معنای تساوی در خلقت = عدم وجود امتیاز حقوقی به حسب خلقت

#يادداشت
#مشخصات_اسلام
#عقيل_رضانسب
#يادداشت_239
#جلسه_318

? معنای تساوی در خلقت = عدم وجود امتیاز حقوقی به حسب خلقت

تساوی خلقت نمی تواند به معنای نفی تفاوت ها باشد، تفاوت ها لازمه خلفت هستند، اگر بخواهیم تفاوت ها را از اساس نفی کنیم هیچ خلقتی صورت نخواهد پذیرفت، بالاخره چه نگاه حکمی داشته باشیم و با وجودات رو به رو باشیم و چه نگاه عرفانی داشته باشیم و با تجلیات رو به رو باشیم، وجود و تجلی اگر دقیقاً عین هم باشد بدون هیچ تفاوتی دقیقاً یک چیز خواهند بود و لذا هیچ کثرتی ایجاد نخواهد شد.
اساساً به قول حکما اجتماع مثلین محال است، نمی تواند دو چیز دقیقاً مثل هم باشند در همه شرایط؛
با این توضیح اینکه انسان هایی باشند که خلقت نوری داشته باشند، انسان هایی باشند که به لحاظ تکوینی آن ها انسان کامل باشند؛ این لازمه عالم خلفت است، اگر انسان کاملی نباشد بقیه انسان های صغیر که نازله وجود او هستند وجود نخواهند داشت.
شهید مطهری در مشخصات اسلام این تساوی در خلقت را به بهترین نحو معنا می کند ایشان تساوی در خلقت را به این معنا می گیرند که: «هيچ انسانی بر حسب خلقت امتياز حقوقی بر انسان ديگر ندارد.» این معنا بسیار دقیق است، یعنی همه بهره مندی های وجودی یا تجلیات به لحاظ تکوینی و همه شرایط محیطی و اجتماعی و فرهنگی که انسان در آن متولد می شود با وجود اینکه از این جهات تفاوت زا است، اما هیچ یک از این ها عامل داشتن یک امتیاز حقوقی بر انسان های دیگر نمی شود؛ حتی انبیاء بر انسان های دیگر امتیازات حقوقی ندارند و نمی توانند در منازعات اجتماعی بگویند چون من نبی هستم، می توانم خلاف قوانین حقوقی (که این قوانین حقوقی را خود من در شریعتی که آوردم به شما عرصه کرده ام) امتیازی داشته باشم.
اینکه به حسب وظایفی که به امام جامعه و حاکم جامعه داده می شود، امتیازاتی داده می شود، امتیازات شأن حقوقی اوست و جزو حقوق است نه یک امتیاز خاص بر دیگر افراد. هر کسی که در این جایگاه حقوقی قرار بگیرد چنین امتیازاتی دارد، ولو بگوییم که به غیر از انبیاء و اوصیاء کسی نباید در این جایگاه قرار بگیرد.

چقدر دنیایی که اسلام می خواهد برای انسان ها، زیباست …

#یادداشت
#مشخصات_اسلام
#مهدی_اعلایی
#یادداشت_48
#جلسه_318

گزاره ۱۸ :
چقدر دنیایی که اسلام می خواهد برای انسان ها، زیباست …
اگر مردم می دانستند که اگر اسلام در این کشور به تمامه اجرا شود، چقدر منافع دنیوی به آنها می رسد، پوست ما آخوندها را می کندند، تا اسلام را اجرا کنیم …
یکی از ویژگی های دنیای اسلام، همانطور که حضرت آقا در کتاب روح توحید و شهید مطهری در مشخصات اسلام می فرمایند، برابری انسان در اجتماع و در برابر خداست؛ انسان ها همه برابر هستند و هیچ صفت عارضی برای آنها برتری ایجاد نمی کند؛ بلکه علم، جهاد و تقواست که برتری به انسان ها می بخشد؛ معیارهایی که واقعاً انسان را برتر می کنند و نه اینکه برتری اعتباری به انسان ها ببخشد و هیچ تاثیری در رشد حقیقی انسان نداشته باشد. صفات و ویژگی هایی که همگی اکتسابی هستند و با تلاش باید آنها را به دست آورد.
تصور کنید چنین دنیایی را ‌‌‌‌…
اما نه با تصور و نه با تصویر سازی برای دیگران، اتفاق خاصی رقم نمی خورد و به قول قدیمی ها، با حلوا حلوا کردن، دهان شیرین نمی شود. باید محقق شود. باید مردم ببینند که تساوی حقوقی در اسلام، اجرا شده و لذتش را بچشند. چه بهانه ای داریم پیش خدای متعال در روز قیامت … ؟؟ !

