#امید_فشندی
#یادداشت_186
#جلسه_323
#مشخصات_اسلام

? ما، و حق نون و قلم و قدم در وادی کلام انقلابی

#به_یاد_دارم در سال‌های آغازین طلبگی كه به قول یكی از اساتیدم «اسهال قلم» داشتم، در موضوعات و مسائل مختلفی كه به‌گمانم می‌بایست ذهن طلاب را روشن كرد، می‌نوشتم و در قالب‌های مختلف در مدرسه پخش می‌كردم: از نشریه تا شب‌نامه، از تك‌نگاری تا درودیوارچسبانی… بعد كه فضای مجازی – خصوصا پیام‌رسان سروش – رونق گرفت و مدرسه یك گروه مجازی از مجموع طلاب و اساتید و مسئولان تشكیل داد، مباحثات و مجادلات بالا گرفت تا بالأخره مسئولان مدرسه برای صیانت از آرامش فكری فضای مدرسه، گروه را تعطیل كردند.

من البته دست از قلم برنداشتم و رفیق شفیق و همراهی هم جز قلم نداشتم، اما همواره در ذهنم این بود كه چرا از گفتن و نوشتن استقبال نمی‌كنند؟

حتی یك‌بار به مدیر مدرسه گفتم كه اگر من در آینده دچار التقاط و انحراف شوم، تقصیر شماست! خب وقتی به زبان خوش دارم افكارم را مطرح می‌كنم و در معرض قضاوت و بازخورد شما قرار می‌دهم، چرا استقبال نمی‌كنید؟ چرا فضا را سنگین می‌كنید كه دم از گفتن فروبندم و با خودم مشغول تفكر شوم؟

القصه؛ راهی را كه استاد فلاح عزیز در قالب “حلقه اندیشه كلامی” پیش روی ما گشوده است، هم صراط مستقیمی برای ساختن هویت فكری و فرهیختگی شخص ماست، هم هدیه‌ای به جامعه‌ی فكری و نخبگانی ایران اسلامی.

اگر این جمع مبارك به‌خوبی خود را بسازد، در واقع توانسته كه سقف فكر و اندیشه‌ی جامعه را بشكافد و طرحی نو دراندازد.

جهان فاسد مردم را
بریز دور و در این دوری
به عطر نافه‌ی خود خو كن

كمین بگیر جهانت را
سپس شكارچیانت را
به تیر معجزه آهو كن

مفصل‌اند زمستان‌ها
و برف نسخه‌ی خوبی نیست
برای سرفه‌ی گلدان‌ها

گلی نمانده خودت گل باش
تو را بكار و شكوفا شو
تو را بچین و تو را بو كن

۲۲ شهریور ۱۴۰۰

#یادداشت
#مشخصات_اسلام

#حامد_خواجه
#یادداشت_109
#جلسه_322

شهید بزرگوار از اختیار داشتن انسان، مسئول بودن را می‌فهمند و از اختیار لازمه‌ی مسئولیت می‌گیرند؛ هم مسئولیت اجتماعی و هم مسئولیت فردی.
این که بعد از اختیار اولین چیزی که توجه ایشان را جلب می‌کند، مسئولیت است تا حدودی نشان می‌دهد که اختیار را چگونه می‌بینند. این ذکر مسئولیت در پس اختیار نشان از آن دارد که این اختیاری که برای انسان متصور است به معنای آزادی تمام نیست و مناطقی هم هست که اختیار انسانی نفوذ در آن ندارد به عنوان مثال خداوند اختیار ما را در حیطه نظام خود راه نداده است که با میل خود در آن تغییر ایجاد کنیم و کسی نمی‌تواند در ثابتات عالم تغییر ایجاد کند. ولی درمقابل انسان گرفتار جبر هم نیست که نتواند سعادتمندانه سرنوشت خود را رقم بزند. به انسان امكان تغيير خود و تغيير سرنوشت خود را در دل نظامي متقن و حساب شده داده‌اند. و از آن مسئولیت اجتماعی که اختیار برای انسان می‌آورد، می‌توان فهمید که انسان امکان تغییر سرنوشت جامعه خود را هم دارد.
?

