#یادداشت
#مشخصات_اسلام
#الهیات_انقلاب_اسلامی
#اسلام_اجتماعی
#اسلام_سیاسی
#محمد_هادی_جوهری
#یادداشت_128
#جلسه_348

🔰الهیات پشتیبان انقلاب اسلامی، اسلام سیاسی یا اسلام اجتماعی (شماره 3)🔰

اما انقلاب اسلامی و حضرت امام در حقیقت از اسلام اجتماعی به عنوان پشتیبان و مدد رسان کمک و یاری گرفتند. اسلام اجتماعی فرهنگ را زیر بنای یک نظام اجتماعی می داند. البته نکته در این جاست که زیر بنا بودن فرهنگ به معنای عدم توجه به سیاست نمی باشد. بلکه به این معناست که سیاست نیز خود را با فرهنگ هماهنگ می کند. فلذا احکام سیاسی و حکومتی و دستوری زمانی صادر می شود که توانایی فهم آن توسط جامعه باشد. اسلام ناب در نزد حضرت امام، اسلام سیاسی نمی باشد. اسلام اجتماعی خوانش دقیق و درست از اسلام در نزد حضرت امام میباشد. در اسلام اجتماعی سیاست و حاکمیت هم نقش دارد. اما سیاست و حاکمیت بخشی از یک نظام اجتماعی می باشد. ایده حکمرانی حضرت امام بیشتر از آنکه حکومتی و سیاسی باشد، فرهنگی و اجتماعی می باشد. فلذا در تشکیل نهادهای ابتدای انقلاب این رویکرد به شدت خود را نشان می دهد. از بسیج سازندگی که مظهر تمام حکمرانی نوین فرهنگی حضرت امام بوده است تا سپاه پاسداران و کمیته امداد و …
فلذا ادعای ما این می باشد که الیهات تغذیه کننده انقلاب اسلامی ، الهیاتی از جنس اسلام اجتماعی می باشد نه از جنس اسلام سیاسی. و تمام هم و غم جریان نخبگانی باید فهماندن این مسئله به جامعه باشد.

#يادداشت
#مشخصات_اسلام
#عقيل_رضانسب
#يادداشت_267 (بخش 1)
#جلسه_348

💠 رابطه لایه های مختلف اجتماع (فرهنگ – سیاست – اقتصاد)

اساساً دعوای اسلامی اجتماعی و اسلامی سیاسی غلط است.
اولا سیاست یکی از لایه های اجتماع است و نه در مقابل آن، ثانیاً اگر منظور از اسلام اجتماعی محوریت فرهنگ است، فرهنگ و سیاست دو لایه اجتماع هستند و قاعدتاً نمی شود یکی را نفی کرد مثل این می ماند که بگوییم یک پدیده ای که چند جزء دارد و هویتش به همین اجزاء هست یک جزئش نباشد، این یعنی هویت آن پدیده را مخدوش کردیم.
پس دعوا اساساً اینجاها نیست، بحث جدی این است که اگر جامعه را شامل سه لایه فرهنگ، سیاست و اقتصاد بدانیم، رابطه این لایه ها با هم به چه شکل است؟ یعنی برای پیشبرد اهداف اجتماعی اسلام جایگاه هر لایه چیست؟

هر پاسخی که یکی از لایه ها را حذف بکند پاسخ غلطی است.