پیروزی نهایی حق بر باطل

#یادداشت
#مشخصات_اسلام

#حامد_خواجه
#یادداشت_104
#جلسه_317

در مشخصه‌ای که امروز در جلسه مورد بحث قرار گرفت سخن از پیروزی نهایی حق بر باطل بود و از آن به عنوان یک سنت الهی تعبیر شده است. با توجه به ادبیاتی که شهید دارند به خصوص کلمه‌ي پیروزی نهایی، این را می‌فهمیم که حق بر باطل پیروز می‌شود، یعنی درست است که الان پیروز نیستید و غلبه ندارید، لکن درنهایت این شما هستید که غلبه پیدا می‌کنید.
در کنار این، می‌توان گفت: حق بر باطل پیروز است. حق بر باطل همین الان غلبه دارد ولو اینکه در ظاهر غلبه‌ای نباشد! که البته از متن این را نمی‌توان دریافت کرد.

اگر با ادبیات مومنین نگاه کنیم، همین الان غلبه هست ولی اگر قرار باشد با ادبیات رایج گفته شود، از آنجایی که این غلبه‌ی حق بر باطل به هر حال خود را نشان می‌دهد، در نهایت پیروزی و غلبه از آن حق است و این حق است که می‌ماند و باطل را نابود می‌کند؛ البته در این ادبیات معمولا نیاز به زمان است تا غلبه حق نمایان شود.

معنای نبرد با باطلی که پوچ است!

#يادداشت
#مشخصات_اسلام
#عقيل_رضانسب
#يادداشت_238
#جلسه_317

? معنای نبرد با باطلی که پوچ است!

معنای باطل هیچ و پوچ است، یعنی اساساً باطل چیزی نیست؛ لغویون در معنای باطل نیز همین را گفته اند:
بَطَلَ‏ الشيْ‏ءُ أي: ذهب [1]
بَطَلَ‏ الشي‏ءُ إذا تَلِف، [2]
بَطَلَ‏ و هو ذَهاب الشئ و قِلَّة مُكثه و لُبْثه / سُمِّى الشيطانُ‏ الباطلَ‏ لأنه لا حقيقةَ لأفعاله [3]
بَطَلَ‏ الشَّى‏ءُ ذَهَبَ ضَيَاعًا و خُسْرًا، [4]
الْبَاطِلُ‏: نقيض الحق، و هو ما لا ثبات له عند الفحص عنه [5]

قرآن هم در مورد باطل می گوید باطل از اولش هم هیچ و پوچ بود
إِنَّ اَلْبٰاطِلَ كٰانَ زَهُوقاً ﴿الإسراء، 81﴾

زَهَقَ را لغویان به معنای بَطَلَ گرفته اند، و علاوه بر به معنای بَطَلَ آوردن آن، معانی تلف و ذهاب و هلاک و اضمحلال که همه نشان دهنده هیچ و پوچ بودن باطل است را آورده اند. [6]

حال این سؤال مطرح می شود که اگر باطل هیچ و پوچ است #نبرد_حق_و_باطل چه معنایی دارد؟! نبر با هیچ و پوچ و چیزی که همین الان نابود است، دیگر چه نیاز به ابطال و محو و قذف (کوبیدن – پرتاب کردن) توسط حق دارد که قرآن می فرماید:
لِيُحِقَّ اَلْحَقَّ وَ #يُبْطِلَ اَلْبٰاطِلَ وَ لَوْ كَرِهَ اَلْمُجْرِمُونَ ﴿الأنفال‏، 8﴾
#يَمْحُ اَللّٰهُ اَلْبٰاطِلَ وَ يُحِقُّ اَلْحَقَّ بِكَلِمٰاتِهِ إِنَّهُ عَلِيمٌ بِذٰاتِ اَلصُّدُورِ ﴿الشورى‏، 24﴾
بَلْ #نَقْذِفُ بِالْحَقِّ عَلَى اَلْبٰاطِلِ فَيَدْمَغُهُ فَإِذٰا هُوَ زٰاهِقٌ وَ لَكُمُ اَلْوَيْلُ مِمّٰا تَصِفُونَ ﴿الأنبياء، 18﴾

? به نظر می رسد برای فهم این بحث بشود از آیه 17 سوره مبارکه رعد کمک گرفت:
أَنْزَلَ مِنَ اَلسَّمٰاءِ مٰاءً فَسٰالَتْ أَوْدِيَةٌ بِقَدَرِهٰا فَاحْتَمَلَ #اَلسَّيْلُ #زَبَداً_رٰابِياً وَ مِمّٰا يُوقِدُونَ عَلَيْهِ فِي اَلنّٰارِ اِبْتِغٰاءَ #حِلْيَةٍ أَوْ مَتٰاعٍ #زَبَدٌ مِثْلُهُ كَذٰلِكَ يَضْرِبُ اَللّٰهُ اَلْحَقَّ وَ اَلْبٰاطِلَ فَأَمَّا اَلزَّبَدُ #فَيَذْهَبُ جُفٰاءً وَ أَمّٰا مٰا #يَنْفَعُ اَلنّٰاسَ #فَيَمْكُثُ فِي اَلْأَرْضِ كَذٰلِكَ يَضْرِبُ اَللّٰهُ #اَلْأَمْثٰالَ ﴿الرعد، 17﴾

