصل کلی بر فرع، یا اصل ثابت بر متغیر حجیت داشته باشد.
عقل در اندیشه شیعی بسیار جایگاه عظیمی داده شده است، فی الواقع عقل در کنار سایر منابع قرار داده نشده، بلکه همه آنچه که به واسطه نبی آمده از قرآن و سنت و روایات به عنوان حجت ظاهری دانسته شده و عقل در عداد آن ها به عنوان حجت باطن معرفی شده است.
«إِنَّ لِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حُجَّتَيْنِ حُجَّةً ظَاهِرَةً وَ حُجَّةً بَاطِنَةً فَأَمَّا الظَّاهِرَةُ فَالرُّسُلُ وَ الْأَنْبِيَاءُ وَ الْأَئِمَّةُ ع وَ أَمَّا الْبَاطِنَةُ فَالْعُقُول‏» الكافي (ط – الإسلامية)، ج‏1، ص: 16

به نظر می رسد که استنباطات شرعی ما هنوز نتوانسته عقل را تا این سطح مورد استفاده قرار دهد و این میزان به آن جایگاه بدهد. اصول فقه ما در بخش «ادله شرعیه عقلیه» بسیار نحیف است و برخی بیش از درک «حسن و قبح» شأنی برای عقل قائل نیستند.

عقل، اجتهاد، خاتمیت، جامعیت و جاودانگی دین

#امید_فشندی
#یادداشت_198
#جلسه_340
#مشخصات_اسلام

🔰 عقل، اجتهاد، خاتمیت، جامعیت و جاودانگی دین

در مواجهه‌ی نخست، قبول مقوله‌ی #اجتهاد در دین، با قول به #جامعیت آن ناهم‌خوان است؛ چه اینكه جامعیت جایی برای اجتهاد باقی نمی‌گذارد.

اما در مواجهه‌ای ژرف‌تر برای جمع میان آن دو، باید جوهری از اجمال را در دل جامعیت تصویر كرد تا گزاره‌ای معقول شود.

باور به خاتمیت دین، علاوه بر قول به جامعیت آن، قبول جاودانگی آن را نیز در پی دارد، و این مفاهیم همه با هم گره خورده است.

حال چالش اصلی این است كه خاتمیت، جامعیت و جاودانگی آن را با عقل‌ورزی و اجتهادپذیری آن جمع كنیم.

12 آبان 1400

اجتهادپذیری اسلام از نظر استاد شهید

#مشخصات_اسلام
#یادداشت
#احمد_قوی
#یادداشت_80
#جلسه_340

اگر چه مطالبی که مرحوم استاد شهید در مورد اجتهادپذیری اسلام فرمودند درست و قابل قبول است اما می توان این نکته را به وضوح مشاهده کرد که مباحث کاملا در سطح اجمالیپ و کلیات بیان شده و اصلا جواب گوی پیچیدگی های اجتهاد ورزی در لایه ی اجتماع و تمدن نیست. شاید دلیل این امر هم عدم ابتلای واقعی و عینی فقه ما با مسائل پیچیده جامعه بوده باشد.
در مقابل فقه اهل سنت که به دلیل ابتلا به پیچیدگی های حکومت داری و ساخت حاکمیتی که پیدا کرده عملا نتوانسته در مسیر مستقیم اجتهاد ورزی ثابت قدم بماند و به افراط و تفریط های فراوانی (از قبیل عقل گرایی یا حدیث گرایی افراطی و در ادامه بستن باب اجتهاد و تقلید از مذاهب اربعه و همچنین نهضت احیای اجتهاد و سلفی گری و فقه مقاصدی و…) در امر اجتهاد گرفتار شده. بنابراین اگر چه نقدهای پیشا حکومت داری ما به فقه اهل سنت درست است ولی این واقعیت نیز غیر قابل انکار است که این نقد ها به یک معنا نقد ما قبل از ورود به میدان است در حالی که آن ها با مسائل و پیچیدگی های بسیار دشواری روبه رو بوده اند.
چیزی که خود ما هم امروزه به آن مبتلا شده و به وضوح دریافته ایم که حکومت داری و جامعه پردازی بر مبنای یک اجتهاد بدون افراط و تفریط فوق العاده دشوار است. و صرفا با بیان نکاتی کلی از قبیل بازگرداندن فروع به اصول یا قرار دادن عقل در منابع حجیت نمی توان اجتهاد مصابی به حمل شایع ارائه کرد.
☘️

جامعیت

#یادداشت
#حسین_علیمردانی
#مشخصات_اسلام
#جلسه_340
#جامعیت

وَسَخَّرَ لَكُمْ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا مِنْهُ
(آیه 13 سوره جاثیة)

آیا می شود که خدای متعال همه ی آسمان ها و زمین را به تسیخر ما درآورده باشد اما به ما نحوه ی استفاده از آن ها را نگفته باشد تا ما با استفاده از این نعمات خود را به تباهی نکشیم؟

در عصر ما تمدن غرب، سرمست از این تسخیر است و با تمام توان تلاش می کند همه چیز را تحت سیطره ی اراده ی خود درآورد.
با استفاده از همین قابلیت، انسان را مبدأ همه چیز می داند و در پی نفع حداکثری از تمام موجودات عالم است.
حال این انسان، رقت انگیز است! با اینکه تظاهر می کند خود مبدأ عالم است، اما در خود وجدان می کند که هیچ است، این حس مدام او را آزار می دهد و او پیوسته در تلاش است که از این جهنم کثرت رهایی یابد… نتیجه ی این حال روحی، استفاده حداکثری از اسباب غفلت است؛.
.