فرهنگ مبنا و زیربنای اصلی، سیاست لایه بعدی و اقتصاد لایه ی رویین است، آن چیزی که غایات اجتماعی اسلامی است اهدافی اساسا فرهنگی است؛ یعنی جامعه ای سعادتمند است که اهداف فرهنگی اسلام در آن اقامه شده باشد، اما مسئله این است که اهداف فرهنگی چگونه اقامه می شوند؟
واقع این است که تا زمانی که حکومت و اقتدار حاکمیتی نباشد، بخش زیادی از اهداف فرهنگی را نمی شود اقامه کرد، چون حکومت طاغوت مانع از اجرای آن مطلوبیت های اسلامی می شود، و صد البته زمانی که حکومت طاغوت از سر راه برداشته شد، اینطور نیست که همه افراد جامعه دیگر خوب و متقی خواهند شد و فقط می ماند که حکومت اسلامی بیاید با ابزارهای فرهنگی مطلوبیت های فرهنگی را محقق کند.
وضعیت جامعه ای که از زیر یوغ طاغوت بیرون آمده (مخصوصاً با حضور پر هیمنه طواغیت که همیشه همینطور بوده و فی زماننا هذا هم شدیدتر است و شیطان توانسته یک تمدن تشکیل بدهد)؛ همیشه به این شکل است که وقتی اقتدارات حاکمیتی وجود نداشته باشد درصدی از جامعه که عمداً می خواهند مقابل مطلوبیت های فرهنگی شما بایستند، به مطلوبیت های فرهنگی شما عمل نخواهند کرد.
بگذریم که معمولاً منافع اقتصادی عده ای در اقامه نشدن مطلوبیت های فرهنگی اسلامی است و قطعاً این دسته هم به این راحتی از سر راه کنار نخواهند رفت، سرمایه داران زالو صفتی که با ربا خواری، خون مردم را در شیشه کرده اند با نصیحت پدرانه منافع مالی خود را کنار نخواهند گذاشت.
اگر تأکید روی زیر بنا بودن فرهنگ به گونه ای صورت بپذیرد که عملاً استفاده از ابزارهای اقتداری حاکمیتی برای پیشبرد اهداف فرهنگی نفی شود، (هر چند نظراً نه) همان عده قلیل اما قدرتمند با پر رویی هر چه تمام تر جلوی اقامه اهداف فرهنگی شما را خواهند گرفت و فرهنگی متفاوت از آن چیزی که شما می خواهید بر جامعه حاکم خواهند کرد.

به بیان دیگر آیا اهداف فرهنگی صرفاً با ابزارها و شیوه های فرهنگی اقامه می شوند یا باید ابزارهای سیاسی و اقتصادی مورد استفاده قرار بگیرند؟
اینجا هم بحث این نیست که یک هدف فرهنگی را صرفاً با ابزارهای اقتدار حاکمیتی و اقتصادی اقامه کنیم، بلکه سخن این است که تا زمانی که شما اقتدار حاکمیتی و استفاده از ابزار زور را به میدان نیاوری و تا زمانی که تأمین اقتصادی فرهنگ معارض خود را محدود نکنی؛ همچنان او با قدرت به حیات خویش ادامه می دهد و نه تنها جلوی اقامه فرهنگ مورد نظر تو را خواهد گرفت بلکه فرهنگ مورد نظر خود را مستقر خواهد کرد.

#يادداشت
#مشخصات_اسلام
#عقيل_رضانسب
#يادداشت_268 (بخش 1)
#جلسه_348

💠 اصل شورا در روایات

مرحوم شیخ حر عاملی در کتاب شریف وسائل الشیعه جلد 12 ذیل کتاب الحج یک بابی با عنوان «ابواب احکام العشره فی السفر و الحضر» آورده است، و حدود 7 باب را به بحث مشورت و شوری پرداخته است.
[همه روایات از همین ابواب آورده شده «ج12 صص 39-48» مگر مواردی که از کتب دیگر است که جلوی آن ها ذکر شده.]

9- بَابُ اسْتِحْبَابِ مَشُورَةِ الْعَاقِل‏
21- بَابُ اسْتِحْبَابِ مُشَاوَرَةِ أَصْحَابِ الرَّأْيِ‏
22- بَابُ اسْتِحْبَابِ مُشَاوَرَةِ التَّقِيِّ الْعَاقِلِ الْوَرِعِ النَّاصِحِ الصَّدِيقِ وَ اتِّبَاعِهِ وَ طَاعَتِهِ وَ كَرَاهَةِ مُخَالَفَتِهِ‏
23- بَابُ وُجُوبِ نُصْحِ الْمُسْتَشِيرِ
24- بَابُ جَوَازِ مُشَاوَرَةِ الْإِنْسَانِ مَنْ دُونَهُ‏
25- بَابُ كَرَاهَةِ مُشَاوَرَةِ النِّسَاءِ إِلَّا بِقَصْدِ الْمُخَالَفَةِ وَ اسْتِحْبَابِ مُشَاوَرَةِ الرِّجَالِ‏
26- بَابُ كَرَاهَةِ مُشَاوَرَةِ الْجَبَانِ وَ الْبَخِيلِ وَ الْحَرِيصِ وَ الْعَبِيدِ وَ السَّفِلَةِ وَ الْفَاجِرِ