آب می آید و جاری می شود و جاری شدن آب که صفت آب است و اگر جاری نشود ثمراتش نمایان نمی شود، برخی مواقع برای رسیدن به دور دست ها و برخی مواقع به دلیل موانعی که در مسیر هست یا درست شده موجب سیل می شود؛ و یا اساساً برخی مواقع نیاز است که آب به سرعت برود تا سریع به جایی برسد؛ و سرعت آب در مسیر #کف و #حباب درست می کند.
فلز را گرم می کنند و چنان گرم می کنند که ذوب شود تا خالص شود، و برای خالص شدن #کف و #حباب روی آن تشکیل می شود.

حباب همان باطل است، حباب هیچی نیست، حباب به برکت آب و فلز مذاب درست شده است؛ ولی حباب جولان و خروش دارد و ظاهر است و روی آب را می پوشاند و چشم ها را پر می کند!
لِلْحَقِّ دَوْلَة , لِلْبَاطِلِ جَوْلَةٌ «غرر الحكم و درر الكلم، ص: 544»
درست است که بعد از مدتی حباب ها همه می رود (زاهق) ولی حباب همان موقع هم که هست و جولان و خروش دارد هیچی نیست (زهوق)

? پانویس:
[1] كتاب العين ؛ ج‏7 ؛ ص430
[2] جمهرة اللغة ؛ ج‏1 ؛ ص359
[3] معجم مقاييس اللغه ؛ ج‏1 ؛ ص258
[4] المحكم و المحيط الأعظم ؛ ج‏9 ؛ ص177 و لسان العرب ؛ ج‏11 ؛ ص56
[5] مفردات ألفاظ القرآن ؛ ص129
[6] لسان العرب ؛ ج‏10 ؛ ص147 زهَقَ‏ الشي‏ءُ بطَل و هلَك و اضْمَحَلّ. همچنین نگاه کنید به: المحكم و المحيط الأعظم ؛ ج‏4 ؛ ص118 و المحيط في اللغة ؛ ج‏3 ؛ ص338 و كتاب العين ؛ ج‏3 ؛ ص363

مومن همیشه پیروز است

بسم الله الرحمن الرحیم
#یادداشت
#محمد_حسن_زاده
#مشخصاتـاسلام
#یادداشت_118
#جلسه_317

✨مومن همیشه پیروز است

?نظام محاسبات توحیدی به ما میگوید اگر انسان با غایت قرب الهی، کار خدایی انجام دهد قطعا پیروز است. این پیروزی علاوه بر پیروزی نهایی است که نصیب فرد مومن و یا جبهه حق می شود.
?به عبارت دیگر، یکبار به غایت افعال نگاه میشود و از این حیث سنجیده میشود که در نهایت چه کسی پیروز شد و به موفقیت نایل گشت. در اینجا به استشهاد آیه 33 سوره توبه «هُوَ الَّذي أَرسَلَ رَسولَهُ بِالهُدىٰ وَدينِ الحَقِّ لِيُظهِرَهُ عَلَى الدّينِ كُلِّهِ وَلَو كَرِهَ المُشرِكونَ» و آیه ۵ قصص «وَنُريدُ أَن نَمُنَّ عَلَى الَّذينَ استُضعِفوا فِي الأَرضِ وَنَجعَلَهُم أَئِمَّةً وَنَجعَلَهُمُ الوارِثينَ» قطعا پیروزی نهایی با حق است.

?لکن گاهی به خود فعل نگاه میشود؛ آیا در این کار خاص که شخص مومن موحد انجام داد نیز پیروز است؟ یعنی در کوتاه مدت نیز او پیروز است یا پیروزی فقط در غایت افعال که معمولا بلند مدت است به دست میاید.
در اینجا باید در معنای پیروزی از دیدگاه موحد و قرائتی که او از موفقیت در این عالم دارد دقتی صورت گیرید.
آیا از دیدگاه موحد باید پیروزی را پیروزی ظاهری و رسیدن به قدرت، ثروت و یا حتی تحسین دیگران دید یا بدون این ها نیز پیرزی ممکن است؟

❇️آیه قرآن می فرماید که مومن اگر با نیت الهی کار الهی کند، یعنی مومن اگر از حیث مومن بودنش مرتکب فعلی شود، قطعا پیروز است. «قُل هَل تَرَبَّصونَ بِنا إِلّا إِحدَى الحُسنَيَينِ» سوره توبه ایه 52
از نظر خدواند متعال خود تکاپو و تلاش برای رسیدن به قرب الهی و تحقق اهداف الهی، پیروزی و موفقیت است و اجر و ثواب دارد. چه این تلاش منجر به پیروزی ظاهری شود (که نور علی نور است) و چه منجر به شکست ظاهری شود.