از #خاتم تا #خمینی (۱)

#یادداشت
#مشخصات_اسلام
#جلسه_340
#علی_اکبرنژاد
#یادداشت_60

 

🔰 از #خاتم تا #خمینی (۱)

✅✅اسلام دین خاتم است.

🔸سخن از دین خاتم کار ساده‌ای نیست. وقتی از خاتمیت دین اسلام سخن گفتیم لاجرم خود را در ورطه‌ی پاسخگویی به سوالات فراوانی انداخته‌ایم که نیازهای فطری انسان به طور طبیعی به ما تحمیل خواهد کرد. مسئله خاتمیت فی‌الواقع توقع بشر را از دین خیلی خیلی بالا می‌برد.

🔸بشر به حق انتظار پاسخگویی دارد. نهاد دین را به چالش کشیده و در محضر دادگاه عقل و عدل، مدعیان دین‌شناسی و دین‌ورزی را مورد خطاب قرار داده و به استنطاق وادار می‌سازد. رسالت نبی مکرم اسلام، گویی بشر را نسبت به دستاوردهای دین پرتوقع نموده است.

🔸بشر از دین هم اخری می‌خواهد هم دنیا.
هم آسمان می‌خواهد هم زمین.
هم فرد می‌خواهد هم جامعه.
هم فرهنگ می‌خواهد هم اقتصاد.
هم اندیشه می‌خواهد هم عمل.
هم…

🔸پس “جامعیت”، انتظار عقلانی و فطری و حقیقی بشر است از دین خاتم.

 

✅✅اسلام دین جامع است.

🔸گفتیم که انتظار به حقِ بشرِ رشد یافته از دین، جامعیت است. حال این جامعیت به چه معناست؟
دایره‌ی شمولیت آن، چه ابعادی را دربرمی‌گیرد؟

🔸به نظر می‌رسد از دو حیث جامعیت دین به منصه ظهور می‌رسد:
1⃣ اجتهادپذیری در مواجهه با اقتضائات عصری و مصری
2⃣ زندگی‌گرایی در عین آخرت‌گرایی (پیوند آسمان و زمین)

📌از یک جهت بشر، هویت دینی خویش را تا عصر خود امتداد بخشیده و به دنبال پاسخ‌هایی قانع کننده از جانب آن می‌گردد. فلذا عقلاً باب اجتهاد، باید برای چنین دینی بازِ باز باشد.
دینی که توسعه‌ی جوامع، پیشرفت تکنولوژی، زیرساخت‌های ملی و قومی، بیماری‌های نوپدید روحی و جسمی، مسائل عرصه‌ی حکمرانی، اختلافات حوزه جغرافیای سیاسی و… دیگر مسائل نوبه‌نو که در تطور حیات اجتماعی عمدتا به انسان‌ها عرضه می‌شود، در اصول و امهات آن تزلزل ایجاد نکرده و پاسخی درخور داشته باشد.

📌از طرفی دیگر انسان ذاتا در پی آن است که ساحت روحانی‌اش تا ساحت جسمانی‌اش امتداد داده و میان هر دو حیث وجودی‌اش جمع کند. نه امکان دارد از حیات مادی‌اش دست کشد و نه از فطرت معناگرا و عنصر حقیقت جویش می‌تواند دست بردار. انگار هم خدا را می‌خواهد هم خرما را!
هر کدام را اگر مستقلا و منهای دیگری داشته باشد شدیدا دچار تزلزل و نوعی ناهمگونی با کل طبیعت می‌شود. اگر هم هر دو عنصر را داشته باشد اما معنویتش از زندگی، و زندگی‌اش از سلوک معنویش پشتیبانی نکند، باز هم دچار نوعی آشفتگی خواهد بود.

🔸 توسعه‌ی جریانات معنویت‌گرا و تصوف در دل جوامع اسلامی و یا سکولار و لیبرال، چه بسا برخاسته از همین گسست حیثیتی و هویتی است.

[ادامه دارد…]

جامعیت_دین_اسلام

#یادداشت
#حمیدرضاشب_بویی
#مشخصات_اسلام
#جامعیت_دین_اسلام
#یادداشت_108
#جلسه_339

با تحقیق اجمالی که داشتم در موضوع جامعیت دین اسلام سه نظریه موجود است:
1- دین، جامع همه ى علوم و معارف بشرى و بیان کننده ى همه ى مسائل نظرى و عملى در سطح کلان و جزئى در عرصه هاى مختلف زندگى مادى و معنوى است و تعالیم آن انسان را از هر گونه تلاش فکرى در شناخت خود، جهان و ابعاد مختلف زندگى بى نیاز مى کند.
قائلین به این نظریه همان افرادی هستند که نهایتا علومی مانند فیزیک، شیمی، روانشناسی را هم در نسخه اسلامی اش قبول دارند.

