#یادداشت
#مشخصات_اسلام
#سید_مصطفی_مدرس
#یادداشت_120
#جلسه_341

?اجتهاد راهبرد و ساز و کاری برای پرورش امت خردمند

القای اصول مأموریت ائمه معصومین علیهم السلام
تفریع اصول مأموریت ما!

امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: «إنّما علینا أن نلقی إلیکم الأُصول و علیکم أن تفرّعوا
(در روایتی مشابه، امام رضا (علیه‌السلام) به احمد بن محمد بن ابی نصر بزنطی فرمود: «علینا إلقاء الأُصول و علیکم التفریع»)*

اگر یکی از مهمترین وظیفه انبیاء علیهم السلام و در نهایت نبی ختمی ص و اوصیاء ایشان علیهم السلام اثاره دفائن عقول بدانیم باید گفت اجتهاد لازمه ختمیت شریعت و نیز لازمه لاینفک امت ختمی که قرار است مأموریت امامت امم را بر عهده داشته باشد می باشد.

به تعبیر دیگر ائمه معصومین علیهم السلام میتوانستند به گونه ای مشی کنند که به تعطیل عقل بیانجامد و اصحاب ایشان اجتهاد در امر شریعت را خط قرمز بدانند اما ائمه معصومین علیهم السلام با #مشارکت_بخشی، تدارک سازوکار و ساختار #جرئت_بخش و در نهایت #مرجعیت_بخشی به اصحاب خویش مسیر را برای اجتهاد هموار کردند.

تنها شریعتی میتواند عهده دار عنوان ثقیل و عظیم ختمیت شود که کالجبل الراسخ بوده و تندباد تغیرات زمانه و تحولات روزگار آن را به انفعال تام نکشاند.

بسم الله الرحمن الرحیم
#یادداشت
#مشخصات_اسلام
#محمد_حسین_خانی
#یادداشت_116
#جلسه_341
#اسلام_دین_اجتماعی

عن ابن مسعود قال: أتى النبيّ «ص» رجل يكلّمه فأرعد، فقال: «هوّن عليك! فلست بملك، انّما انا ابن امرأة كانت تأكل القدّ».
ابن مسعود گويد: مردى نزد پيامبر آمد و با او سخن مى‏گفت، و در آن حال لرزه بر اندامش افتاده بود؛ پيامبر گفت: «راحت باش! من شاه نيستم، پسر زنى هستم كه گوشت مانده خشك شده مى‏خورد».

برای اثبات اجتماعی بودن اسلام همین یک روایت کافی است که ثابت شود اسلام یک دین اجتماعی است
شریعتی که وقتی یک انسان بدون هیچ شان اجتماعی و عظمتی با پیامبر آن دین و نفر اول آن شریعت گفتگو می کند و از استرس و اضطراب لرزه به اندامش می افتد
اینگونه خود را معرفی کند
که من ملک یا پادشاه نیستم
در همین یک کلمه نفی کل نظام پادشاهی و اشرافی بودن است
اول می گوید من پادشاه نیستم
ودر آخر می فرمایند من فرزند مادری هستم که گوشت مانده خشک شده طعامش بوده( غذای کف جامعه و حتی پایین تر از متوسط جامعه)
وقتی یک نفر با پیامبر با تصور ملوکی خودش برخورد می کند وهمچین جوابی را می شنود
به نظرم باید عاشق این پیامبر و شریعت شود شریعتی که پیامبرش از خود مردم است و سختی های یک جامعه را چشیده
آیا اجتماعی بودن چیزی غیر از این تعابیر و برخورد هاست

#یادداشت
#مشخصات_اسلام
#ازنظرایدئولوژی
#سیدمرتضی_شرافت
#جلسه_341
#یادداشت_72
#یادداشت_بیات
#شریعت_سهله_و_سمحه
#بازتقریر یا #شاهد