?بالاترین شکست ظاهری (از منظر مادی) که کشته شدن و نیست شدن است، اگر با نگاه توحیدی به آن نگاه شود بالاترین پیروزی است که موحد حسرت آن را میکشد و به آن بیش از هر پیروزی دیگری عشق می ورزد.
لذا از دیدگاه توحیدی، علاوه بر پیروزی نهایی حق، موحد در هر فعلش نیز پیروز است. چه شکست بخورد و چه پیروز شود. چون آن را برای خدا انجام داده است.
✅بر خلاف تصور اولیه، این روحیه انگیزه ای سرشار به انسان برای کار و تلاش می دهد و اگر قرائت صحیحی از آن بشود به هیچ وجه منجر به تنبلی و سستی نخواهد شد.
.

سکولاریسم، نتیجه غرب گریزی

#یادداشت
#مشخصات_اسلام
#غرب_گریزی
#سکولاریسم
#محمد_هادی_جوهری
#یادداشت_104
#جلسه_317

 

?سکولاریسم، نتیجه غرب گریزی?

در مواجه با غرب رویکرد های مختلفی در صحنه می باشد. از رویکرد غرب گزین و غرب ستیز گرفته تا رویکرد غرب پرست و غرب گریز و حتی شاید رویکرد حقیقت گرا.
اما یکی از مسئله هایی که همه رویکردها باید در نسبت با آن پاسخی داشته باشند. مقوله مواجه با تکنولوژی غرب و مدرنیته می باشد. شما در هر کدام یک از رویکرد های بالا قرار داشته باشی باید برای این مسئله یک پاسخ متین و کاربردی داشته باشی.
در کتاب علل تزلزل تمدن غرب استاد طاهرزاده ایشان یک راهی را در فضای غرب گریزی برای مواجه با مسئله گزینش تکنولوژی بیان می کند که این ایده قابل بررسی می باشد.
ایشان می گویند که در مواجه عامه مردم با تکنولوژی این اصل باید فراگرفته شود که تا حد امکان به دوری از تکنولوژی و تا حد امکان به نزدیکی به امور اسلامی و دینی گرایش پیدا کنیم. یا به تعبیر دیگر به عقل قدسی پناه برده و غیر قدسی بودن عقل مدرن و تکنولوژی مدرن را نشان دهیم.
اما نقدی که در باب این رویکرد و نگاه می توان وارد نمود آن است که این ایده به مرور میتواند به سکولاریسم منجر شود.
چرا که در مواجه تمدنی جریان حق و باطل همیشه این گونه است که باطل در برابر حق ادعای سعادت بشر را در حیطه ای کرده و جریان حق را به مبارزه دعوت می کند و حال مسئله این است که جریان حق برای مقابله با جریان باطل باید در آن موضوعی که جریان باطل در آن ادعای سعادت کرده است وارد نزاع شود.
حال صحنه این گونه است که جریان مدرنیته در صحنه اداره دنیا و تکنولوژی ادعایی کرده است . و الگوی توسعه و تکنولوژی را معرفی کرده است در این صحنه اگر جریان اسلامی و حق قرار است وارد نزاع شود و آن را شکست بدهد باید در همین مسئله پاسخی داشته باشد و الا قطعا گروه شکست خورده میدان خواهد بود.
حال با در نظر گرفتن این نکته به ایده و راه حل استاد طاهرزاده نگاهی بیاندازیم. این ایده در مجموع و برآیند سبب جدایی صحنه دنیا و امور مادی از صحنه امور معنوی و دینی می شود.چرا که تکنولوژی یک ایده و راه حل برای مواجه با امور مادی و دنیا می باشد و وقتی شما به دنبال دوری و فرار از آن هستی و از آن طرف در صدد پر کردن این خلا با امور غیر مادی هستی این سبب می شود که پاسخ شما به مسئله دنیا و امور مادی پاسخی خارج از موضوع باشد و این به مرور باعث افزایش شکاف میان امور مادی و امور دینی و معنوی بشود.
فلذا در مواجه این رویکرد با غرب ، این خطر در کمین است . خطر سکولاریزه کردن جامعه و مردم توسط خودمان. فلذا در رادیکال ترین حالت شاید بتوان گفت که غرب گریزی و غرب ستیزی در صحنه عمل و راهبرد به ایده هایی دست می یابد که در پاردایم غرب قرار دارد و عملا این ها خود نشانه ای از غرب زدگی می باشد.