2-وظیفه ى دین، ارائه ى رهنمود براى رسیدن انسان به سعادت و کمال اخروى است، نه براى اداره ى جامعه و مسائل دنیوى.(یعنی دین اسلام برای سعادت اخروی دین جامعی است و تمامی نیازهای لازم برای رسیدن به کمال اخروی را پوشش می دهد)، امثال سروش به این نظریه قائلند

3-دین اسلام در راستاى هدف و رسالت خود، رئوس کلى همه ى معارف لازم را براى تحقق سعادت دنیا واخرت در اختیار بشر قرار دهد; به گونه اى که بشر با تطبیق آن اصول کلى بتواند به صورت نظام مند همه ى معارف و رهنمون هاى مورد نیاز براى رسیدن به سعادت خویش را به دست آورد.(از قائلین به این نظریه را می توان نگاه آیت الله مصباح رضوان الله علیه نام برد)

با توجه به سه رویکرد فوق در جامعیت دین، ابتدا قبل از اینکه بخواهیم وارد چگونگی این جامعیت بحث کنیم می بایست روشن کنیم چه رویکردی از جامعیت را مد نظر قرار دادیم و دایره نیازهای مربوط به انسان و دین را تا چه حدی قرار داده ایم بعد از آن می توان درباره چگونگی این جامعیت بحث کرد.

به نظر می آید که استاد شهید، بر محور نظریه سوم راجع به جامعیت دین اسلام بحث کرده اند و شواهدی از این مطلب را می توانیم در مجموعه آثار،ج5، ص37 مشاهده کرد:
«اید بگوییم كه مقصود از «علوم اسلامی» … یعنی علومی
كه به نوعی از نظر اسلام «فریضه» محسوب می شود و در فرهنگ و تمدن اسلامی سابقه ی طولانی دارد و مسلمانان آن علوم را از آن جهت كه به رفع یك نیاز كمك می كرده و وسیله ی انجام یك فریضه بوده محترم و مقدس می شمرده اند.»

جامعیت ادیان الهی

بسم الله الرحمن الرحیم

#یادداشت
#مشخصات_اسلام
#مرتضی_قربانی
#یادداشت_47
#جلسه_339

🕋 جامعیت ادیان الهی

دین موهبتی از جانب خداوند به انسان است. از این رو نمی‌توان گفت که خداوند موهبتی ناقص لطف کرده است.
دین هر امتی برایش جامعیت دارد، تعادل دارد، سکونت دارد. برای حل نیازهای او چاره‌ای دارد.
اما بشر در سیر و صیرورت است.
در حال تکامل است.
شکفته شدن در ذاتش است.
صعود برای او قطعیست.
از این رو باید گفت، دین سابق برای بشر لاحق تعادل ندارد زیرا مسئله‌ها و نیازهای او ارتقا یافته است. اما برای خودش اعجاز است.
بنابراین می توان جامعیت اسلام را به گونه‌ای تقریر کرد که جامعیت ادیان الهی برای امم سابقه تصور شود.
بالجمله؛ دین اسلام در قرون متاخر نسبت به روش‌های دیگر زیستن که عِدل اسلام در این قرون بیان شده، جامعیت دارد.

جامعیت به چه معناست؟

بسم الله الرحمن الرحیم
#یادداشت
#مشخصات_اسلام
#محمد_حسین_خانی
#یادداشت_115
#جلسه_339
#جامعیت_اسلام
#گزاره_نویسی

❓جامعیت به چه معناست؟
❓ابعاد جامعیت چیست؟

🔸جامعیت به معنای وسط بودن

شهید مطهری وسط بودن را به معنای التقاط نمی گیرند بلکه منظورشان مزایای طرفین را داشتن است واینکه وسط بودن جامع مزیا است

🔸جامعیت و جمع دنیا و آخرت

جامعیت دین یعنی هم دنیای فرد و هم آخرت برایش مسئله باشد مثلا دینی که به ییروان خود دشمنان دنیویشان را معرفی نکند چه دینی است .

🔸جامعیت و همه جانبگی
دین اسلام برخلاف یهودیت جهان شمول است و هیچ فیلتری برای ورود به خود ندارد
وتمام ابعاد زندگی انسان را شامل می شود.

🔸مبارزه نشانه جامعیت

اگر یک مکتبی جامع باشد از هیچ گزاره و قاعده خود نمی گذرد و نسبت به ارزش های خود بی تفاوت نیست اگر ظلم را قبیح بداند برای رفع این طلم دست به مبارزه می زند و کشته می شود این یعنی این مکتب زنده است این مکتب نظام دارد غیرت دارد
نهضت عاشورا از مصادیق این کلام است

🔸اسلام جامع (کامل)نسبت به تمام ادیان
با بررسی دین پژوهانه می توان فهمید اسلام نقطه آخر و نسخه کامل الهی برای بشریت است
این ادعا را با سختی شریعت یهود و بی شریعتی مسیحیت میتوان فهمید

🔸جامعیت برای انسانیت

با خاتمیت پیامبر اکرم و ارائه نسخه نهایی انسان کامل
این اسلام و شریعت این انسان کامل است که جوابگوی انسان کامل است
این نسخه هست که می تواند انسان را به سوی کمال انسانیت حرکت بدهد
لذا انسان کامل همان انسان جامع است و در مکتب اسلام حرکت به سمت انسانیت همان حرکت به سوی جامعیت است
فصل اخیر ادیان ابراهیمی اسلام است.