?تمثیلی برای سهله و سمحه بودن شریعت

دویست سال قبل را تصور کنید. شما می خواهید از قم به تهران بروید. این سفر احتمالا بیش از یک روز از شما زمان می گیرد. شما باید اسباب سفر را فراهم کنید. از آب و غذا و هم سفر مناسب، تا برنامه ریزی برای زمان به موقع حرکت و انتخاب منزلگاه های بین راه. می بینید که وجود راه، و منزلگاه های بین راه، چقدر سفر را آسان تر می کند. اگر همین راه خاکی ساده نبود، و اگر این کاروانسراها نبودند، احتمالا خیلی به زحمت می افتادید.
حالا بیاییم به امروز. برای سفر به تهران، جاده مهیا شده است. آن هم آسفالته و چند بانده. با چراغ های متعدد و علامت گذاری و خط کشی. این راه همان شریعت است.
اساسا راه، تسهیلگر است. ممکن است این راه، تنها کمی مسیر را مشخص کند که مسافر راه را گم نکند. اما ممکن است مسیر به قدری تسهیل شده باشد، مسیر صعب العبور و پرپیچ و خم یک کوه را به یک تونل مستقیم تبدیل کند.
اساسا شریعت راه را آسان می کند. انسان را به مطلوب می رساند اما با زحمت و موونه کم تر. مانع گمراهی می شود.
شریعت اسلام، پیشرفته ترین راه است برای رسیدن. شریعت اسلام هم معبر است و هم معبد برای رسیدن به معبود و مقصود.
این شاید نزدیک به معنای سهله بودن شریعت است.
اما برای سمحه بودن شریعت نیز می توان از همین تمثیل استفاده کرد. سمحه است یعنی اگر اشتباهی کردی، دوربرگردان های راحتی است ومی توان به مسیر بازگشت. سمحه است یعنی گارد ریل های جاده طوری تعبیه شده اند که در صورت برخورد، کمترین آسیب به حرکت وارد شود. یعنی ماموری که در جاده مراقبت می کند، از خطا چشم پوشی می کند و می توان به راحتی جبران مافات کرد.
شریعت سهله و سمحه یعنی راه برای تقرب میلیون ها انسان به خدا به آسانی و با سرعت بالا و دشواری پایین فراهم است.

#یادداشت
#مشخصات_اسلام

#حامد_خواجه
#یادداشت_124
#جلسه_340

بسم الله الرحمن الرحیم
اجتهاد در فضای عمومی حوزه به توانایی استنباط احکام شرعی از منابع دینی گفته می‌شود و تلقی عمومی که وجود دارد این است که اجتهاد در دانش فقه است و در واقع بالا‌ترین درجه علمی دانش فقه، اجتهاد است و اما نسبت آن با دیگر علوم هم این است که بعضی از علوم مقدمه این اجتهاد هستند. اما مشکل اصلی در این است، فقه را برنامه جامع بشری نمی‌بینند و تنها در همان مسائلی زندگی می‌کنند که مسئله‌ی ۱۰۰ یا ۲۰۰ سال پیش بشر بوده است و به اینکه مسئله امروز بشر چیست، کاری ندارند.
در اجتهاد مرسوم امروزی تکامل طبیعی علوم و افکار بشری را مدنظر ندارند و در همان گذشته‌ها زندگی می‌کنند و هرچند در زبان ادعای پایان‌ناپذری منابع اسلامی را دارند، ولی در عمل عکس آن رفتار می‌کنند، حال این به کنار که بعضا در زبان هم می‌گویند اسلام حرفی در فلان زمینه ندارد.

اما وقتی به معنایی که شهید بزرگوار از اجتهاد و اجتهادپذیری اسلام ارائه می‌کنند، نگاه کنیم؛ در می‌یابیم که با این نگاه اصلا امکان ندارد که بگوییم اسلام برنامه‌ای و دستوری برای فلان چیز و با فلان بخش از زندگی بشر ندارد.
اگر اسلام اصول و کلیات ثابتی دارد که فرازمانی است، و اجتهاد یعنی تطبیق و تفریع این کلیات بر جزئيات زمان‌مند و مکان‌مند؛ پس برای هر مسئله‌ و مشکل بشری، راه‌حل و راه‌کار دارد.
ناتوانی ما اولا در احصاء این کلیات و دوما در تطبیق آن، ربطی به دین ندارد، نباید ناتوانی خود را به پای سخن نداشتن دین بگذاریم.