مهدویت و امید آفرینی

بسم الله الرحمن الرحیم
#یادداشت
#مشخصات_اسلام
#محمد_حسین_خانی
#یادداشت_101
#جلسه_317

?مهدویت و امید آفرینی ثمره تقریر صحیح از پیروزی نهایی حق بر باطل

از ثمرات حقانیت به پیروزی جبهه حق می توانیم نگاه صحیح به مهدویت بدانیم
اگر در نهایت امر این پیروزی قرار است با دستان صاحب الامر باشد و حکومت عدل برپاشود واین پیروزی همان وعده حتمی است
نقش ما در این پیروزی چیست؟
آیا قرار است این پیروزی دفعی محقق شود و نیاز به مقدمه ندارد
وبا یک ندای آسمانی این اتفاق خواهد افتاد و مدینه فاضله برپا می شود
یا نه با اینکه ما می دانیم پیروزی نهایی برای جبهه حق است و امام این جبهه را هم به خوبی می شناسیم
اما این نکته را هم به درستی می دانیم که برای این پیروزی
نباید نسبت به ظلمی که به ما و مظلومین می شود ساکت باشیم
نباید دست روی دست بگذاریم و مدام نق بزنبم
نباید در این مسیر منفعل باشیم و نسبت به اتفاقات پیرامون خودمان بی تفاوت باشیم
بلکه باید جهادی عمل کنیم و این مسیر را هموار کنیم
این مسیر از مسیر اول عاقلانه تر است.
ثمره دیگری که به دنبال نگاه دوم است
امید بخشی
به نظر شما فردی که در جامعه ای زندگی می کند که فقط به حقانیت نهایی اعتقاد دارد و برای تحقق این پیروزی تلاشی نمی کند امیدوار است یا فردی که در جامعه دوم (طبق تقریر دوم) زندگی می کند.

رج: روایت ذکر شده در تصویر پیام

سنت های الهی و قوانین فرامادی عالم

#یادداشت
#مشخصات_اسلام
#سیدمرتضی_شرافت
#یادداشت_64
#جلسه_317

یکی از گزاره های کلیدی که بارها و بارها در جلسات حلقه اندیشه کلامی به آن پرداخته شده، توجه به سنت های الهی و قوانین فرامادی عالم است. یک بار بیان شده که ما در دستگاه محاسباتی و نظام توصیه ای، حتما باید این سنن الهی را مد نظر داشته باشیم. باری گفته شد که فقه اسلامی معجزه است و یکی از ابعاد اعجازش، نهادینه کردن چنین توجهاتی در مومنین است. گاهی از وقتی سخن از ناکارآمدی علوم غربی می شود، اشاره به عدم توجه غرب به چنین ابعادی از عالم می شود. و گاهی نتایج آثار این سنت ها بررسی می شود. معمولا هم وقتی به چنین مباحثی می رسیم، جلسه می شکفد و اکثرمان استقبال می کنیم.
اما در جلسه گذشته تفسیری از آیه آخر سوره کافرون شد، که جای تامل بیشتری دارد.
صحبت از تفاوت دستگاه محاسباتی مومنین و توجه به عالم غیب و سنن الهی بود. و این که مومن با نور خدا نگاه می کند و ادبیات اختصاصی خودش را دارد. و در نهایت این که یک انسان مادی، هیچ نمی تواند مومن را بفهمد و مومن نیز نمی تواند انسان مادی را بفهمد. و بعد آیه لکم دینکم ولی دین نیز به عنوان شاهد استفاده شد.
اما این جا یک اشکالی خود نمایی می کند. آیا چنین برداشتی از آیه باب فهم و مفاهمه بین ما با سایر مردم را نمی بندد؟ چنین نگاهی نمی تواند برخاسته از از یک دین جهان شمول باشد. بلکه حتی نمی تواند تبیین کننده، همه معتقدین به این دین باشد. یعنی در میان خود مسلمین عده معدودی باور صحیح دارند که نمی توانند با سایر مسلمین مفاهمه داشته باشند.
چنین برداشتی با تلاش ارزشمند بسیاری از علما برای تبیین عقلانی و عقلایی و جهان فهم همه گزاره های دین، منافات دارد.
به نظر آنچه از ادبیات اختصاصی مومنین، باید نتیجه بگیریم این است که یک انسان مادی، همیشه در تحلیل انسان الهی ناتوان است. همان طور که نظام سلطه با وجود غلبه مادی و ابزاری، بارها و بارها از مومنین بر حق شکست خورده و می خورد.
اما این که آیه لکم دینکم ولی دین را اینجا مورد استفاده قرار دهیم و راه مفاهمه بین مومن و کافر را ببندیم، ظاهرا خلاف مسلمات و غایت دین باشد.
ظرفی که آیه لکم دینکم ولی دین در آن صادر شده است در فضایی دیگر است.