🔺اینکه عده ای ادعا کنند که اسلام جامع نیست و خیلی از امور را به عقل رجوع داده بهتر است یک دور ابواب کتب ارزشمند روایی را مطالعه کنند شاید از این ادعا دست بردارند ما مگر چقدر به شریعت و سرمایه روایی و قرانی مسلط هستیم که همچین ادعای را خلاف فرمایش قران می کنیم
وَعِنْدَهُ مَفَاتِحُ الْغَيْبِ لَا يَعْلَمُهَا إِلَّا هُوَ ۚ وَيَعْلَمُ مَا فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ ۚ وَمَا تَسْقُطُ مِنْ وَرَقَةٍ إِلَّا يَعْلَمُهَا وَلَا حَبَّةٍ فِي ظُلُمَاتِ الْأَرْضِ وَلَا رَطْبٍ وَلَا يَابِسٍ إِلَّا فِي كِتَابٍ مُبِينٍ
(انعام 59)

لازمه جامعیت داشتن دین از نگاه شهید مطهری

#یادداشت
#مشخصات_اسلام

#حامد_خواجه
#یادداشت_123
#جلسه_339

بسم الله الرحمان الرحیم

شهید مطهری برای جامعیت داشتن دین یک لازمه بیان می‌کنند، یک لازمه ذاتی و آن این که اگر قرار است دین جامعیت داشته باشد باید مباحات داشته باشد به عبارت دیگر باید یک منطقه‌ی رها و آزاد در دین وجود داشته باشد.

در بدو امر شاید اینگونه به نظر برسد که ادیان گذشته و ماقبل اسلام، قسمت‌های رها و آزاد بیشتری دارند چرا که اسلام را دین کامل‌تری نسبت به ادیان قبلی می‌دانیم و چون رهایی در آن ادیان بیشتر است لذا جامعیت آن ادیان هم بیشتر از جامعیت اسلام است.

اما این خطا از آن روست که مباح را حکم نداشتن در نظر گرفته‌ایم؛ اینکه یک منطقه‌ای حکمش اباحه باشد فرق دارد با این که دین حکمی نداشته باشد. فرق است میان این که در یک قسمتی دین حرف نزده باشد با این که حرف دین در آن قسمت رهایی و آزاد بودن است. از همین جهت است که ما احکام را به پنج دسته تقسیم می‌کنیم و نمی‌گوییم احکام چهار دسته هستند و در موارد غیر این چهار دسته، اسلام حکم ندارد. بلکه حکم دارد و حکم به اباحه است.

چنانچه در علم اصول فقه هم گفته می‌شود که اباحه گاهی ناشی از این است که فعل مباح از هر ملاکی که انسان را به سوی انجام یا ترک عمل بخواند، خالی است و گاهی ناشی از وجود ملاکی است که ان مطلق العنان بودن مکلف است.
و الإباحة قد تنشأ عن خلوّ الفعل المباح من أيّ ملاك يدعو إلى الإلزام فعلا أو تركا، و قد تنشأ عن وجود ملاك في أن يكون المكلّف مطلق العنان‏ (حلقه ثانیه شهید صدر)
🌺

نقطه اصلی بر جامعیت دین

بسم الله الرحمن الرحیم
#یادداشت
#محمد_حسن_زاده
#مشخصاتـاسلام
#یادداشت_132
#جلسه_339

🔹ظاهرا نقطه اصلی که بر جامعیت دین تاکید میشود، جامع دو ساحت عالم است. یعنی دال مرکزی که در جامعیت دین بر آن تمرکز میشود این است که دین فقط منحصر به امور مادی نیست و برای عالم آخرت نیز برنامه دارد. از طرفی دین منحصر در آخرت نیست و برای زندگی دنیای انسان نیز برنامه های مفصلی ارائه کرده است. به عبارت دیگر دین هم متکفل سعادت دنیایی انسان است و هم متکفل سعادت اخروی انسان لذا سعادت دنیوی انسان از سعادت اخروی او جدا نیست و هر دو ساحت از یک برنامه جامع پیروی میکند.

🔹مشهور است که مسیحیت دین آخرت و معنویت بود و یهود دین دنیا و مادی گری و اسلام جمع بین این دوست. هم دنیا را دارد و هم آخرت را.

