بسم الله الرحمن الرحیم
#یادداشت
#محمد_حسن_زاده
#مشخصاتـاسلام
#یادداشت_132
#جلسه_339

?ظاهرا نقطه اصلی که بر جامعیت دین تاکید میشود، جامع دو ساحت عالم است. یعنی دال مرکزی که در جامعیت دین بر آن تمرکز میشود این است که دین فقط منحصر به امور مادی نیست و برای عالم آخرت نیز برنامه دارد. از طرفی دین منحصر در آخرت نیست و برای زندگی دنیای انسان نیز برنامه های مفصلی ارائه کرده است. به عبارت دیگر دین هم متکفل سعادت دنیایی انسان است و هم متکفل سعادت اخروی انسان لذا سعادت دنیوی انسان از سعادت اخروی او جدا نیست و هر دو ساحت از یک برنامه جامع پیروی میکند.

?مشهور است که مسیحیت دین آخرت و معنویت بود و یهود دین دنیا و مادی گری و اسلام جمع بین این دوست. هم دنیا را دارد و هم آخرت را.

?حضرت امام ره می فرمایند:
“آنهایی که آن طرف را می‌بینند و این طرف را نمی‌بینند ناقصند – اهدنا الصّراط المستقیم، غیرالمغضوبِ علیهم، غیرِ ضالین. در یک روایتی هست – من نمی‌دانم وارد است یا نه – هست؛ می‌گویند، نقل می‌کنند که قضیه مغضوب علیهم – به حَسَب قول مفسرین – عبارت از یهود است و ضالین عبارت از نصارا. در یک روایتی نقل می‌کنند – من نمی‌توانم تصدیق کنم، من نقل می‌کنم از آنهایی که نقل کرده‌اند – که رسول الله – مثلاً – فرموده است:کانَ اخی موسی‌ عَیْنُهُ الیُمْنی‌ عَمْیاء و اخی عیسی عَیْنُهُ الیُسْری‌ عَمْیاء، وَ انا ذُوالعَیْنَیْنِ‌ (1) آنهایی که می‌خواهند تأویل کنند، می‌گویند چون تورات بیشتر توجه به مادیات و امور سیاسی و دنیوی داشته است – یهود هم که می‌بینید دو دستی چسبیده‌اند و دارند می‌خورند دنیا را و باز هم بسشان نیست، امریکا هم آنها دارند می‌خورند، ایران هم الآن آنها دارند [می‌خورند] باز هم بسشان نیست، همه جا و همه را می‌خواهند – و در کتاب حضرت عیسی [علیه السلام‌] توجه به معنویات و روحانیت بیشتر بوده است؛ از این جهت «عین یُسرا» یش که عبارت از طرف طبیعتش است عَمْیاء بوده است – البته من نمی‌توانم بگویم‌ این از پیغمبر صادر شده لکن گفته‌اند این را- یعنی توجه به این جهت «یسار» که عبارت از «طبیعت» است نداشته و کم داشته است؛ و او هم به حَسَب شریعتش توجهش به مادیات زیاد بوده. «و انا ذوالعینین»، هم جهات معنوی، هم جهات مادی. شما احکامش را که ببینید شهادت بر این مطلب است. احکامش احکامِ – عرض می‌کنم که – سیاسیاتش [را] ملاحظه می‌کنید.”
صحیفه امام خمینی، جلد 3، صفحات 226-227

#یادداشت_مشخصات_اسلام
#جلسه_339
#محمد_صحرایی
#یادداشت_93

?”یکی از لوازم جامعیت اسلام این است که دایره ی مباحات یعنی منطقة الفراق داشته باشد”

✔️در مورد این گزاره دو نکته باید مورد توجه قرار گیرد.

⏹اول اینکه اصلِ وجودِ منطقه الفراق، شرط جامعیت است نه گستردگی اش.
❗️در بیانات برخی از عزیزان احساس شد که اینطور برداشت کرده اند که هرچه دامنه ی مباحات بیشتر باشد دین جامع تر خواهد بود!!!