روایات را به شکل زیر می شود صورت بندی کلی کرد:

1️⃣ جایگاه مشاوره
#الْحَزْمُ (دوراندیشی) مُشَاوَرَةُ ذَوِي الرَّأْيِ وَ اتِّبَاعُهُمْ.
لَا #مُظَاهَرَةَ (پشتیبان) أَوْثَقُ مِنَ الْمُشَاوَرَةِ / وَ لَا ظَهِيرَ كَالْمُشَاوَرَةِ
#لَنْ_يَهْلِكَ امْرُؤٌ عَنْ مَشُورَةٍ.
مَنْ شَاوَرَ الرِّجَالَ شَارَكَهَا فِي عُقُولِهَا
الِاسْتِشَارَةُ #عَيْنُ_الْهِدَايَةِ.
فَإِنَّ الْمَشُورَةَ #مُبَارَكَةٌ
#لَا_نَدِمَ مَنِ اسْتَشَارَ [بحار، ج‏72، ص: 100]
مَا عَطِبَ امْرُؤٌ اسْتَشَارَ [همان]
وَ مَثَلُ الْمَشُورَةِ مَعَ أَهْلِهَا مَثَلُ التَّفَكُّرِ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ [همان ص 103]
لَا رَأْيَ لِمَنِ انْفَرَدَ بِرَأْيِهِ. [همان ص 105]
ما استنبط الصّواب بمثل المشاورة [الحیاة ترجمه احمد آرام، ج‏1، ص: 315]

2️⃣ عاقبت عدم مشاوره
مَنْ لَا يَسْتَشِرْ #يَنْدَمْ
#خَاطَرَ_بِنَفْسِهِ [خود را به خاطر انداخت] مَنِ اسْتَغْنَى بِرَأْيِهِ

3️⃣ مقابل مشاوره استبداد رأی
مَنِ #اسْتَبَدَّ بِرَأْيِهِ #هَلَكَ وَ مَنْ شَاوَرَ الرِّجَالَ شَارَكَهَا فِي عُقُولِهَا

4️⃣ ویژگی کسانی که با آن ها مشورت گرفته می شود
اسْتَشِرْ فِي أَمْرِكَ‏ الَّذِينَ #يَخْشَوْنَ_رَبَّهُمْ.
شَاوِرْ فِي حَدِيثِكَ الَّذِينَ #يَخَافُونَ_اللَّهَ.
اسْتَشِرِ #الْعَاقِلَ مِنَ الرِّجَالِ #الْوَرِعَ
مُشَاوَرَةُ الْعَاقِلِ #النَّاصِحِ رُشْدٌ وَ يُمْنٌ وَ تَوْفِيقٌ مِنَ اللَّهِ
إِنَّ الْمَشُورَةَ لَا تَكُونُ إِلَّا بِحُدُودِهَا فَمَنْ عَرَفَهَا بِحُدُودِهَا وَ إِلَّا كَانَتْ مَضَرَّتُهَا عَلَى الْمُسْتَشِيرِ أَكْثَرَ مِنْ مَنْفَعَتِهَا لَهُ فَأَوَّلُهَا أَنْ يَكُونَ الَّذِي تُشَاوِرُهُ #عَاقِلًا وَ الثَّانِيَةُ أَنْ يَكُونَ #حُرّاً_مُتَدَيِّناً وَ الثَّالِثَةُ أَنْ يَكُونَ #صَدِيقاً_مُؤَاخِياً وَ الرَّابِعَةُ أَنْ #تُطْلِعَهُ_عَلَى_سِرِّكَ فَيَكُونَ عِلْمُهُ بِهِ كَعِلْمِكَ بِنَفْسِكَ
شَاوِرْ فِي أُمُورِكَ مِمَّا يَقْتَضِي الدِّينُ مَنْ فِيهِ خَمْسُ خِصَالٍ #عَقْلٌ وَ #حِلْمٌ وَ #تَجْرِبَةٌ وَ #نُصْحٌ وَ #تَقْوَى [بحار، ج‏72، ص: 103]