#مشخصات_اسلام
#یادداشت
#احمد_قوی
#یادداشت_73
#جلسه_322

جهان رسانه ای امروز و تعارض استقلال فرد و جامعه؟!

در بیان نورانی شهید مطهری (ره) ما بین رشد و استقلال انسان تناظر یک به یک مشاهده می شود.بدین صورت که هر چه مستقل تر رشید تر و بالعکس .
اما یکی از سوالات مهم در مورد رابطه ی استقلال ورشد فرد و جامعه این است که چه نسبتی بین استقلال فرد و جامعه وجود دارد؟
آیا برای رسیدن به جامعه ای مستقل لزوما باید استقلال فرد فرد جامعه رشد کند یا نه؟ ممکن است گفته شود چه بسا در مواردی بین استقلال فرد و جامعه تعارض هم برقرار شود. به این بیان که لازمه ی استفلال حداکثری افراد اعطای آزادی های بی حد و حصر در فضای ارتباطات و رسانه است. از سویی دیگر آزادی بی حد و حصر در فضای رسانه به این معناست که افکار عمومی جامعه بدون هیچ سنگر و محافظی در برابر هجوم گسترده دشمنان بی دفاع بمانند و همین عامل سبب شود تا ماشین جنگ رسانه ای دشمن با پروپاگاندای رسانه ای گسترده ذهن جامعه و به تبع استقلال آن را مورد خدشه قرار دهد!!
از سویی دیگر مرزبندی حول افکار عمومی جامعه اگر چه باعث تامین استقلال جامعه می شود اما همین خود می تواند عامل استخفاف تک تک افراد جامعه در برابر هویت جمعی گردد.
البته شاید بتوان گفت در فضایی که بمباران گسترده ی رسانه ای بر سر افکار عمومی یک جامعه برقرار است اعطای آزادی های حداکثری نه تنها عامل استقلال فردی نخواهد بود بلکه حتی استخفاف را در چهره ای بزک شده برای افراد به ارمغان خواهد آورد!

بسم الله الرحمن الرحیم
#یادداشت
#مشخصات_اسلام
#محمد_حسین_خانی
#یادداشت_104
#جلسه_321

انسان در دعوای عقل و جهل

این دعوا در ادبیات شیعی یک دعوای دیرینه است

?قدمت دعوا

سماعه بن مهران نقل می کند روزی خدمت امام صادق علیه السلام رسیدم دیدم حضرت با اصحاب درباب عق و جهل گفتگو می کنند
امام به اصحاب فرمودند عقل و لشکرش را بشناسید جهل و لشکرش را بشناسید
که امام علت ونحوه خلقت عقل و جهل را بیان می کنند وبرای عقل و جهل هر کدام 75 لشکر نام می برند

رج: کافی شریف کتاب عقل و جهل روایت 14
در اهمیت این بحث در شیعه همین بس که باب اول کتاب کافی با عنوان
باب عقل و جهل شروع می شود.
شاید علت این تقدم را بتوان ریشه ای بودن دعوا و بنیادی بودن مسئله دانست.
در روایت سماعه حضرت تمام صفات خوب و بد را بیان می کنند و همه را از لشکریان این دو فرمانده می دانند حضرت اینجا ریشه یابی کردند
که بدانیم:

#بخل ریشه در تنگ دستی ندارد ریشه در جهل دارد.
#دنیا_پرستی ریشه اش جهل است

به بیان دیگر یعنی اگر خواستی این 75 رذیله را درمان کنی ابتدا جهل را برطرف کن این ها برطرف می شود

چون راه دیگری نیست مثلا کسی که مبتلا به تکبر است ما نمی توانیم از تواضع برایش بگویم ولی می توانیم با برطرف کردن جهل و آگاهی بخشی به اینکه انسان به این ضعیفی تکبرش برای چیست و…
با آگاهی بخشی و رفع جهل این رذیله هم بر طرف می شود

این حدیث می تواند یکی از اصول تربیتی باشد یک سنت تربیتی
که ریشه همه خوبی ها و بدی ها یا عقل است یا جهل

من علوی، من سفلی و مارشمالو!

توجهی در یک آزمایش!