⏹نکته دوم در مورد معنای مباحات است.
مباح گاهی در مقابل حرام بمعنای حلال و گاهی در مقابل ممنوع بمعنای جایز و گاهی یکی از احکام خمسه بمعنای نداشتن حکم است یعنی انجام و ترکش ترجیحی بر هم ندارند و هیچ ثوابی یا عقابی بر هیچکدام مترتب نمیشود مثل خوردن و آشامیدن.
✅مراد از اباحه در بحث ما همان معنای سوم است که نباید با إباحه در أصالةالاباحه در لسان فقهاء اشتباه گرفته شود چون مباح در أدلّه ای که در اثبات این اصل عملی ذکر میکنند بمعنای حلال بودن و جایز بودن است. مثل آیات:
– هو الذی خلق لکم ما فی الارض جمیعا
– یا ایها الناس کلوا ممّا فی الارض حلالا طیّبا
– قل لا أجد فی ما أوحی الیّ محرّما علی طاعم یطعمه إلا أن یکون میتة أو دماً مسفوحاً أو لحم خنزیرٍ.

#یادداشت
#مشخصات_اسلام
#زندگی_گرا
#جامعیت
#اسلام
#محمد_هادی_جوهری
#یادداشت_116
#جلسه_339

?جامعیت مفهومی نشأت گرفته از زندگی گرایی در اسلام?

زندگی و سبک زندگی یعنی نحوه زیست انسان ها. اساسا ادعایی که اسلام در خود دارد، هدایت زندگی و ارائه برنامه ای برای زندگی بشریت هست.
فلذا اثبات جامعیت برای اسلام به اثبات زندگی گرایی آن برمیگردد. اسلام وقتی ادعا می کند که دین زندگی گرا می باشد. و به دنبال ارائه برنامه ای برای زیست آن ها می باشد یعنی دارای جامعیت است. زیرا همان طور که بیان شد، زندگی یعنی زیست انسان ها. و زیست یک انسان همراه با تمام نیاز ها و خواست های او می باشد. فلذا زمانی که دین اسلام محوریت خود را زندگی بشر قرار می دهد و موضوع شریعت به جای فعل انسان،زندگی انسان می شود، خود به خود آن جامعیت ایجاد می شود. چون که زندگی انسان در برگیرنده دو بعد مادی و معنوی است و هر دو رویکرد فردی و اجتماعی در زیست انسان جای دارد. این همان جامعیتی است که اسلام آن را ادعا می کند. اما این جامعیت زمانی محقق می شود که زندگی گرا بودن اسلام درک شود.

#یادداشت_مشخصات_اسلام
#جلسه_339
#محمد_صحرایی
#یادداشت_94
#سوال:
معنای جامعیت یک دین نسبت به دین دیگر چیست؟
برخی میگویند به تناسب نیازهای مردم ادیان تکامل پیدا کرده اند
یعنی مثلا مردم در زمان حضرت موسی علیه السلام به انواع معاملات مبتلا نبودند؟ به ازدواج و مراوادت مختلف خانوادگی و اجتماعی و مالی و زیستی مبتلا نبودند؟ کدام حوزه از نیازهای آدمی در بشر جدید متفاوت شده؟
دقیقا چی تغییر کرد که دین تغییر کرد و دقیقا چه تغییری کرد؟
با در نظر گرفتن این آیه شریفه که ” إن الدین عندالله الاسلام”
و
“مَا کَانَ إِبْرَاهِیمُ یَهُودِیًّا وَلَا نَصْرَانِیًّا وَلَٰکِنْ کَانَ حَنِیفًا مسلما”

بسم الله الرحمن الرحیم
#یادداشت
#مشخصات_اسلام
#محسن_همت
#جلسه_339

?جامعیت
استاد شهید جامعیت را آنقدر گسترده کرد که حتی وسط را جمله «امة وسطا» که خداوند متعال از اوصاف امة پیامبر نام می برد را به معنای جامعیت می گیرد
به نظرم وسط با توجه به اطرافش معنا می دهد
?وقتی اطراف، دنیا و آخرت باشند =» وسط به معنای جمع طرفین خواهد بود= جامعیت
? وقتی اطراف، شرق و غرب باشند=» وسط به معنای نفی طرفین یعنی نه شرقی و نه غربی خواهد بود و این به معنای جامعیت نیست.