🔰حضرت امام ره می فرمایند:
“آنهایی که آن طرف را می‌بینند و این طرف را نمی‌بینند ناقصند – اهدنا الصّراط المستقیم، غیرالمغضوبِ علیهم، غیرِ ضالین. در یک روایتی هست – من نمی‌دانم وارد است یا نه – هست؛ می‌گویند، نقل می‌کنند که قضیه مغضوب علیهم – به حَسَب قول مفسرین – عبارت از یهود است و ضالین عبارت از نصارا. در یک روایتی نقل می‌کنند – من نمی‌توانم تصدیق کنم، من نقل می‌کنم از آنهایی که نقل کرده‌اند – که رسول الله – مثلاً – فرموده است:کانَ اخی موسی‌ عَیْنُهُ الیُمْنی‌ عَمْیاء و اخی عیسی عَیْنُهُ الیُسْری‌ عَمْیاء، وَ انا ذُوالعَیْنَیْنِ‌ (1) آنهایی که می‌خواهند تأویل کنند، می‌گویند چون تورات بیشتر توجه به مادیات و امور سیاسی و دنیوی داشته است – یهود هم که می‌بینید دو دستی چسبیده‌اند و دارند می‌خورند دنیا را و باز هم بسشان نیست، امریکا هم آنها دارند می‌خورند، ایران هم الآن آنها دارند [می‌خورند] باز هم بسشان نیست، همه جا و همه را می‌خواهند – و در کتاب حضرت عیسی [علیه السلام‌] توجه به معنویات و روحانیت بیشتر بوده است؛ از این جهت «عین یُسرا» یش که عبارت از طرف طبیعتش است عَمْیاء بوده است – البته من نمی‌توانم بگویم‌ این از پیغمبر صادر شده لکن گفته‌اند این را- یعنی توجه به این جهت «یسار» که عبارت از «طبیعت» است نداشته و کم داشته است؛ و او هم به حَسَب شریعتش توجهش به مادیات زیاد بوده. «و انا ذوالعینین»، هم جهات معنوی، هم جهات مادی. شما احکامش را که ببینید شهادت بر این مطلب است. احکامش احکامِ – عرض می‌کنم که – سیاسیاتش [را] ملاحظه می‌کنید.”
صحیفه امام خمینی، جلد 3، صفحات 226-227

شرکت،هویتی جدید به جای خانواده

#یادداشت
#مشخصات_اسلام
#مستند_ضد
#بحران_جمعیت
#خانواده
#محمد_هادی_جوهری
#یادداشت_115
#جلسه_339

🔰شرکت،هویتی جدید به جای خانواده🔰

در اقتصاد کاپیتالیستی، چیزی که محور قرار می گیرد و همه ایده های اقتصادی بر آن سوار می شود، سرمایه است. سرمایه به عنوان یک شی اساسا باید به عنوان یک ابژه مورد بررسی قرار گیرد اما در اقتصاد سرمایه داری به خاطر انباشت این سرمایه و میزان اهمیت بالای آن ، تبدیل به سوبژه می شود. این یعنی سرمایه از یک شی مفعول به یک فاعل در نظام محاسبات تغییر پیدا می کند.
سوبژه شدن سرمایه ثمره یک جهان بینی و ایدئولوژی می باشد. این سوبژگی سرمایه سبب می شود در نظام محاسبات اقتصادی و اجتماعی سرمایه نه دیگر به عنوان یک شی مفعول بلکه به عنوان یک فاعل اثر گذار در صحنه حضور پیدا کند لذا دست به تغییر برنامه های اقتصادی و اجتماعی زده و آن را به نفع خود تغییر میدهد.
لذا در ادبیات اقتصادی و اجتماعی می بینیم که انباشت سرمایه مورد اهمیت واقع می شود. در صورتی که سرمایه اساسا یک ابژه ای بیش نیست و نمی تواند تاثیر فعال در شناخت و ارزش گذاری ها داشته باشد. اما در فرهنگ کاپیتالیستی این سرمایه به سبب سوبژگی خود به صورت فعال خود را به عنوان یک عامل مهم و ارزشمند معرفی می کند.
وقتی سرمایه به عنوان یک سوبژه در نظام معرفتی قرار می گیرد، می تواند ویرایش های اساسی به نظامات اجتماعی بزند. یکی از ویرایش هایی که سوبژگی سرمایه به نظامات اجتماعی می زند، دخالت در مفهوم خانواده است.
چرا که مفهوم خانواده در ادبیات دینی به عنوان اولین و مهم ترین نظام اجتماعی ، از اهمیت بالایی برخوردار هست. و خود را در محور محاسبات اجتماعی قرار می دهد. محوریت خانواده از اهمیت و جایگاه ویژه انسان گرفته شده است اما وقتی سرمایه محوریت انسان را از او می گیرد و خود را به عنوان مهم ترین مسئله در نظام معرفتی معرفی می کند. به تبع آن خانواده از محوریت نظام اجتماعی می افتد. و جای خود را به شرکت می دهد. شرکت یعنی محل کسب و جمع آوری سرمایه .
در فرهنگ و تمدن اسلامی، انسان ها، هویت اجتماعی خود را با خانواده خویش معرفی می کنند. اما در ادبیات و فرهنگ غرب مدرن، هویت اجتماعی هر فرد به شرکت و محل کسب سرمایه اوست.
زمانی که خانواده محوریت نظامات اجتماعی را داشته باشد، سایر مسائل اجتماعی، خود را با آن هماهنگ می کنند. فلذا وقتی در خانواده مسئله ای به نام فرزند آوری اهمیت پیدا می کند تمامی نظامات اجتماعی دیگر خود را با آن هماهنگ کرده و سعی در همراهی با آن را دارند.
اما در نظام غربی، شرکت به دلیل محوریت خود و غایت انباشت سرمایه بیشتر در خود، هر چیزی که مانع این مسئله شود را منع می کند. فلذا در ادبیات سرمایه داری، مفهوم خانواده و به تبع آن مفهوم فرزند آوری به دلیل مانعیت که برای انباشت سرمایه دارند ، از چرخه اهمیت خارج شده و سبب می شود در فرهنگ و تمدن غربی، فرزند و خانواده بیشتر تبدیل به یک شر شود.
فلذا شاید بتوان این گونه ادعا کرد که بحران جمعیتی که دنیای توسعه یافته و در حال توسعه امروز با آن مواجه هست، ریشه در سوبژگی سرمایه و اقتصاد سرمایه داری است .چرا که سوبژگی سرمایه تمام نظام معرفتی را تحت تاثیر خود قرار داده است. و به سبب این تاثیر نظامات اجتماعی از جمله نظام خانواده و مسئله فرزندآوری آن نیز تحت شعاع قرار گرفته است.
و به تبع تنها راه مقابله با این بحران جمعیتی چیزی جز مقابله با نظام سرمایه داری نیست. و راه مقابله با نظام سرمایه داری، بازگرداندن سرمایه از سوبژه به اوبژه است.