#یادداشت
#مشخصات_اسلام
#سید_مصطفی_مدرس
#یادداشت_113
#جلسه_321

#مشخصات_اسلام
#یادداشت_79
#جلسه_321
#محمد_صحرایی
#وحدت_عقل_و_جهل محال است.

انسان یک وجود ربطی و فقری است یعنی دارایی انسان از وجود فقر و نیاز است. یک ظرف است.
این وجود فقری اگر رو به سوی خداوند کند یعنی به موقف فقر و نیاز خود از یکطرف و دارایی و غنا و عظمت باری تعالی از طرف دیگر متوجه شود از صاحب هستی وجود و عقلانیت دریافت میکند و عقل در وجود او تجلّی میشود زیرا وجود و عقل و علم با هم مساوق اند.
اما اگر به این موقف خود متوجه نباشد و اشتغالش به خودش یا غیر وجود(عدمیات) باشد رو به سوی عدم کرده و در کتم عدم فرو میرود و از آنجا که عدم مساوق با جهل است جهل در او متجلّی خواهد شد.

نکته ای که مبتنی بر این تحلیل وجودی به آن می رسیم این است که عقل و جهل هیچگاه در وجود انسان با هم جمع نمیشوند زیرا با هم متضادند و نتیجه ی دو سوی متضاد وجود انسان اند . دو سویه ی متضادی که ناشی از اختیار ذاتی سویه و وجه گزینی(فاقم وجهک للدین…) این وجود محقق میشود.
در روایات هم با همین مضمون داریم که ایمان هیچگاه با کفر جمع نمیشود و مادامیکه انسان اشتغال به گناه دارد روح ایمان از وجود او رخت بر می بندد.

#یادداشت
#جلسه_321
#یادداشت_34
#ایمان_نیک_گفتار
#مشخصات_اسلام

?تضاد عقل و جهل در جامعه

شهید مطهری تضاد بین عقل و جهل در وجود مرکب انسانی را به عنوان یکی دیگر از مشخصات اسلام مطرح کردند، حال این پرسش را می توان طرح کرد که آیا درمورد #نحوه_وجود_جامعه هم ی توان مقوله ی تضاد درونی را مطرح کرد ؟
جناب استاد در پاسخ به این پرسش دو معنا از تضاد در جامعه را تصویر کردند:

1️⃣ تبدیل شدن یک حال متضاد به پدیده ی اجتماعی
اگر من به عنوان یک انسان یک حال متضادی دارم و می بینم این حال به دلایل مختلفی مختص به من نبوده و تبدیل به یک ذهنیت مشترک عمومی هم شده است ، اینجا می توان گفت که تضاد به نحو اجتماعی تحقق دارد. یک فرهنگی که در درونش تضاد دارد، هم امام حسین می خواهد و هم آنتالیا، هم سنتی می پسندد و هم مدرن و…

2️⃣ درگیری سلمان ها و ابوجهل ها
شما می شوی سلمان و من هم مسیر ابوجهل را طی میکنم من با شما درگیرم اگر ابوجهل ها با هم یک قشر اجتماعی درست بکنند با سلمان ها تضاد و درگیری اجتماعی دارند.

