جایگاه شریعت در دین
بسم الله الرحمن الرحیم
#یادداشت
#روح_توحید_نفی_عبودیت_غیر_خدا
#مرتضی_قربانی
#یادداشت_۳۱
#جلسه_۲۲۱
جایگاه شریعت در دین
از یک منظر دین دارای سه بخش کلان #شریعت، #طریقت، #حقیقت است.
به شریعت همان احکام دین گفته میشود و طریقت ناظر به فضای سیر و سلوک باطنی و حرکت قلبی انسان به سوی خداوند است و حقیقت آن معارف و حقایقی است که از رهگذر سیر باطنی و در دل طریقت به دست می‌آید به عبارت دیگر حقیقت نتیجه طریقت و شریعت حافظ طریقت است.
نسبت این سه مرتبه‌ی دین، نسبت طولی است به گونه‌ای که شریعت ظاهر طریقت و طریقت باطن آن است و طریقت ظاهر حقیقت و حقیقت باطن طریقت است.
در واقع شریعت نازله‌ی طریقت است و طریقت نیز به حقایق و معارف توحیدی یا همان حقیقت منتهی میشود.
اعجاز در تشریع
حضرت استاد در کلاس بیان داشتند که امام راحل فرموده‌اند که فقه شیعی یعنی احکام فقهی شیعه معجزه است. زیرا در دل هر حکم فقهی توحید و آن حقیقت سنگین خوابیده است. بیان شده که شریعت پوسته و قشر و ظاهر دین که طریقت باطن آن است. لذا اگر انسان اهل نگاه‌های عمیق شود در دل هر فرع فقهی میتواند خدا را ببیند و به کمک آن به حقیقت و باطن عالم برسد. این معجزه است که، چگونه آن حقیقت و توحید در قالب یک گذاره ساده فقهی جلوه کرده است و همان گذاره مسیر رسیدن به آن حقیقت آسمانی است. چنین طراحی بی نقص و فوق العاده‌ای مقدور بشر نیست و فقط کاری الهی است. لذا نباید از احکام الهی تلقی ساده و سطحی داشت. در تمامی احکام الهی که بیان‌گر قوانین زیست فردی و اجتماعی است مصالح و مفاسد حقیقی وجود دارد که انسان با انجام آنها به حقیقت و توحید می رسد.
#اندیشه_انقلابی (یا #کلام_انقلابی ) در افق #راقی_ترین_برداشت از اسلام است.
اولا چنین #تلقی دارد از اندیشه انقلابی یا نه . (برداشت درجه ۲ صحیح از اندیشه انقلابی )
یا
انفعال
انفعال یعنی بالاخره یک جا وا میدهد .
کلام انقلابی در افق راقی‌ترین برداشت‌های اسلامی است.
در نشست پنج شنبه که موضوع ارائه طرح رهبری برگزار گردید با توجه به اینکه فرصتی به اعضای حاضر در جلسه به صورت مجازی، داده نشد لذا چند نکته ای که ذهنم رسید را در این یادداشت مطرح خواهم کرد.
نکته اول:
ایده ی مادر تحول حوزه: مکتب امام آینده ی علمی حوزه است.
این جمله ی بسیار مهم را در جلسه امروز شنیدیم.
فردای حوزه!
#معرف_یادداشت: این یادداشت از حاصل کنار هم قرار گرفتن سه محتوا حاصل شده است؛ ۱. کلیپ سخنرانی استاد رحیم پور ازغدی در مورد شخصیت آیت الله مصباح ۲. سخنان استاد در کلاس که برای پاسخ به نیازها و سؤالات زمان اندیشه کلامی ضروری است ۳. مقاله “درک عزیزانه دین – سودای سر بالا ” آقای سروش ؛ نحوه ربط این سه را و اینکه به این عنوانی که دادم چه ربطی دارد در یادداشت خواهم آورد.
پرده اول: کلیپ سخنرانی جناب استاد #رحیم_پور_ازغدی در مراسم بزرگداشت #آیت_الله_مصباح_یزدی
ایشان در این جلسه که به تحلیل شخصیت آیت الله مصباح پرداختند نکته مهمی که در آنجا تأکید کردند؛ یکی #جامعیت_علمی ایشان بود که این باعث می شد که پاسخگو باشند و دیگری این بود که ایشان در فضای دهه ۷۰ علی رغم اینکه خیلی بزرگان حوزه بودند ولی توان پاسخگویی نداشتند، اما ایشان هم به دلیل جامعیت هم زبان رسا داشتن، هم ترس از آبرو نداشتن وارد شد و هزینه داد.
حوزه علمیه به گفته سید علی خامنه ای مادر انقلاب است و حاصل تمام عمر خود را برای ایجاد این پدیده بکار بسته اما هنوز نتوانسته این مولود مقدس خود را معرفی کند.
آگاهی و روشن بینی عده ای از فضلا و علمای انقلابی نوید روزهایی را میدهد که حوزه علمیه اندک اندک به سمت نسبت سنجی خود با #جوهره انقلاب اسلامی درحال حرکت است، وهرکس به نوبه خود بر آن آمده تا بر سرسفره خمینی #ارتزاق کند، و حوزه علمیه را برای فرار از انزوا؛رکود و خمودگی مجبور به باز تعریف خود در ذیل اسلام خمینی کند.