لوازم جامعیت اسلام

#یادداشت_مشخصات_اسلام
#جلسه_339
#محمد_صحرایی
#یادداشت_93

🔹”یکی از لوازم جامعیت اسلام این است که دایره ی مباحات یعنی منطقة الفراق داشته باشد”

✔️در مورد این گزاره دو نکته باید مورد توجه قرار گیرد.

⏹اول اینکه اصلِ وجودِ منطقه الفراق، شرط جامعیت است نه گستردگی اش.
❗️در بیانات برخی از عزیزان احساس شد که اینطور برداشت کرده اند که هرچه دامنه ی مباحات بیشتر باشد دین جامع تر خواهد بود!!!

⏹نکته دوم در مورد معنای مباحات است.
مباح گاهی در مقابل حرام بمعنای حلال و گاهی در مقابل ممنوع بمعنای جایز و گاهی یکی از احکام خمسه بمعنای نداشتن حکم است یعنی انجام و ترکش ترجیحی بر هم ندارند و هیچ ثوابی یا عقابی بر هیچکدام مترتب نمیشود مثل خوردن و آشامیدن.
✅مراد از اباحه در بحث ما همان معنای سوم است که نباید با إباحه در أصالةالاباحه در لسان فقهاء اشتباه گرفته شود چون مباح در أدلّه ای که در اثبات این اصل عملی ذکر میکنند بمعنای حلال بودن و جایز بودن است. مثل آیات:
– هو الذی خلق لکم ما فی الارض جمیعا
– یا ایها الناس کلوا ممّا فی الارض حلالا طیّبا
– قل لا أجد فی ما أوحی الیّ محرّما علی طاعم یطعمه إلا أن یکون میتة أو دماً مسفوحاً أو لحم خنزیرٍ.

جامعیت=وسطیت؟

بسم الله الرحمن الرحیم
#یادداشت
#مصطفی_امیدی
#یادداشت_57
#جلسه_339
#جامعیت_اسلام
#جامعیت=وسطیت؟
در تعریف جامعیت استاد شهید (ره)، بازگشت تمام کمالات را به جامعیت برگرداند تا آنجایی که وسطیت و امت وسطا بودن در اسلام را هم به همین جامعیت ترجمه کرد.
علی ظاهر وسطیت می‌تواند چند حالت معنایی نسبت به طرفین داشته باشد
1.صاحب بخشی از طرفین
2.جامع طرفین(دیدگاه شهید مطهری ره)
3. متمایز از طرفین
4.مرکز و شاخص نسبت به طرفین
اینکه ادعای شهید چه اندازه صحیح باشد جای بحث هست چون لزومی ندارد که وسطیت=جامعیت باشد گرچه
علامه در المیزان وسط را متمایز معنا می‌کند (نه این طرف وثنی ها(مادی گرائی) نه آن طرف(یهود و نصرا(آخرت گرائی) ) ولی در توضیح با شهید هم عقیده هست و وسطیت را جامع بین دین و دنیا تعریف کرده(المیزان ج 1 صفحه 481-483)از طرفی در تفاسیر دیگر مثل تفسیر نمونه، وسطیت را نفی افراط و تفریط نفی طرفین تعریف کرده به نظر بنده از کلمه وسطا بیش از اینکه جامع طرفین فهمیده شود متمایز از طرفین فهمیده می‌شود گرچه این تمایز در اینجا به دلیل اینکه امکان نفی هردو طرف (دنیا و آخرت) وجود نداشت منجر به اجتماع بین هردو شد
به نظر بهترین تعریف درباره این واژه شاخص بودن هست و آن هم در جهانی که مهمترین چیزش تعریف استاندارد و شاخص هست

جامعیت مفهومی نشأت گرفته از زندگی گرایی در اسلام

#یادداشت
#مشخصات_اسلام
#زندگی_گرا
#جامعیت
#اسلام
#محمد_هادی_جوهری
#یادداشت_116
#جلسه_339