?مرحوم صفایی نیز به مقوله ی تضاد در جامعه از منظر تربیتی توجه نموده است و به همین اعتبار محیط اجتماعی را به سه دسته تقسیم می کند (انسان در دو فصل، ص: 26) :
?1. محیط بسته
گاهى محيط، محيط بسته است و يك فكر بيشتر در آن جريان ندارد. كودك از مادرش از پدرش از برادرش و از تمامى دوستان، چيزى را مى‏شنود كه در مكتب مى‏شنود و از استادانش مى‏شنود.
?2. محیط باز (متضاد)
محيط باز، محيط سرشار از تضاد و درگيرى است، محيطى است كه فكرهاى گوناگون با كودك رو به رو مى‏شوند. تو امروز از مادرت چيزى مى‏شنوى، پدر كارمند چيز ديگرى خواهد گفت، برادر دانشجوى تو نيز حرفى دارد. هر كدام از خواهرها و برادرهاى تو حرفى و برنامه‏اى دارند. در مدرسه هم با استادهاى رنگارنگ برخورد مى‏كنى كه هر كدام با قيافه‏اى، پيامبر رسالت‏هاى گوناگون هستند و مى‏خواهند در تنهايى دل تو بساط خود را پهن كنند و مى‏خواهند چيزى را به تو تحميل كنند.
?3. محيط متحرّك‏
هنگامى كه جامعه تضادهايش را حل كرد و به حركت پيوند داد، آن وقت امن اجتماعى و تسلط روانى، كار تربيت را ساده‏تر خواهد كرد. فكر مسلط و مذهب مسلط كه در عمل تجربه شده و از درگيرى‏ها سرفراز بيرون آمده، پذيرفته مى‏شود و در اين روحيه‏هاى آماده و تشنه كه از درگيرى‏ها فرسوده و خسته شده‏اند، قرار مى‏گيرد. مگر آن كه در عمل دوباره نارسايى‏ها احساس شود و شكست مكتب سابق نمودار گردد. و يا اين كه تبليغات و وسوسه‏ها با دروغ‏هاى راست و راست‏هاى دروغ و تركيب‏هاى حق و باطل، اين شكست و نارسايى را تبليغ كنند و در روحيه كودك و نوجوان بذربى‏اعتنايى و بى‏تفاوتى و سخن از مطرب و مى‏گو و راز دهر كمتر جو را سبز كنند و او را به همراهى غريزه‏هاى مشتاق و لذّت‏هاى غافل و غفلت‏هاى لذيذ به بسترهاى نرم و خوشى‏هاى كاذب بياورند. و همراه اين لذت‏هاى مخدر آنچه را كه مى‏خواهند، به او تزريق كنند و آنچه را كه نمى‏خواهند، در او بسوزانند.

#یادداشت
#مشخصات_اسلام
#مهدی_اعلایی
#یادداشت_51
#جلسه_321
.
تضاد درونی انسان، خواست خدا
.
اگر بپذیریم که انسان در زندگی خود، به دنبال لذت بیشتر است و انسان را، موجودی لذت طلب بدانیم، می ببینیم که خداوند دو نوع میل در درون انسان قرار داده. دقت در نوع چینش این دو میل، نشان از اراده الهی از وجود جدی این چالش در وجود انسان است.
خداوند یک سری امیال زود دست یافتنی، اما سطحی و با لذت کم در وجود انسان قرار داده و از طرفی دیگر، امیالی دیر دست یافتنی، اما عمیق و فوق العاده لذت بخش، در طرف دیگر.
.
اگر یک دسته از این امیال، سه ویژگی زود دست یافتنی، عمیق و لذت بسیار زیاد را، با هم داشت، مسلما انسان همین دسته لذت ها را انتخاب می کرد.
.
اما خداوند اراده کرده که انسان آزاد باشد و با اختیار خود، در این تضاد درونی، درگیر باشد. اساسا عیار انسان ها در این درگیری مشخص می شود و این انسان است که باید انتخاب کند کدام یک از این دو دسته لذت را بر می گزیند!؟! لحظه به لحظه زندگی انسان، انتخاب بین این دو نوع لذت است.
.
با این نگاه اگر به انسان بنگری، می توانی در حوزه های مختلف محصولات متنوعی برداشت کنی. مثلا در حوزه تربیت فرزند، اگر درون فرزندت نهادینه کنی که اگر لذت های سطحی و زودگذر عبور کردی، به لذت های عمیق و ماندگار می رسی، آنگاه گام بسیار بزرگی در تربیت او برداشته ای …

بسم الله الرحمن الرحیم
#یادداشت
#مشخصات_اسلام
#مجتبی_امیری
#جلسه_320

??توبه مشخصات اسلام یا مختصات انسان؟!

?إلهی ألْبَسَتْنی الخَطایا ثَوْبَ مَذَلَّتی

?توبه یعنی چه؟ریشه توبه در کدام ویژگی انسان است؟ آیا این ویژگی ریشه در مشخصات اسلام دارد یا در مشخصات انسان؟

?توبه یکی از مختصات انسان نسبت به حیوانات است، یعنی انسان بسیاری ممیزات و کمالات و استعدادهای عالی دارد که هیچ کدام از آنها در حیوانات وجود ندارد. یکی از این استعدادهای عالی در انسان مسئله توبه است.