5️⃣ نباید خلاف مشاوره عمل کرد
فَإِذَا أَشَارَ عَلَيْكَ النَّاصِحُ الْعَاقِلُ #فَإِيَّاكَ_وَ_الْخِلَافَ فَإِنَّ فِي ذَلِكَ الْعَطَبَ.
اسْتَرْشِدُوا الْعَاقِلَ وَ #لَا_تَعْصُوهُ فَتَنْدَمُوا [بحار، ج‏72، ص: 100]
.

#مشخصات_اسلام
#یادداشت
#احمد_قوی
#یادداشت_86
#جلسه_348

ما و سقیفه، شورا و تقسیم قدرت

نوع مناسباتی که شیعیان و اهل سنت در طول تاریخ با بسیاری از مفاهیم برقرار کرده اند تا حد قابل توجهی متاثر از نزاع سیاسی سنگینی است (غدیر یا سقیفه) که این دو جریان را از هم جدا کرده است. حتی ثمرات این اختلاف خود را در اصول فقه هم نشان داده جایی که ما بر خلاف سنی مذهبان برای اجماع بماهو اجماع ارزشی قائل نیستیم مگر این که کاشف از نظر شارع (معصوم) باشد. و این آرمانخواهی ناب را مستند به روایاتی همچون ” لا تستوحشوا فی طریق الهدی لِقِلَّة اهله “می نماییم.
در حالی که به نظر می رسد اهل سنت در اصل برای تدارک منطقی سقیفه ، اجماع را در اصول فقه تئوریزه کرده باشند و البته در این بین به احادیثی مثل ” لا تجتمع الامتی علی الضلاله” هم تمسک می جویند
اما اینکه شیعه حقیقتا با اجماع و شورا مشکل دارد یا نه خود جای تامل است؟ به بیان دیگر آیا واقعا ما با اجماع و شورا مشکل داریم یا اینکه بر خلاف این تصور، آن چیزی که شیعه با آن مشکل دارد نه شورا و اجماع بلکه زد و بندهای سیاسی و تقسیم قدرت به اسم شورا و یا اجماع مخالف است؟
آیا وحدت حول حبل الله که به نوعی حاصل مصدر شورای مدنظر اسلام است با هر زد و بندی به اسم شورا و اجماع حاصل می شود یا اینکه ساز وکار شورا و رسیدن به اجماع باید با دیگر اصول اساسی اسلام مثل حق طلبی همخوانی داشته باشد؟؟