#یادداشت
#حمیدرضاشب_بویی
#مشخصات_اسلام
#اجتهادپذیری_دین_اسلام
#یادداشت_109
#جلسه_340
در یادداشت هایی که امروز استاد محترم از شهید مطهری قرائت فرموند یکی از آنها به معجزه بودن بخشی از فقه اشاره داشت:

«قوه اجتهاد و استنباط يعنى قوه تطبيق اصول بر فروع و ردّ فروع بر اصول. معجزه فقه اسلامى در اين است كه كليات آن قابليت انطباق بر همه موارد را دارد به طورى كه در همه موارد ضامن مصالح عاليه انسان است.»

به نظر می آید وقتی شهید می فرماید کار مجتهد تطبیق اصول است بر فروع و رد فروع بر اصول این به معنای موضوع شناسی نیست بلکه به معنای این است که اسلام توانسته است اصولی را در منابع اصیلش مطرح کند که این اصول از حیث جامعیت و قابلیت اجتهاد پذیری آن قدر با صلابت اند که در هر عصری با هر مقتضیاتی توانایی خود را نشان میدهد و حکم آن مسئله را به وضوح روشن می نماید لذا ایشان این بخش از اسلام را معجزه ای برای علم فقه میدانند.

به نظر می آید استاد شهید می خواهند بر استراتژیک ترین علم بشری تکیه کنند و این نقطه را مورد توجه قرار دهند لذا شاید هنوز این معنا در آن عصر به کیفیت امروزه برجسته و پراستفاده نیست لذا از تعبیر معجزه استفاده می کنند که الحق و الانصاف معجزه بودن فقه با تکیه به همان مبانی و اصول همان استراتژیک بودن ان است.

هم چنین اینکه می توان گفت اجتهاد پذیری یعنی مواجه استراتژیک با یک اصل و کشف راهبرد و بعد از این مرحله است که نوبت به موضوع شناسی می رسد. لذا برداشت حقیر این است که در متنی که شهید به قلم آوردند به دنبال تطبیق حکم بر موضوع نیستند و کاملا در مقام کشف حکم بحث می کنند اما کشف حکم را در یک اتمسفر راهبردی بالا می آورند و این رویکرد را معجزه می نامند.

بسم الله الرحمن الرحیم
#یادداشت
#مصطفی_امیدی
#یادداشت_58
#جلسه_340
#جامعیت_اسلام
#اجتهاد_پذیری
#حجیت_یا_قطعیت
یکی از بارزترین ویژگی های دین اسلام که مستلزم خاتمیت هست اجتهادپذیری هست اما چیزی که ذهن را درگیر می‌کند ادعای قطعیتی است که بعدا نقض می شود بارها و بارها در مسائل مختلف با این بحث مواجه شدیم که به واسطه ی وثاقت مطلبی را به اهل بیت نسبت دادیم، از طرفی هم اهل بیت حقیقت محض هستند و کلام شان #واقع به همین دلیل به اطمینان و گاها حتی به یقین می‌رسیم این درحالی هست که در دوره ای دیگر با ادله دیگر یا روایتی مستندتر به نتیجه کاملا متفاوت از شکل اول می رسیم و اینجا نیز به همان اطمینان و یقین می رسیم که این عقلا محل اشکال هست
یکی از مشکلاتی که به شخصه با علوم دینی دارم ادعای قطعیت هست آن هم در جایی که وقتی به وادی عمل و مبتلا به انسانی می‌رسند به ظن معتبر و اماره تعدیل می شود درحالی که ادعای در جستجوی یقین بودن سرجای خودش باقیست
از طرفی در غرب هم به شکاکیت محض رسیدند جایی که عقل عملا همیشه متزلزل هست و زیر پایش خالیست
با اینحال به نظر من دیدگاه غرب به صداقت نزدیکتر هست بشر منقطع از وحی تا وقتی که اتصالش به وسیله منجی برقرار نشده حرف از اطمینان و قطعیت نباید بزند

#امید_فشندی
#یادداشت_198
#جلسه_340
#مشخصات_اسلام

? عقل، اجتهاد، خاتمیت، جامعیت و جاودانگی دین

در مواجهه‌ی نخست، قبول مقوله‌ی #اجتهاد در دین، با قول به #جامعیت آن ناهم‌خوان است؛ چه اینكه جامعیت جایی برای اجتهاد باقی نمی‌گذارد.