جمله دیروز استاد هرچند مختصر و تا حدی مجمل بود ، تا بهانه این یادداشت شود، اما احتمالا در محیط و اجواء انقلاب برداشت های مختلفی خواهد شد، که برای عده ای جمله تازه و ن یی است ، برای عده ای ارتکازاتشان خود اگاه می کند، و عده ای دیگر …
دلالت مبانی انسان شناختی و جامعه شناختی در ایده ی راهبردی اصلاح
اگر از منظر اول بنگریم، همیشه در انتخاب راهبرد تغییر، با بیشتر از یک گزینه مواجه نیستیم. مثلا اگر اندیشه را اصل وجود انسان بدانیم، همیشه راهبرد تغییر او را رسیدگی به اندیشه ی او خواهیم دانست. این نگاه، چهره ی ثابتی به اندیشه ی راهبردی ما می دهد.
تصویر برخی رفقای ما از اصلی ترین چالش جمهوری اسلامی!
توصیه‌ای خوب و ارزشمند است که خود مولا به عبدش خطاب کند، نه آنکه بنده بعد از کلی جهد و تلاش به برداشت و خوانشی کلی از خواست مولا برسد که البته احتمال صدها شک و شبهه در واقع‌نمایی آن گزاره‌ها نیز موجود است.
احکام دائر مدار مصالح و مفاسد واقعیه هستند. یعنی پیش از دستور، تصویری صحیح از حاق ذات هستی مطرح است، که به طور کلی اموری را نفی و اموری را اثبات میکند. پس برمدار آن هست‌ها، به طور طبیعی هنجارهایی منطبق بر تکوین هستی تولید میشود. خداوند متعال در شناخت این بایدها و نبایدها بخشی را به بشر یاری رسانده و در اختیارش قرار داده است. تا هم به واقعیت سعادت رهنمون شود و هم شاهراه‌هایی را به سوی ادراک روح شریعت برایش بگشاید؛ تا خود در نقاط عطف زندگی و دوراهی‌ها بتواند راه را از بی‌راهه تشخیص داده و به سمتش حرکت کند.
البته واقف هستیم که تشخیص راه حق، لزوما منجر به حرکت نخواهد شد، و شناخت چاه لزوما بازدارنده از سقوط نخواهد بود.
ضامن اجرایی چنین بایدهایی اساسا به دایره شناخت برنمیگردد، بلکه به سلوک شخصیتی انسان مکلف و درجه تقوا و… مربوط است که در سپهر اخلاقی و بصیرت سلوکی اسلام جای دارد که خود بحث دیگری است.
به نظر می‌رسد نهایت پشتیبانی‌ای که “کلام موجود” از “فقه موجود” میکند در حد تایید بیان شارع و معتبِر احکام است. به تعبیری کلام تا پشت در قیام و جامعه‌سازی می‌آید، اما وارد نشده و کار را بعد از آن به تفقه جزئی‌نگر واگذار کرده و خود به تماشا می‌ایستد؛ نه رد میکند و نه تایید!
اگر ما نگاهی فعالانه به کلام داریم باید سریعا صورت‌بندی قابل فهمی از منطق فقاهت و روش‌شناسی استنباط مبتنی اصالت‌های اندیشه توحیدی ارائه داده و نمونه‌هایی را نیز احصاء یا تولید کرده، فراروی نسل آینده حوزه قرار دهیم؛ وگرنه اکتفاء به سرایش جامعیت منطق دین، به تنهایی کاری از پیش نمی‌برد.
اما یک سوال:
انفعال شدیدی که مشاهده میشود ریشه در انفعال هویتی دارد که سر منشا خود این انفعال و نارسایی هویتی، انفعال نظری و نارسایی اندیشه‌ای است. برای خروج از این انفعال هویتی، نیاز به گفتمان هویت داریم. برای گفتمان کردن هویت، توجه به سه عنصر ضروری است.
در اینجا سوالی که مطرح میشود آن است که کدام هویت؟ قرار است چه هویتی بسازید؟
نقطه مبهم و محل سوالی که باقی می‌ماند، این است که چرا دیگر ادیان نه؟ همانطور که دیدیم در دفاع مقدس شهدا و رزمندگان مسیحی داشتیم. آیا اینجا به خاطر الگوی پیشرفت ایرانی – اسلامی است که با قید مسلمان، مسیحیت را بی‌خیال شده‌‌ایم؟
هر چند فرصت نیم‌ساعت یادداشت نویسی تمام شده است لکن کوتاه آن چه در ذهن نگارنده می‌گذرد؛ این است که قرار بر نشان دادن موفقیت حکومت اسلامی است. برنامه این است که ایران را به عنوان یک الگو حکمرانی اسلامی به جهانیان نشان دهیم، لذا قید اسلامی در الگو پیشرفت ایرانی – اسلامی نقشی کلیدی دارد، همانطور که قید ایرانی مهم است.