#یادداشت
#مشخصات_اسلام
#سید_مصطفی_مدرس
#یادداشت_119
#جلسه_339

لا تَمُدَّنَّ عَيْنَيْكَ إِلى‏ ما مَتَّعْنا بِهِ أَزْواجاً مِنْهُمْ وَ لا تَحْزَنْ عَلَيْهِمْ وَ اخْفِضْ جَناحَكَ لِلْمُؤْمِنينَ (88)سوره حجر
ديدگان خويش را به آن چيزهايى كه نصيب دسته‏هايى از ايشان كرديم ميفكن و بخاطر آنچه آنها دارند غم مخور و به مؤمنان نرم‏خويى كن.

وَ لا تَمُدَّنَّ عَيْنَيْكَ إِلى‏ ما مَتَّعْنا بِهِ أَزْواجاً مِنْهُمْ زَهْرَةَ الْحَياةِ الدُّنْيا لِنَفْتِنَهُمْ فيهِ وَ رِزْقُ رَبِّكَ خَيْرٌ وَ أَبْقى‏ (131) سوره طه
ديدگان خويش را به آن چيزهايى كه رونق زندگى دنيا است و بعضى از دسته‏هاى آدميان را از آن بهره داده‏ايم تا در باره آن عذابشان كنيم نگران و خيره مساز كه روزى پروردگارت بهتر و پايدارتر است .

?جایگاه شناسی آیات: آیات متناظر
به وزان دو آیه 35 سوره محمد(ص) و 139 سوره آل عمران {وَ لا تَهِنُوا وَ لا تَحْزَنُوا وَ أَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ…} ما با این دو آیه مواجه هستیم. این دو آیه تتمیم و تکمیل دو آیه پیشین است.

?تبیین آیات:
?تفسیر اجمالی آیات:
حضرت آیت الله جوادی آملی در تفسیر تسنیم شان می فرمایند:
“هم شما بدان هم آنها بدانند هم به آنها اعلام بکن که زرق و برق دنیا برای هیچ کس میوه نمی‌شود و هیچ کس از دنیا طرْفی نمی‌بندد ﴿وَلاَ تَمُدَّنَّ عَیْنَیْکَ إِلَی مَا مَتَّعْنَا بِهِ أَزْوَاجاً مِّنْهُمْ زَهْرَةَ الْحَیَاةِ الدُّنْیَا﴾ مبادا چشم بدوزی به آنچه را که در دست دیگران است دیگران هم بدانند شما هم مستحضر باش که آنچه در دست دیگران است یا در باغ دیگران است فقط شکوفه است اینجا جای میوه نیست درختِ دنیا برای احدی میوه نمی‌دهد اینجا جای سردی است شما در منطقه‌های سردسیر کم و بیش مأنوس هستید که آنجا اصلاً درخت سبز نمی‌شود بر فرض درخت سبز بشود میوه نمی‌دهد یک تابستان کوتاهی دارد که تا این درختان می‌خواهند شکوفه بکنند پاییز زودرس می‌آید بساطش را به هم می‌زند… بنابراین تو بدان به آنها هم بگو که اگر واقعاً میوه می‌خواهند شجرهٴ طیّبه جای دیگر است, سایه می‌خواهند جای دیگر است اینجا جای امتحان است فقط شکوفه‌های خوش‌رنگی اینها پیدا می‌کنند که اینها را می‌آزماید نه اینکه به فواکه چشم ندوز, نه اینکه به اثمار و ثمرات اشجار چشم ندوز, به ازهار چشم ندوز به شکوفه چشم ندوز غیر از شکوفه چیز دیگر نیست ﴿وَلاَ تَمُدَّنَّ عَیْنَیْکَ﴾ حالا وجود مبارک پیغمبر که از همهٴ اینها منزّه بود بعضیها یک چشمشان به طرف مثلاً شکوفه است بعضی هر دو چشمشان را پُر می‌کنند خیره خیره به یک جا نگاه می‌کنند فرمود این طور خیره خیره نگاه نکن این فقط شکوفه است هر دو چشمش را پُر کرده پُر کرده دو چشمت را پُر کردی داری نگاه می‌کنی این برای کسی میوه نمی‌شود ﴿وَلاَ تَمُدَّنَّ عَیْنَیْکَ إِلَی مَا مَتَّعْنَا بِهِ أَزْوَاجاً مِّنْهُمْ﴾ یعنی گروههایی از اینها را چه چیزی متمتّع کردیم ﴿زَهْرَةَ الْحَیَاةِ الدُّنْیَا﴾ نه ثَمر, فقط شکوفه است تازه این شکوفه هم برای آزمون است ﴿لِنَفْتِنَهُمْ فِیهِ﴾ اما آنچه را که ما به شما می‌دهیم که محصول آن صبر و محصول این تسبیح, محصول استعانت بالصبر و الصلاة است آن رزق ربّ توست که هم بهتر است هم ماندگارتر ﴿وَرِزْقُ رَبِّکَ خَیْرٌ وَأَبْقَی﴾ ”