اما در مواجهه‌ای ژرف‌تر برای جمع میان آن دو، باید جوهری از اجمال را در دل جامعیت تصویر كرد تا گزاره‌ای معقول شود.

باور به خاتمیت دین، علاوه بر قول به جامعیت آن، قبول جاودانگی آن را نیز در پی دارد، و این مفاهیم همه با هم گره خورده است.

حال چالش اصلی این است كه خاتمیت، جامعیت و جاودانگی آن را با عقل‌ورزی و اجتهادپذیری آن جمع كنیم.

12 آبان 1400

#یادداشت
#حسین_علیمردانی
#مشخصات_اسلام
#جلسه_340
#جامعیت

وَسَخَّرَ لَكُمْ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا مِنْهُ
(آیه 13 سوره جاثیة)

آیا می شود که خدای متعال همه ی آسمان ها و زمین را به تسیخر ما درآورده باشد اما به ما نحوه ی استفاده از آن ها را نگفته باشد تا ما با استفاده از این نعمات خود را به تباهی نکشیم؟

در عصر ما تمدن غرب، سرمست از این تسخیر است و با تمام توان تلاش می کند همه چیز را تحت سیطره ی اراده ی خود درآورد.
با استفاده از همین قابلیت، انسان را مبدأ همه چیز می داند و در پی نفع حداکثری از تمام موجودات عالم است.
حال این انسان، رقت انگیز است! با اینکه تظاهر می کند خود مبدأ عالم است، اما در خود وجدان می کند که هیچ است، این حس مدام او را آزار می دهد و او پیوسته در تلاش است که از این جهنم کثرت رهایی یابد… نتیجه ی این حال روحی، استفاده حداکثری از اسباب غفلت است؛.
.

#یادداشت
#حمیدرضاشب_بویی
#مشخصات_اسلام
#جامعیت_دین_اسلام
#یادداشت_108
#جلسه_339

با تحقیق اجمالی که داشتم در موضوع جامعیت دین اسلام سه نظریه موجود است:
1- دین، جامع همه ى علوم و معارف بشرى و بیان کننده ى همه ى مسائل نظرى و عملى در سطح کلان و جزئى در عرصه هاى مختلف زندگى مادى و معنوى است و تعالیم آن انسان را از هر گونه تلاش فکرى در شناخت خود، جهان و ابعاد مختلف زندگى بى نیاز مى کند.
قائلین به این نظریه همان افرادی هستند که نهایتا علومی مانند فیزیک، شیمی، روانشناسی را هم در نسخه اسلامی اش قبول دارند.

2-وظیفه ى دین، ارائه ى رهنمود براى رسیدن انسان به سعادت و کمال اخروى است، نه براى اداره ى جامعه و مسائل دنیوى.(یعنی دین اسلام برای سعادت اخروی دین جامعی است و تمامی نیازهای لازم برای رسیدن به کمال اخروی را پوشش می دهد)، امثال سروش به این نظریه قائلند

3-دین اسلام در راستاى هدف و رسالت خود، رئوس کلى همه ى معارف لازم را براى تحقق سعادت دنیا واخرت در اختیار بشر قرار دهد; به گونه اى که بشر با تطبیق آن اصول کلى بتواند به صورت نظام مند همه ى معارف و رهنمون هاى مورد نیاز براى رسیدن به سعادت خویش را به دست آورد.(از قائلین به این نظریه را می توان نگاه آیت الله مصباح رضوان الله علیه نام برد)

با توجه به سه رویکرد فوق در جامعیت دین، ابتدا قبل از اینکه بخواهیم وارد چگونگی این جامعیت بحث کنیم می بایست روشن کنیم چه رویکردی از جامعیت را مد نظر قرار دادیم و دایره نیازهای مربوط به انسان و دین را تا چه حدی قرار داده ایم بعد از آن می توان درباره چگونگی این جامعیت بحث کرد.