?اگر با دقت به مسئله توبه نگاه میکنیم متوجه می شویم این ویژه ریشه در فطرت انسان دارد و از این جهت که همه انسان ها مخلوق خداوند هستند و فطرت از ارکان وجودی هر انسانی است که خداوند آن را وسیله تقرب و هدایت به کمالات انسانی قرار داده است و به همین جهت توبه را با یک واسطه میتوان از مختصات انسان دانست که البته اسلام به عنوان یک دین فطری برای سعادت بشری به این نعمت الهی برای بازگشت به فطرت امتیاز ویژه ای قائل شده است و لذا از جهت دیگر میتوان گفت: توجه دادن به استعداد توبه از مشخصات اسلام است

?«توبه» عبارت است از یک نوع انقلاب درونی، نوعی قیام، نوعی انقلاب از ناحیه خود انسان. این جهت، از مختصات انسان است. گیاه تغییر مسیر می‏دهد ولی علیه خودش قیام نمی‏کند، نمی‏تواند قیام بکند، این استعداد را ندارد. در انسان استعداد شگفت‏انگیزتری هست و آن اینکه از درون خویش بر علیه خودش قیام می‏کند. توبه یعنی آن قیام درونی، اینکه مقامات عالی وجود انسان علیه مقامات دانی وجود او که زمام امور این کشور داخلی را در دست گرفته‏اند، یک مرتبه انقلاب می‏کنند، همه اینها را می‏گیرند و به زندان می‏اندازند و خودشان با قوا و جنود و لشکریان زمام امور را در دست می‏گیرند. این حالت و شکل در حیوان و نبات وجود ندارد.

#يادداشت
#مشخصات_اسلام
#عقيل_رضانسب
#يادداشت_241
#جلسه_320

? سهل کردن مفاهیم دینی و خطر سکولاریسم!

تبیین مفاهیم دینی بسیار ظریف و حساس است، به عبارتی مفاهیم دینی مثل شمشیر دو دو لب می ماند؛ از هر طرفی که افراط یا تفریطی صورت بگیرد ممکن است کار را خراب کند.
از طرف دیگر چون بیشتر مفاهیم دینی در لایه مصادیق دارای شدت و ضعف هستند، یعنی از مصادیق بسیار سهل تا مصادیق بسیار سخت گیرانه را شامل می شوند، اینکه به چه صورتی بیان شود که به نفع مصادیق سهل یا سخت تمام نشود کار را دشوار تر می کند.

وقتی حقیقت توبه را قیام عیله خود و بازگشت از راه اشتباهی که در آن هستیم معنا کنیم، بعد که وارد مصادیق شویم بگوییم که هم برگشت از کفر است و هم برگشت از گناه و هم برگشت از هر نوع باطلی و هم برگشت از هر نوع توجه به غیر حقی انگار داریم به مراتب کار را سخت تر و سخت تر می کنیم، برخی بیانات دینی هم تقویت کننده این نگاه سخت گیرانه است، مثل حکمت 417 نهج البلاغه که می گوید:
«وَ قَالَ (عليه السلام) لِقَائِلٍ قَالَ بِحَضْرَتِهِ “أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ”: ثَكِلَتْكَ أُمُّكَ، أَ تَدْرِي مَا الِاسْتِغْفَارُ؟ الِاسْتِغْفَارُ دَرَجَةُ الْعِلِّيِّينَ وَ هُوَ اسْمٌ وَاقِعٌ عَلَى سِتَّةِ مَعَانٍ: أَوَّلُهَا النَّدَمُ عَلَى مَا مَضَى، وَ الثَّانِي الْعَزْمُ عَلَى تَرْكِ الْعَوْدِ إِلَيْهِ أَبَداً، وَ الثَّالِثُ أَنْ تُؤَدِّيَ إِلَى الْمَخْلُوقِينَ حُقُوقَهُمْ حَتَّى تَلْقَى اللَّهَ أَمْلَسَ لَيْسَ عَلَيْكَ تَبِعَةٌ، وَ الرَّابِعُ أَنْ تَعْمِدَ إِلَى كُلِّ فَرِيضَةٍ عَلَيْكَ ضَيَّعْتَهَا فَتُؤَدِّيَ حَقَّهَا، وَ الْخَامِسُ أَنْ تَعْمِدَ إِلَى اللَّحْمِ الَّذِي نَبَتَ عَلَى السُّحْتِ فَتُذِيبَهُ بِالْأَحْزَانِ حَتَّى تُلْصِقَ الْجِلْدَ بِالْعَظْمِ وَ يَنْشَأَ بَيْنَهُمَا لَحْمٌ جَدِيدٌ، وَ السَّادِسُ أَنْ تُذِيقَ الْجِسْمَ أَلَمَ الطَّاعَةِ كَمَا أَذَقْتَهُ حَلَاوَةَ الْمَعْصِيَةِ؛ فَعِنْدَ ذَلِكَ تَقُولُ أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ.» نهج البلاغة (للصبحي صالح)، ص: 550-549