علي بن إبراهيم، قال: حدثني أبي، عن محمد بن أبي عمير، قال: سأل أبو شاكر أبا جعفر الأحول، عن قول الله عز و جل: قل يا أيها الكافرون* لا أعبد ما تعبدون* و لا أنتم عابدون ما أعبد* و لا أنا عابد ما عبدتم* و لا أنتم عابدون ما أعبد فهل يتكلم الحكيم بمثل هذا القول و يكرره مرة بعد مرة؟ فلم يكن عند أبي جعفر الأحول في ذلك جواب، فدخل المدينة، فسأل أبا عبد الله (عليه السلام) عن ذلك، فقال: «كان سبب نزولها و تكرارها أن قريشا قالت لرسول الله (صلى الله عليه و آله): تعبد آلهتنا سنة، و نعبد إلهك سنة، و تعبد آلهتنا سنة، و نعبد إلهك سنة، فأجابهم الله بمثل ما قالوا، فقال فيما قالوا: تعبد آلهتنا سنة: قل يا أيها الكافرون* لا أعبد ما تعبدون، و فيما قالوا: نعبد إلهك سنة: و لا أنتم عابدون ما أعبد و فيما قالوا: تعبد آلهتنا سنة: و لا أنا عابد ما عبدتم و فيما قالوا: نعبدك إلهك سنة: و لا أنتم عابدون ما أعبد* لكم دينكم و لي دين». قال: فرجع أبو جعفر الأحول إلى أبي شاكر فأخبره بذلك، فقال أبو شاكر: هذا حملته الإبل من الحجاز، و كان أبو عبد الله (عليه السلام) إذا فرغ من قراءتها يقول: «ديني الإسلام» ثلاثا.

تقریر وجودی از تساوی حقوق انسانها.

#مشخصات_اسلام
#محمد_صحرایی
#یادداشت_78
#جلسه_317
#تقریر_وجودی_از_تساوی_حقوق_انسانها.

انسان یک وجود ربطی است و این عبارت دیگری از وجود فقری اوست.
یعنی همه ی دارایی فطری و اولیه و سرمایه ی انسان از هستی فقر و نیاز آنها به ذات باری تعالی است.
چنین وجودی وقتی رو به سوی صاحب هستی می آورد یعنی در جهت بردار وجود فقری و شاکله ی وجودی و فطرت اش قرار میگیرد توسط خداوندی که در فیض دادن بخلی ندارد از فیض وجود و هستی و کمال بهره مند میشود و بعبارتی صاحب هستی او را از خودش پر میکند تا جایی که به مقام کن فیکون میرسد.

بعبارت دیگر مقدمه ی کمال یابی و هستی یابی ، کمال طلبی است و این کمال طلبی در احساس فقر و نیاز به خداوند است.
خب در نقطه ی مقابل این احساس فقر و ذلت به بارگاه الهی، احساس امتیاز غیرربطی و استقلالی است.
یعنی هر آنچه در غیر جهت با احساس بندگی و ذلت و عبودیت بخواهد برای انسان ارزش و امتیاز بیافریند میشود دور کننده ی انسان از دریافت هستی و کمال.
میشود به کتم عدم برنده ی انسان…
با این تبیین همه ی انسان ها شاکله ی وجودی یکسان دارند و آن شاکله ی روبه سوی فضایل الهی داشتن و نیاز و در نتیجه عشق به کمال داشتن است.
یعنی همه انسانها از حیث شاکله وجودی یعنی فقر به خداوند (کمال مطلق)که یک شاکله و فطرت مقدس است و نتیجه اش محبت و عشق به کمال است با هم یکسانند و از این جهت با هم مساوی اند و در نتیجه از این حیث هیچ برتری بین انسانها وجود ندارد و همه تساوی حقوقی دارند بخلاف یک انسان با یک حیوان که در این جهت با هم اختلاف در شدت و ضعف دارند.
اما همین انسان به مقداری که در حرکت اختیاری خود به مقتضای فطرت خود عمل کند و بعبارتی احساس ذلت و نیاز و فقر به درگاه الهی داشته باشد، از صاحب هستی وجود می یابد که سبب میشود همه ی کمالات در او تجلّی یابد .
و هر چه تکیه بر خود و نژاد و ثروت و زیبایی و قدرت خود و منیّت خود کند مبتلا به نقص و عقوبتی از جنس عدم میشوند تا همه ی رذالت ها و نقص ها در او تجلّی یابد.
اما با همه ی این تفاوتهای اکتسابی، گویا حقوق انسان ها و سایر موجودات مبتنی بر دارایی فطری و ثابت و اولیه ی آنها که همان شاکله ی وجودی انها است بسته میشود.
و چون همه ی انسان ها در شاکله ی وجودی و وجود فقری شان یکسان اند پس همه حقوق اولیه ی یکسانی دارند و در این وادی، نسب و جایگاه نژادی و حیثیات استقلالی هیچ جایگاهی ندارند.