?فتنه و ابتلای امروز ما: فتنه شکوفا و مجلل دنیای غرب
مسئله امروز ما همین است که دنیای غرب و ما فیها چشمان ما را پر کرده است، حال یکی اقتصاد دنیای غرب و GDP بالای کشورهای غربی را بدان چشم دوخته دیگر فرهنگ اجتماعی و تشکیلاتی غرب در نظرش جلوه گری می کند دیگری پیشرفتهای علمی و معیارهای علمی و گفتمان های علمی غرب در نظرش پیشتازی و عزیز بروز می کند و خیلی از ما گرفتار سبک زندگی غربی و این نوع زیستن را برگزیده ایم، در نظر خیلی هایمان هم زرق و برق فناوری ها و تکنولوژی های دلربایی می کند و … . تمام دنیای غرب و زرق و برق آن وسیله ای برای آزمایش و امتحان جبهه مقاومت شده است.

?تحقیر و استخفاف کلان استراتژی غرب برای سلطه جویی و استعمار
بنیادی ترین راهبرد دستگاه استکبار و نظام سلطه در برابر مستضعفان را بتوان استراتژی #استخفاف و تحقیر ملل بیان کرد…
حق سبحانه در آیه 54 سوره زخرف می فرماید:
فَاسْتَخَفَّ قَوْمَهُ فَأَطَاعُوهُ

فرعون با استخفاف و تحقیر شخصیت قوم خود، عقول قوم خود را دزدید و بر ایشان استعلا یافت!(حضرت علامه طباطبایی در المیزان اینگونه معنی می کنند آیه را: أي استخف عقول قومه و أحلامهم)