به نظر می آید که استاد شهید، بر محور نظریه سوم راجع به جامعیت دین اسلام بحث کرده اند و شواهدی از این مطلب را می توانیم در مجموعه آثار،ج5، ص37 مشاهده کرد:
«اید بگوییم كه مقصود از «علوم اسلامی» … یعنی علومی
كه به نوعی از نظر اسلام «فریضه» محسوب می شود و در فرهنگ و تمدن اسلامی سابقه ی طولانی دارد و مسلمانان آن علوم را از آن جهت كه به رفع یك نیاز كمك می كرده و وسیله ی انجام یك فریضه بوده محترم و مقدس می شمرده اند.»

بسم الله الرحمن الرحیم
#یادداشت
#مشخصات_اسلام
#محمد_حسین_خانی
#یادداشت_115
#جلسه_339
#جامعیت_اسلام
#گزاره_نویسی

❓جامعیت به چه معناست؟
❓ابعاد جامعیت چیست؟

?جامعیت به معنای وسط بودن

شهید مطهری وسط بودن را به معنای التقاط نمی گیرند بلکه منظورشان مزایای طرفین را داشتن است واینکه وسط بودن جامع مزیا است

?جامعیت و جمع دنیا و آخرت

جامعیت دین یعنی هم دنیای فرد و هم آخرت برایش مسئله باشد مثلا دینی که به ییروان خود دشمنان دنیویشان را معرفی نکند چه دینی است .

?جامعیت و همه جانبگی
دین اسلام برخلاف یهودیت جهان شمول است و هیچ فیلتری برای ورود به خود ندارد
وتمام ابعاد زندگی انسان را شامل می شود.

?مبارزه نشانه جامعیت

اگر یک مکتبی جامع باشد از هیچ گزاره و قاعده خود نمی گذرد و نسبت به ارزش های خود بی تفاوت نیست اگر ظلم را قبیح بداند برای رفع این طلم دست به مبارزه می زند و کشته می شود این یعنی این مکتب زنده است این مکتب نظام دارد غیرت دارد
نهضت عاشورا از مصادیق این کلام است

?اسلام جامع (کامل)نسبت به تمام ادیان
با بررسی دین پژوهانه می توان فهمید اسلام نقطه آخر و نسخه کامل الهی برای بشریت است
این ادعا را با سختی شریعت یهود و بی شریعتی مسیحیت میتوان فهمید

?جامعیت برای انسانیت

با خاتمیت پیامبر اکرم و ارائه نسخه نهایی انسان کامل
این اسلام و شریعت این انسان کامل است که جوابگوی انسان کامل است
این نسخه هست که می تواند انسان را به سوی کمال انسانیت حرکت بدهد
لذا انسان کامل همان انسان جامع است و در مکتب اسلام حرکت به سمت انسانیت همان حرکت به سوی جامعیت است
فصل اخیر ادیان ابراهیمی اسلام است.

?اینکه عده ای ادعا کنند که اسلام جامع نیست و خیلی از امور را به عقل رجوع داده بهتر است یک دور ابواب کتب ارزشمند روایی را مطالعه کنند شاید از این ادعا دست بردارند ما مگر چقدر به شریعت و سرمایه روایی و قرانی مسلط هستیم که همچین ادعای را خلاف فرمایش قران می کنیم
وَعِنْدَهُ مَفَاتِحُ الْغَيْبِ لَا يَعْلَمُهَا إِلَّا هُوَ ۚ وَيَعْلَمُ مَا فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ ۚ وَمَا تَسْقُطُ مِنْ وَرَقَةٍ إِلَّا يَعْلَمُهَا وَلَا حَبَّةٍ فِي ظُلُمَاتِ الْأَرْضِ وَلَا رَطْبٍ وَلَا يَابِسٍ إِلَّا فِي كِتَابٍ مُبِينٍ
(انعام 59)