🔰جامعیت مفهومی نشأت گرفته از زندگی گرایی در اسلام🔰

زندگی و سبک زندگی یعنی نحوه زیست انسان ها. اساسا ادعایی که اسلام در خود دارد، هدایت زندگی و ارائه برنامه ای برای زندگی بشریت هست.
فلذا اثبات جامعیت برای اسلام به اثبات زندگی گرایی آن برمیگردد. اسلام وقتی ادعا می کند که دین زندگی گرا می باشد. و به دنبال ارائه برنامه ای برای زیست آن ها می باشد یعنی دارای جامعیت است. زیرا همان طور که بیان شد، زندگی یعنی زیست انسان ها. و زیست یک انسان همراه با تمام نیاز ها و خواست های او می باشد. فلذا زمانی که دین اسلام محوریت خود را زندگی بشر قرار می دهد و موضوع شریعت به جای فعل انسان،زندگی انسان می شود، خود به خود آن جامعیت ایجاد می شود. چون که زندگی انسان در برگیرنده دو بعد مادی و معنوی است و هر دو رویکرد فردی و اجتماعی در زیست انسان جای دارد. این همان جامعیتی است که اسلام آن را ادعا می کند. اما این جامعیت زمانی محقق می شود که زندگی گرا بودن اسلام درک شود.

باشگاه حلقه اندیشه کلامی

#یادداشت
#مشخصات_اسلام
#مهدی_اعلایی
#یادداشت_63
#جلسه_339

حلقه اندیشه کلامی یک باشگاه است. باشگاهی که روزانه دو ساعت در آن تمرین می کنیم، تا بتوانیم در میدان مبارزه اندیشه ها، اندیشه امام را تئوریزه کرده، بسط داده و …

اگر واقعا حلقه را، باشگاه می دانیم، چند نکته به ذهن می رسد:
۱. ممارست روزانه : کسی که می خواهد در ورزش پیشرفت کند، باید روزانه به تمرین های لازم ممارست داشته باشد. در حلقه هم، باید روزانه اشتغال به حلقه داشته باشیم.

۲. التزام کامل : تمریناتی که مربی به ورزشکار می دهد، هرکدام خاصیتی برای متربی دارد. اگر متربی نخواهد به خود فشار بیاورد و با همه تمرینات همراهی نکند، انتظار نتیجه مطلوب را نباید داشته باشد. در حلقه اندیشه کلامی هم، اگر ما می خواهیم آثار این نرم افزار را در طلبگی و زندگی خود ببینیم، باید به همه بخش های مختلف حلقه از جمله کلاس، یادداشت، مطالعه، نشست و … ملتزم باشیم.

۳. نگاه به میدان : اهمیت نگاه به میدان، از دو جهت است:
الف) جهت گیری صحیح : در ورزش، نگاه به میدان مبارزه، به ورزشکار کمک می کند که بفهمد چه ضعف هایی دارد و در چه زمینه هایی باید خود را رشد دهد. در حلقه اندیشه کلامی نیز، اتصال به صحنه و نگاه به میدان، به ما کمک می کند که فرمان حلقه را به سمتی بچرخانیم، که ما را به آنچه می خواهیم، برساند‌.

ب) امید افزایی : وقتی در انجام تمرینات، میدان را نگاه کنیم و خود را در جایگاه مبارزه ببینیم و با این دید تمرین کنیم که در حال آماده شدن برای مبارزه هستیم، با امید و انرژی خیلی بیشتری کار می کنیم. در حلقه هم، اگر ما به میدان و نیازهای صحنه تسلط داشته باشیم، با انرژی، امید و روحیه بیشتری کار می کنیم و با حلقه پیش می آییم.

نکات دیگری در این زمینه به ذهن می رسد، لکن فرصت اجازه نمی دهد. اگر عمری بود و توفیقی، ان شاء الله باز هم، قلم فرسایی می کنیم.

معنای جامعیت یک دین

#یادداشت_مشخصات_اسلام
#جلسه_339
#محمد_صحرایی
#یادداشت_94
#سوال:
معنای جامعیت یک دین نسبت به دین دیگر چیست؟
برخی میگویند به تناسب نیازهای مردم ادیان تکامل پیدا کرده اند
یعنی مثلا مردم در زمان حضرت موسی علیه السلام به انواع معاملات مبتلا نبودند؟ به ازدواج و مراوادت مختلف خانوادگی و اجتماعی و مالی و زیستی مبتلا نبودند؟ کدام حوزه از نیازهای آدمی در بشر جدید متفاوت شده؟
دقیقا چی تغییر کرد که دین تغییر کرد و دقیقا چه تغییری کرد؟
با در نظر گرفتن این آیه شریفه که ” إن الدین عندالله الاسلام”
و
“مَا کَانَ إِبْرَاهِیمُ یَهُودِیًّا وَلَا نَصْرَانِیًّا وَلَٰکِنْ کَانَ حَنِیفًا مسلما”