نزاع حق و باطل

#یادداشت
#مشخصات_اسلام
#مهدی_اعلایی
#یادداشت_47
#جلسه_317

گزاره ۱۷ :
همانگونه که کاملا مشخص است که هرجا حق باشد و باطلی، نزاع میان این دو حتمی است؛ به نظر می توان قاعده دیگری نیز، به دست آورد که هرجا نزاعی شکل می گیرد، مسلما هر دو طرف کاملا حق نیستند. چرا که اگر هر دو طرف حق باشند، اصلا نزاعی صورت نمی گیرد و حق، یکی بیشتر نیست و تکثر و نزاع در آن متصور نیست. حال، یا دو طرف باطل هستند، یا یکی حق است و یکی باطل.
توجه به این نکته (حق نبودن هر دو طرف در یک نزاع) به راحتی می توان گفت جایی که مثلا میان زن و شوهر اختلاف و مشکلی پیش می آید، هیچکدام کاملا به حق عمل نکرده اند؛ چرا که بنا در این مورد، طبق دستورات اسلامی، تسالم و تفاهم است و حتی اگر یکی از طرفین کاملا هم اشتباه عمل کرده، باید او را بخشید و به نحو احسن با او رفتار شود.
همینطور، در دعواها و درگیری های درون جبهه حق! اینکه نیروهای حزب اللهی با هم اختلاف نظر داشته باشند، طبیعی است؛ ولی اینکه در مقابل هم قرار بگیرند . علیه یکدیگر فعالیت کنند، نشان دهنده باطل بودن دو طرف است.

در مواجهه با باطل، باید توجه داشت که باطل جذابیت دارد و در نگاه اول، باطل به دلیل اینکه صریح به میدان نیامده و بخشی از حق را با باطل مخلوط کرده، میدان را در دست می گیرد؛ اما وقتی غبار فتنه بنشیند، آن چه که رخ می نماید و باقی است، حق است. همانگونه که فرمودند : «للحق دولة و للباطل جولة» . هرچقدر باطل بیشتر آمیختگی با حق داشته باشد، دوران جولان آن طولانی تر خواهد بود. ولی چون سنخ ذاتی باطل هلاکت و نابودی است، بالاخره نابود خواهد شد. گرچه آن که چشم حقیقت بین داشته باشد، در می یابد که «إنَّ الْباطِلَ کانَ ذَهوقاً» .

آزاداندیشی توهمی در فرهنگ لیبرالیستی غرب

#یادداشت
#مشخصات_اسلام
#آزاد_اندیشی
#خالص_اندیشی
#محمد_هادی_جوهری
#یادداشت_103
#جلسه_316

 

?آزاداندیشی توهمی در فرهنگ لیبرالیستی غرب?

دنیا و عصر امروز ، عصر دزدیده شدن شعارهای فطری می باشد. بلایی که مدرنتیه و پست مدرنیته بر سر مکاتب دیگر چون اسلام آورده است دزدیدن شعارهای فطری است . آن ها با سرقت شعار های فطری سعی بر این دارند که خلاهای معنوی و فطری مکتب خویش را پر کرده و در نزاع تمدنی بر سایر مکاتب فائق آیند.
یکی از شعار هایی که در عصر امروز به شدت مورد توجه می باشد. شعار آزادی است. مفهوم آزادی از مهم ترین شعار های فطری می باشد.
اما این مفهوم توسط لیبرالیست به سرقت رفته است. آزادی در فضاهای مختلفی کاربرد دارد اما یکی از پرکاربردترین استعمال هایش، آزادی اندیشه یا آزاد اندیشی می باشد.
غرب پس از سرقت مفاهیم فطری ، آن ها را دست خوش تغییر قرار داده و مسیر و معنایی متفاوت برای آن ها طراحی کرده تا بشر به حقیقت آن مفهوم دست پیدا نکند و در گمراهی بماند.
مفهوم آزاد اندیشی نیز از این دست مفاهیم می باشد.
اما میان آزاد اندیشی در ادبیات اسلامی و ادبیات غربی تفاوت هست . و شاید بتوان این گونه به این تفاوت پرداخت که آزادی کدام قوا در اندیشیدن مجاز هست.
انسان بر پایه چهار قوه بنا شده است. قوه شهوت و غضب و وهم و عقل. انسان به هنگام اندیشیدن از تمامی چهار قوا خویش می تواند استفاده کند. اما دعوا و درگیری در همین جا آغاز می شود.
آزادی که در ادبیات غربی به دنبال آن هستیم، آزادی تمامی قوا برای اندیشیدن می باشد لذا در اندیشه غرب مفاهیم شانتاژ رسانه ای و پروپاگاندا و کنترل ذهن جامعه و … مهم شده و دائما در صدد کنترل ذهنیت جامعه برای رسیدن به مقاصد خویش هستیم.
مسئله این است که خصلت و ویژگی سایر قوا این می باشد. یعنی وقتی شما در اندیشیدن خویش ، اجازه حضور به سایر قوا را می دهید این نتایج طبیعتا رخ خواهد داد.
اما در ادبیات اسلامی آزاد اندیشی یعنی آزادی قوه عقل برای اندیشیدن و نه آزادی سایر قوا برای به لجن کشیدن اندیشه.
آری با این دو رویکرد و نگاه ، از دید یک انسان مدرن اسلام اصلا با آزاد اندیشی همراه نیست و آن را نفی می کند و این از نقاط قوت اسلام می باشد. آزاد اندیشی ای در اسلام ممدوح هست که سبب به کارگیری قوه عاقله باشد نه این که قوا وهمیه و شهوتیه و غضبیه انسان را داخل در اندیشه کنند.
و این تفاوت اصلی آزاد اندیشی در ادبیات غرب و اسلام می باشد. و این تفاوت بیان گر این می باشد که مفهوم آزاد اندیشی بدون در نظر گرفتن مفهوم خالص اندیشی، توهمی محض می باشد. چرا که خود می تواند مانع آزاد اندیشی شود.