#یادداشت

#مشخصات_اسلام

#فرآیند_تولید_علوم_انسانی

#حسین_کلاتی

#یادداشت_3

#جلسه_338
طرح بحثی در فرآیند تولیدِ علوم انسانی :
استاد محترم در جلسه گذشته به بیانِ چهار مرحله برای تولید علم پرداختند که شاملِ مکتب، علم، نظام و برنامه می شد. به نظر می آید چند سوالِ جدی در این طرح بحث وجود دارد :
1- اگر این چهارمرحله برای تولیدِ علوم انسانی طراحی شده اند، نباید تولیدِ علم خودش مرحله دومِ این فرآیند باشد بلکه ماحصلِ طی مراحل از مکتب، نظام و برنامه است که به ما مجموعاً تمامِ سطوحِ یک علم را نشان میدهد لذا خروجی نمیتواند داخلِ فرآیند باشد. آیا دو معنا از علم در خروجی و فرآیند مدنظر است؟
2- تجربه دقیقاً چه جایگاهی در تولید علم دارد؟ اجمالاً این را می شود فهمید که تجربه به مثابه آزمونِ ادراکِ خود از دین در ساحتِ اقامه و عمل است و گاهی ما را به اشتباهاتِ مان در برداشت از دین و گاهی به سطحی بودنِ فهممان و پاسخگو نبودن نسبت به سوالاتی عمیق تر می رساند. امّا این که تجربه مرحله دوم از این فرآیند باشد محلِ تأمل است چه این که خطا در برداشت و یا تحلیل داده ها در همه مراحل قابل تصویر است؛ ممکن است در تصویرِ مکتب یا طرّاحی نظام و یا در برنامه ریزی دچار خطا باشیم لذا تجربه، مصحّح درک ما بلکه راهی برای رسیدن به حقیقت علم در تمامِ این سطوح است. آیا تصویرِ دیگری از جایگاه تجربه در تولیدِ علوم انسانی وجود دارد که آن را منحصر به مرحله ای خاص می کند؟
3- بیان شد که مرحله دوم تجربهِ مکتب در میدان عمل است که علم نامیده می شود. با فرضِ صحت این گزاره، آیا جنسِ مکتب، امری قابل تجربه است یا تا تبدیل به نظام و برنامه نشده است قابل تجربه نیست و در نتیجه قابل تئوریزه سازی نیست؟ با این توضیح آیا تجربه ی مکتب در میدان عمل موجبِ خسارت فراوان و نادیده گرفتنِ تمامِ فرآیند تولیدِ علم و فرآیندِ رسیدن علم به ساحت عمل نیست؟
4- سوال بعدی این است که فرآیند تولید علوم انسانیِ اسلامی از مکتب شروع می شود و به ترتیب تا برنامه پایین می آید و یا این که از برنامه آغاز میشود و به مکتب ختم می شود و یا سیری دیالکتیک بین از هر دو سو برقرار است و ما حصلِ آن علم خواهد بود؟
به نظر می آید اگر قائل به نظر اول باشیم فرآیندِ تولید علمِ ما همان فرآیند غرب در تولید علم است و ما صرفاً محتوایی دینی در آن ریخته ایم. آیا این لازمه را می پذیریم؟
5- رابطه فقه و فلسفه در رسیدن به علم دینی چیست؟ گزاره های توصیفی و دستوری اسلام چه جایگاهی در کشفِ علوم انسانی اسلامی دارند؟ شروع از مکتب به منزله شروع از فلسفه و گزاره های توصیفی شروع از مکتب است و شروع از برنامه عملی به منزله شروع از فقه و گزاره های دستوری است (مقصود از فقه، فقهِ موجود است و مقصود از فلسفه، فلسفه موجود و الا ممکن است با امتداد فلسفه آن را اعم از درکِ کلان و توصیفی از دین بدانیم و یا با ورودِ فقه به ساحتِ توصیفات تصویر دیگر از جایگاه این علم و نسبت آن با فلسفه به به دست آوریم. جواب این سوال با جواب به سؤال قبلی گره خورده است.

#یادداشت
#مشخصات_اسلام

#حامد_خواجه
#یادداشت_121
#جلسه_338

در پس زمینه ذهنی ما، بین معرفت عقلی و معرفت دینی یک مرزبندی محکم وجود دارد که باید این تفکیک معرفت عقلی از معرفت دینی را کنار بگذاریم. نباید عقل را محصور در معرفت و علم بشری بپنداریم و فقط نقل را در خدمت تامین معرفت دینی بدانیم. این تفکیک، پنداری اشتباه است.
هندسه معرفت دینی مان را باید ویرایش کنیم؛ نباید عقل را از دینشناسی مان بیرون کنیم و فقط به نقل بسنده کنیم. عقل و نقل در ذیل ساحت وحی باید باهمدیگر به دینشناسی بپردازند و هر دوی عقل و نقل به همراه یکدیگر منبع شناخت دین باشند.