خطری که در این تقریر بسیار سختگیرانه و بیان فرد اعلای یک مفهوم وجود دارد این است که آن مفهوم را از دسترس عموم خارج کند و تبدیل به امری کند که فقط افراد خیلی خاص می توانند چنین کاری را انجام بدهند و لذا عملاً توبه حقیقت توبه که بازگشت از مسیر اشتباه و خلاف شرع است را با همین سخت گیری به محاق ببریم.

از طرف دیگر نیز بیان مفاهیم دینی به صورت بسیار حداقلی بیان کردن و فرد حداقلی آن را به جامعه نشان دادن علی رغم اینکه به نظر می رسد وصول به این مفهوم را بسیار سهل می کند و از این به بعد باید مدام اتفاق بیفتد، ممکن است باعث شود که حقیقت آن از میان برود.
مثلا در همین مثال توبه اگر بگوییم چون حقیقت توبه یعنی بازگشت به خدا و شما هر کار خیری که انجام بدهید آن کار یعنی بازگشت به خدا پس همین که بلند می شوی نماز می خوانی یعنی داری توبه می کنی، همین که یک صدقه می دهی یعنی داری توبه می کنی و … اولاً باعث می شود که مفاهیم دینی کاملاً در هم قاتی شوند، و دیگر مرز دعا و توکل و ایثار و … با توبه روشن نباشد، ثانیاً باعث سبک گرفتن و جدی نگرفتن آن حقیقت دینی توسط افراد می شود.
به نظر می رسد که برخی افراد و جریاناتی که به تساهل و تسامح در دینداری کشیده شده اند و عملاً خروجی دعوت دینی آن ها به جای توسعه دینداری دارد به توسعه سکولاریسم با ظاهر نسبتاً مذهبی کشیده می شود، از همین نقطه آسیب خورده اند. یعنی خواسته اند که آن تقریرهای سخت گیرانه را رقیق کنند تا دور از دسترس جامعه نباشد، نمی دانستند که از یک سطحی بیشتر که رقیق کنی حرف تو با حرف بقیه قاتی می شود و مفاهیم دینی با هم مرزهایشان به هم می ریزد و ذهن جامعه غیرت دینی اش را نسبت به مفاهیم دینی از دست می دهد؛ و لذا خروجی کارشان بیشتر به بی تفاوتی در برابر دینداری سفت و محکم و تبدیل شدن افراد به موجوداتی که ممکن است یک سری خوبی های حداقلی را داشته باشند ولی چون مدام با تقریرهای رقیق شده مواجه بودند، بسیار شل و سطحی دیندار هستند.
اینکه دین برای حقایق مختلف مناسک مختلف طراحی کرده است، برای همین است که این مناسک متعدد بروزات و ظواهری برای آن حقایق باشد؛ معمولاً کسانی که مفاهیم دینی را رقیق می کنند با مناسک خوب نیستند، دلیلش هم همین است که یک میلی به باطنی گری آن هم از نوع بی توجهی یا کم توجهی به ظواهر دارند؛ در حالی که باطن اگر نیاید و خود را در یک چهره ظاهری جاری نکند بسیار مستعد انحراف است.
البته که تأکید بیش از حد بر ظاهر نیز ممکن است جامعه را از باطن محروم کند.
.