بسم الله الرحمن الرحیم
#یادداشت
#مصطفی_امیدی
#یادداشت_61
#جلسه_347
#مشخصات_اسلام
قاعده ی فریب شیطان
شخصی توی جهنم گرفتاره شیطان بهش یک کیسه رو پیشنهاد میده که توش دوتا کلید هست یکی از این دو کلید کلید رهایی از جهنم و دربهشت هست و هر روز شیطان میاد و یک کلید بهشت دیگه توی اون کیسه میندازه و اینکه شخص میتونه یکبار برای همیشه این انتخاب رو بکنه یعنی فقط یک فرصت داره
اگر همون روز برداره احتمال رهایی 50% هست و اگر یک روز دیگه تحمل کنه احتمال دو سوم یعنی 66/66% و اگر دو روز جهنم رو تحمل کنه احتمال به 75% می رسه و همینطور این قضیه ادامه داره و هر روز که بیشتر جهنم را تحمل کند احتمال رهایی ابدیش بیشتر است مولف این مثال یادآور می‌شود که شخص اگر بنای تصمیم گیری بر مبنای تءودیسه پاسکال را داشته باشد(قانون الهیاتی پاسکال:احتمال ضعیف وجود آخرتxنفع بینهایت و خوشی ابدی در صورت وجود=لزوم خداباوری) باید تا ابد در جهنم بماند و هر روز منتظر کلید بعدی شیطان باشد
این برهان که برای رد تءو دیسه پاسکال طراحی شده در بحث ما نیز جای دارد آنجا که شخص برای نفع احتمالی از سوی جامعه نفع فعلی خود را فدا می کند.
به نظر بنده وقتی از زاویه حق به مسئله رابطه ی حق و اجتماع ورود کنیم نه از دیدگاه تکلیف قطعا به این نتیجه که شخص موظف است از نفع شخصی خود بگذرد نمی رسیم مثلا به مثال استاد توجه کنید چند نفر در مسیر احداث یک اتوبان خانه دارند اگر قوه ی قهریه حکومت را در نظر نگیریم و ملاک رضایت اشخاص باشد چرا باید شخص خانه ی خود را بفروشد و از حق خود بگذرد با وجود اینکه احتمال می‌دهد مثلا نفر بعدی اینکار را نکند چه لزومی دارد که شخص از منفعت فعلی خودش صرف نظر کند با وجود احتمالی که هست مبنی بر اینکه ممکن است شخص دیگر نفروشد و آن اتوبان ایده آل احتمالی که آن شخص هم از آن نافع می شد ساخته شود
به نظر من مسئله ایثار جز از دریچه تکلیف قابل درک نیست.

بسم الله الرحمن الرحیم

#یادداشت
#مشخصات_اسلام
#مرتضی_قربانی
#یادداشت_49
#جلسه_347

تقدم حق جامعه بر فرد

توهم بررسی این گزاره از منظر هستی شناسی از جانب نگارنده

🌅حق جامعه اگر مقید به حکمت باشد تقدم آن عدالت دارد.

عالَم، نظم هوش‌بر و دلربایی دارد که فرض تزاحم در آن بدور از ادب است.
از اینرو برای چشم ظاهربین که توهم تزاحم دارد حکمت، ملاک تقدم است و فقط چنین تقدمی عدالت است.
جامعه یا فرد اصالت ندارند بلکه هر جایی که مصلحتی اهم باشد حکمت و عدالت با آن است.
حاکمی که به عالَم مصالح و مفاسد راه یابد حکیم می‌شود و فقط حکیم، عادل است. چنین حاکمی تنها، صلاحیت راه‌بری را دارد زیرا هیچ وقت دچار تزاحم نمی‌شود.

#یادداشت
#یادداشت_87
#مشخصات_اسلام
#جلسه_347
#سعید_خورشیدی
#تعارض_حقوق_فرد_با_جامعه
مرجع #تشخیص_مصلحت

شهید مطهری ذیل مشخصه از مشخصات ایدئولوژیک اسلام میفرماید :
آنجا که میان حقّ جامعه و حق فرد، تعارض و تزاحم افتد، حق جامعه بر حق فرد و حق عام بر حق خاص تقدم می یابد. حاکم شرعی در این موارد تصمیم می گیرد.

اگر قاعده به همین روشنی بر همین تقدم حقوق اجتماع بر حقوق فردی دلالت میکند ، پس حاکم شرع چه میکند ؟
آیا او صرفا مجرای این حکم است و نیاز به امضای فقیه هست برای تقدیم حقوق جامعه بر فرد ؟

مسلما مقصود شهید مطهری این نبوده که فقیه در اصل این که چنین قاعده ای وجود دارد یا نه ، تصمیم میگیرد.
البته ممکن است در آن زمینه هم ورود بکند اما این ورود اولا نیاز به کارهایی قبل از فقاهت دارد و ثانیا اینجا مقصود ایشان تصمیم گیری بعد از پذیرفتن اصل قاعده است.
فقیه اولا باید حقوق فرد و حقوق جامعه را بشناسد و از هم تمییز بدهد.
فقیه در مرتبه بعد باید تشخیص بدهد که آیا واقعا تعارض و تزاحمی در افتاده ؟ یا اینکه در ابتدا اینطور به نظر میرسد و تعارض واقعی شگل نگرفته است.
در مرتبه بعد باید نحوه تقدم و حد و مرز آن را هم معین کند.
این یکی از مواضعی است که نیاز اجتهاد به دارایی ها و دانایی های متعدد را نشان میدهد.