هنگامی که سخن از عقل می گوییم، منظور تنها عقل تجریدی و محض نیست که در فلسفه و کلام برهان می آورد، بلکه مراد اعم از عقل تجریدی و نیمه تجریدی و حتی عقل تجربی است.
عقل نیمه تجریدی که در ریاضیات است و عقل تجربی که در علوم تجربی و انسانی آشکار می شود.

بله عقل تجربی هم می تواند معرفت دینی رقم بزند و علم دینی تولید کند؛ مخصوصا با بیانی که استاد امروز از علوم انسانی ارائه کردند:
که برای مسئله های زندگی خود، در پارادایم دین و آنچه از دین فهمیدید راه حل می آورید و هنگامی که وارد صحنه عمل شدید، صحنه این راه حل را ارزیابی می کند.

در علوم انسانی و به صورت کلی با آوردن دانایی ها به ساحت تجربه، هویت جدید و متفاوت انسانی پیدا می شود که با کره گیری از این هویت متفاوت می توان علم پدید آورد.
ما وقتی در پارادایم دینی باشیم و عقل تجربی را هم در هندسه معرفت دینی مان جا داده باشیم، می توانیم از این علم به عنوان علم دینی یاد کنیم. و شاید خود دین ؟!!
?

#یادداشت
#حمیدرضاشب_بویی
#مشخصات_اسلام
#جلسه_338
#یادداشت_108
#جایگاه_بررسیهای_راهبردی_در_تولید_علوم_انسانی

آنچه که به عنوان تولید علوم انسانی می شناسیم، متمرکز شدن بر مبانی دینی که می توان از آنها استشمام های علمی کرد، است به فرض مثال منابع دینی با روش اجتهادی مرسوم خروجی هایی دارد که امروزه در دایره فقه های مضاف دسته بنده شده است
این احکام را اگر بخواهیم با نام مکتب اقتصادی بشناسیم، وقتی لایه های بررسی های راهبردی مسائل از این احکام منقطع است نمی توان توقع داشت در دایره این مکاتب، تجربه های دقیق شکل خواهد گرفت و این تجربیات تئوریزه شده توانایی پشتیبانی از یک نظام اقتصادی داشته باشد.
لذا می بینیم نهایتا همین احکام تازه تولید شده نیز وقتی می خواهد خود را به عرصه تولید نظامات بکشاند، دست به دامان روش های تجربی علوم غربی شده و از آن ارتزاق می کند.
ضعف نبود لایه های بررسی راهبردی در نگاه یک فقیه منجر به تولید احکامی گشته که هیچ تضمینی برای تولید نظامات اسلامی از آنها وجود ندارد و لذاست که باید از تئوریزه کردن این دست تجربه ها بیش از تجربه های تحت نظامات غربی نگران باشیم.

#يادداشت
#مشخصات_اسلام
#محمد_مرتضی_باروتی
#يادداشت_51
#جلسه_338
بسم الله الرحمن و الرحیم عمل کردن به اندیشه ها : تجربه است و تکرار این تجربه، علم پدید می آورد. در مجموع، علم در لغت و قرآن و روایات به معنای “معیت با عمل” استُ یعنی اگر کسی عالِم، خطاب شود با عملش، علمش را به دیگران نشان خواهد داد.وتقریبا دین اسلام برای هر عمل کردنی حکمی وضع می کند و به عبارتی فقه چارچوبی برای عمل به آن علم را ایجاد می کند که معنایش تولید علم منطبق با فقه اسلامی می باشد ومی توان رابطه علم اسلامی و ایدءولوژي اسلامی را مساوی دانست و امروز در جلسه مطلب جالبی عنوان شد راجع به تولید علم ،بدین شکل که عمل مکرر به اندیشه و گزاره ها ی یک مکتب به عبارت دیگر تجربه خورده و علم را پدید میآورد و شاید اینکه امیر المونین فرمودند تجربه بالاتر از علم است این افضلیت از باب مقدمی بودن و منشائیت تجربه برای تولید علم باشد.