?تأملی در باب آزادی2 (هستی شناسی1)?

✅ هستی شناسی آزادی
در بخش قبل اینکه معنای آزادی چیست را بیان کردیم. حال سوال این است که آزادی انسان وجود دارد؟ کدام آزادی وجود دارد؟ به تعبیر دیگر آیا واقعا انسان آزاد است؟

? برای فهم وجود آزادی انسان، ابتدا باید انسان را بشناسیم تا ببینیم آزادی در انسان چگونه است؟
در نگاه اسلامی، انسان، ناقص، محتاج و نیازمند به خداوند است. به تعبیر فلسفه اسلامی، انسان فقر ذاتی دارد و یا به تعبیر دیگر حقیقت ربطی دارد. یعنی عین ربط است. از طرفی دیگر خداوند انسان را ذی شعور آفریده است. یعنی انسان از قوه درک برخودار است. و آن قوه درکش نیز قوی ترین قوه مدرکه بین موجودات است. حیوانات هم قوه مدرکه دارند ولی قوه آنها، وهم است. یعنی توان فهم جزئیات را دارند اما انسان توان فهم کلیات را نیز دارد.

بر اساس این نگاه به انسان، انسان ذاتا خواسته و غرض دارد. چراکه موجود ناقص ذی شعور، نمی تواند خواسته و غرض نداشته باشد. لذاست که کمال خواهی، ذاتی انسان و مهمترین خواسته انسان است و هیچ زمان هم انسان از این خواسته اش دست نمی کشد و از آن غفلت نمی کند. تمام رفتارهای تمام انسانها را می توان بر پایه این نکته انسان شناختی، توجیه کرد. و آن عبارت است از اینکه انسان ها تمام رفتارهایشان برای رفع یک نیاز و رسیدن به یک کمال است. چه کمال مادی چه کمال مجرد. حتی کسانی که از لحاظ روانی دچار اختلال هم می شوند، این خواسته و هدف نهایی شان تغییری نمی کند.
بنابراین علت تفاوت رفتار انسانها، اختلاف در هدف نهاییشان که کمال است، نیست. بلکه علت تفاوت، در 1)فهم مصداق کمال و 2) راه محقق کننده آن کمال است.

در مصداق کمال، مادی گرایان، کمال مادی و لذات مادی را تنها مصداق کمال یا بالاترین مصداق کمال می دانند اما معنا گرایان، کمال مجرد و لذات مجرد را مصداق کمال و بالاترین مرتبه کمال می دانند. و در محقق کننده کمال نیز، هر مکتبی بر اساس مبانی معرفتی خود، راهی را برای رسیدن به کمال پیشنهاد می دهد. بر اساس نگاه غربی انسان با کمک عقل و تجربه، به تنهایی می توان این راه را بیابد اما بر اساس نگاه اسلام ناب شیعی، انسان بدون کمک وحی نمی تواند بهترین راه برای رسیدن به کمال را تشخیص دهد. لذا علاوه بر عقل، نیازمند وحی هم هست.

#سید_ابراهیم_رضوی
#آزاداندیشی
#یادداشت 91