بسم الله الرحمن الرحیم

#يادداشت
#مشخصات_اسلام
#میرزا_علی_کرانی
#یادداشت_66
#جلسه_347

چند نکته :

1- به نظر میرسد میان دو مفهوم باید تمایز قائل شد تا برخی ابهاماتی که در حلقه نسبت به قانون کلی « تقدم حقوق جامعه بر حقوق فرد » مطرح شد برطرف گردند.

یکی مفهوم خواست جامعه ( و یا در یک تقریر دیگر از موضوع، خواست اکثریت ) و دیگری مفهوم حق جامعه ( یا حق اکثریت ).

ممکن است گاهی اکثریت یا جامعه چیزی را بخواهند که حق شان نباشد مثلا تضییق حقوق بخشی از جامعه را مطالبه کنند، مثلا مطالبه ی جامعه این باشد که «سالمندان باید در خانه ی سالمندان نگهداری شوند» در چنین صورتی روشن است که این جامعه و این اکثریت حق اتخاذ چنین تصمیمی را ندارد تا در تعارض با حق افراد یا حق اقلیت، این خواست رجحان پیدا کند.

همین طور ممکن است حقی داشته باشند که آن حقِ بخصوص الان مورد مطالبه ی آنها نباشد. مثلا فرض کنید حق سلامت معنوی و یا رشد معنوی دارند. ولی به دلایلی چنین چیزی اکنون مورد خواست جامعه نیست. اگر در اینجا حق اقلیت یا حق یک فرد با این حق جامعه تزاحم کند، هرچند که این حق مورد مطالبه ی جامعه نیست ولی بر حق آن فرد یا اقلیت رجحان پیدا میکند.

2- یکی دیگر از تفکیک هایی که میتوان آن را مطرح کرد و آن را دستمایه ی ایجاد سوالاتی و ویرایشاتی قرار داد این است که آیا در این جا سخن از « حق » جمع و فرد است به این معنا که تمامی مراحل تنجز حق طی شده است و اکنون تبدیل به حق شده است؟ یا اینکه سخن از « مصلحت » جمع و فرد است؟ به این بیان که قانون کلی مورد اشاره ی استاد شهید این باشد که : هرجا مصلحت جمع و فرد تعارض کرد، مصلحت جمع اولی است. و سامحتا تعبیر از حق میشود؟

3- در مورد پیچیدگی فضای بعد از تعارض حق فرد و جامعه باید بتوان قدری تفصیل مفهومی ایجاد کرد تا قدری مساله باز شود و به صرف اینکه تعارض پیچیده است و لذا به حاکم شرع سپرده میشود اکتفا نگردد.

به نظر میرسد چند مساله را که میتوانند موجبات تقیید آن حکم کلی را، و یا بنا بر تقریری موجبات اسقاط حقی را فراهم کنند میتوان چنین برشمرد:

الف. یکی منشا تعارض یا تزاحم است. چه چیزی باعث شده است که این تعارض رخ میدهد. مثلا آیا ممکن است سلسله اشتباهاتی و سلسله تبعیت های از هوای نفس موجب شده باشد که جامعه در موقفی قرار گرفته است که مصلحتش انجام فلان کار باشد؟ اگر چنین باشد، آیا می توان گفت در تعارضی که اکنون بین مصلحت جامعه یا حق جامعه و مصلحت یا حق فرد پدید آمده است، مصلحت جامعه اولویت دارد؟

ب. دیگری میزان اهمیت مصلحت یا حق است. مثلا اگر مصلحت یا حق تفریح جامعه با مصلحت یا حق حیات فرد تعارض کند آیا میتوان گفت حق جامعه اولویت دارد؟ به این صورت که لازم باشد برای احداث یک پارک خوب و بزرگ و ضروری در یک شهر، یکی دو نفر کشته شوند.