جامعیت اسلام

#مشخصات_اسلام
#یادداشت
#احمد_قوی
#یادداشت_79
#جلسه_339

🔸جامعیت اسلام چیزی نیست که در بادی امر و در مواجعه با معارف و متن دین قابل انکار باشد!
چه به صورت لمی وارد شویم و با توجه به نگرش های توحیدی به جامیعت برسیم و چه با نگاه انی به مجموع احکام به این جمع بندی برسیم که این دین جامع است وچه با نگاه به برخی موضوعات اساسی در منظومه ی اسلام مثل حادثه ی غدیر و ولایت به جامعیت دین پی ببریم.
با این وصف این سوال پیش می آید که مخالفت های درون دینی با جامعیت ناشی از چیست؟
به نظر می رسد شبهات جامعیت در واقع شبهه کارآمدی است بویژه زمانی که با هیمنه تمدنی مدرنیته مواجه می شویم خیلی ها با گوشت و پوست احساس می کنند که اسلام جامع نیست و اساسا نباید از دین توقع جامعیت داشت!

جامعیت دین

بسم الله الرحمن الرحیم
#یادداشت
#مشخصات_اسلام
#محسن_همت
#جلسه_339

💠جامعیت
استاد شهید جامعیت را آنقدر گسترده کرد که حتی وسط را جمله «امة وسطا» که خداوند متعال از اوصاف امة پیامبر نام می برد را به معنای جامعیت می گیرد
به نظرم وسط با توجه به اطرافش معنا می دهد
🔹وقتی اطراف، دنیا و آخرت باشند =» وسط به معنای جمع طرفین خواهد بود= جامعیت
🔹 وقتی اطراف، شرق و غرب باشند=» وسط به معنای نفی طرفین یعنی نه شرقی و نه غربی خواهد بود و این به معنای جامعیت نیست.

معنای جامعیت دین اسلام

#يادداشت
#مشخصات_اسلام
#عقيل_رضانسب
#يادداشت_256
#جلسه_339

💠 معنای جامعیت دین اسلام

وقتی سخن از #جامعیت_دین_اسلام به میان می آید، این سؤال جدی می شود که به منابع دین اسلام که مراجعه می کنیم با وجود گستردگی حیرت آوری که دارد واقعاً در برخی عرصه ها سخن نگفته است، لا اقل برخی عرصه های مستحدث را می توان گفت که دین سخن نگفته! بگذریم که خیلی عرصه هایی که مستحدث هم نبودند انگار یک واگذاری به انسان صورت گرفته است.
واقع این است که وقتی دین را یک پدیده جدای از انسان، یک پدیده بیرون از انسان ببینیم این تصویر راحت شکل می گیرد؛ وقتی دین را یک پدیده بیگانه که از بیرون آمده و یک سری دستور برای انسان آورده تلقی کنیم، سخن از جامعیت آن صحیح نخواهد بود چون به وضوح برخی موارد را نگفته است. وقتی حواسمان نباشد که مخاطب دین انسان است، و انسان همانند همه پدیده های دیگر مخلوق خداست، آن هم مخلوقاتی که از خدا جدا نیستند، آن هم مخلوقی به نام انسان که خلیفةالله است؛ راحت می گوییم که دین در برخی عرصه ها سخن نگفته، و جامعیت را دیندارانی که سودای حاکمیت دارند به دین تحمیل کردند.

مخاطب دین انسان است و انسان یک مختصاتی در این عالم دارد، انسان موجودی است که استعداد مظهریت همه اسماء الهی در درون او کار گذاشته شده، می تواند خدایی شود همانی که قرآن او را خلیفةالله نامیده است؛ انسان موجودی است که به واسطه فطرت دین را خدا در درون او کار گذاشته است، ابزار هدایت و حرکت کمالی به سمت قرب الهی را درون او و در ذات او قرار داده است. نبی اساساً آمده که این طلب ادای میثاق فطری انسان را بکند، و دفائن عقول آن ها را برانگیزد.
وَ وَاتَرَ إِلَيْهِمْ أَنْبِيَاءَهُ لِيَسْتَأْدُوهُمْ مِيثَاقَ فِطْرَتِهِ … وَ يُثِيرُوا لَهُمْ دَفَائِنَ الْعُقُولِ (خطبه 1 نهج البلاغه)
لذا با دو ابزار فطرت و عقل خداوند دین را روی انسان نصب کرده است، و شریعت الهی که توسط انبیاء آورده می شود نیازی نیست که همه چیز را بگوید تا جامع باشد، جامعیت دین یعنی دین در هیچ بعدی از ابعاد حیات فردی و اجتماعی انسان سکوت نکرده و بی سخن نیست، همین شریعت انبیاء به دلیل غفلت ها و غشاوه هایی که بر عقل و فطرت انسان می نشیند، در همه عرصه ها ورود کرده ولی ورودی نیست که همه چیز را با تمام جزئیات بیان کرده باشد بلکه ورودی است که می خواهد زنگارزدایی و غفلت زدایی کند، لذا جامع است چون در همه عرصه ها ورود کرده است و برای جامعیت نیازی نیست تمام جزئیات را گفته باشی. مخصوصاً اینکه علاوه بر آن ابزار درونی که در انسان کار گذاشته شده و همان خود دین است، در خود شریعت هم ابزارهایی کار گذاشته باشی که در مقابل هیچ امری بلاتکلیفی و انسداد ایجاد نشود.