پ. دیگری طاقت فرد یا جامعه است. مثلا آیا میتوان افرادی را بنا بر مصلحت جامعه تکلیفی کرد که ایشان طاقت آن را ندارند؟ یعنی اگر جامعه طاقت عدم استیفای یک حق خود را داشته باشد اما فرد طاقت عدم استیفای حق خود را نداشته باشد. آیا باز در اینجا هم میتوان مطرح کرد که حق جامع بر حق فرد مقدم میشود؟

ت. دیگری امکان ایجاد تدریج است. به این بیان که اگر این امکان وجود داشته باشد تا به تدریج حقی را فدای حق دیگر کرد، در کنار این فرض که گذر زمان مستلزم عدم استیفای بخشی از حق طرفین است ( یعنی زمان در حق طرفین سهم دارد ) آیا می توان گفت مطلقا حق جامعه اولویت دارد؟ و نباید تدریج را اعمال نمود؟ و یا اینکه برای آنکه حتی المقدور حق فرد نیز حفظ شود میتوان بخشی از حق جامعه را نیز فدا نمود؟

#یادداشت
#مشخصات_اسلام
#سید_مصطفی_مدرس
#یادداشت_127
#جلسه_347
#حق_تکلیف

🔰 #حق_فرد – #حق_جامعه

شهید مطهری فرموده اند:
7. تقدّم حقّ جامعه بر حقّ فرد: آنجا كه ميان حقّ جامعه و حقّ فرد تعارض و تزاحم افتد، حقّ جامعه بر حقّ فرد و حقّ عام بر حقّ خاص تقدّم مى‏يابد. حاكم شرعى در اين موارد تصميم مى‏گيرد.

به نظر می رسد قبل از بررسی حکمت و راز این مسئله برخورد فقهی با آن نا صواب باشد.

در یادداشتهای پیشین گفته شد که استراتژی اسلام برای هدایت انسانها به سوی رشد این است که من آنها را توسعه بدهد.

انسان در ابتدا گرفتار من خودمحور خود بنیاد است. منی که منفعت شخصی خودش را محور تعاملاتش قرار میدهد اما اسلام با به رسمیت شناختن من انسان در متن زیست اجتماعی من او را توسعه می بخشد.

با جایگاه بخشیدن به خانواده و رحم اسلام انسان را به توسعه من او با خانواده و ارحامش رهنمون می سازد

با توصیه و دعوت او به اخوت و حقوق برادری من او را به برادر دینی و ایمانی اش توسعه می بخشد.

و نهایتا با انذار دادن او به وجوه عالی انسانیت من او را نسبت به همه مستضعفین اتساع میدهد.

تقدم حق جامعه بر حق فرد نیز از این رویکرد بایستی قرائت گردد که اسلام به دنبال توسعه من فردی خود محور و خود بنیاد است و در پی آنست که انسان به مکانت و مرتبه من علوی ای برساند که نسبت به همه بشریت شمولیت دارد.

این همان تعبیری است که آیت الله شاه آبادی فرمودند قرآن را به انفراد نتوان نگه داری نمود بلکه مستقر قرآن بر روی زمین عرش اخوت می باشد.

و این به یک معنا تعبیر دیگری از کلکم راع و کلکم مسئول عن رعیته می باشد که انسان را دعوت به پذیرش مسئولیت در برابر همگان میکند و پذیرش مسئولیت جز با نگرش من علوی شامل میسور نیست.آنگاه اینچنین خواهد بود که انسانها نه از آن بابت که تقدم حق جامعه بر فرد بدیشان سود میرساند بلکه از آن رو که خودشان را مسئول جامعه می بینند حق جامعه را مقدم می یابند.