ابطال ناپذیری برخی گزاره های دینی

#يادداشت
#مشخصات_اسلام
#عقيل_رضانسب
#يادداشت_236
#جلسه_316

? #ابطال_ناپذیری برخی گزاره های دینی

یکی از انتقادهایی که روشنفکران دینی به برخی گزاره های دینی می کنند این است که این گزاره ها قابل ابطال نیستند، و لذا هر طور که دلش بخواهد می تواند ادعا کند و هر چه هم شواهد علیه او بیاوری از رو نمی رود و می گوید که این همه شاهد ادعای من را رد نمی کند.
مثلا در همین گزاره 16 مشخصات اسلام در بخش جهان بینی، وقتی شهید مطهری می گوید که جهان بر عدل بر پاست، شما هر چه که شاهد بیاوری که ببین چقدر انسان هستند که به حق خودشان نرسیدند، او کوچکترین تردیدی هم در این گزاره خود نمی کند و آن شواهد را یا به خود انسان ها بر می گرداند که البته ممکن است اینجا گفته شود این چه نظریه ای است که دیگران به راحتی می توانند اینقدر نقضش کنند؛ یا جواب اصلی اش این است که چون عالم گنجایش ثواب ها و عقاب ها را ندارد هر چه هم شما مصداق بیاوری که طرف به حق خودش نرسیده است، احاله می دهد به جهانی دیگر که آنجا گنجایش همه ثواب ها و عقاب ها را دارد لذا اصل نظریه اش با مشکلی مواجه نمی شود و همچنان می گوید که جهان بر عد بر پاست!
با هر مبنایی هم که بخواهیم یک نظریه را بسنجیم، وقتی که موارد نقض زیادی برای آن نظریه یافت می شود نظریه متزلزل می شود؛ اما در ادعاهای دینی با وارد کردن یک پارادایم ما وراء الطبیعه ای هر میزان هم که مثال نقض برای ادعاهایشان پیدا شود، با وارد کردن این پارامتر غیبی ولو خودشان هم نفهمند که دقیقاً این پارامتر غیبی چطور این مثال نقض را جواب می دهد و یا جواب های کلی می دهند؛ همه مثال های نقض را توجیه می کنند.
این زمینه ای شده برای اینکه دینداران چه در سطح فردی و چه در سطح اجتماعی به هیچ وجه زیر بار پذیرش ناکارآمدی ها و عواقب منفی افعالی که آن ها رقم می زنند نروند و هر چه هم زمین بخورند رویشان کم نشود.
.

ابطال گرایان چه می گویند؟

#يادداشت
#مشخصات_اسلام
#عقيل_رضانسب
#يادداشت_237
#جلسه_316

? ابطال گرایان چه می گویند؟
ابطال پذیری برای برخی از روشنفکران اینقدر جدی شده است که این را تبدیل به یک نظریه در فلسفه علم کرده اند.
مبدء این نظریه #کارل_پوپر است، این نظریه از بستر روش شناسی علوم تجربی بلند شده است و بعد به همه گزاره های علمی کشیده شد.
در مقابل ابطال گرایان، اثبات گرایان بودند که معتقد بودند برای پذیرش یک نظریه باید ادله کافی برای اثبات آن وجود داشته باشد؛ این گروه معمولاً مبتنی بر استقراء و تعمیم مشاهدات به نتیجه گیری می رسیدند. استقراء گرایان بر این باور بودند که هم فرضیه پردازی در عرصه علم بر پایه شواهد تجربی انجام می‌گیرد و هم شواهد تجربی می توانند صدق یا دست کم صدق تقریبی فرضیه های علمی را اثبات کنند. اما استقراء با سه چالش رو به رو بود
1. توان کشف دقیق رابطه علیّ معلولی را نداشت
2. رابطه علی معلولی را هم که کشف می کرد توان کشف علت تامه را نداشت.
3. علت تامه را هم پیدا می کرد نمی توانست ادعا کند که این علت منحصره است.

لذا ابطال گرایان آمدند گفتند که ملاک و معيار فرضيه اين نيست که براي آن مويدات و شواهد مثبتي يافت شود بلکه معيار آن ابطال پذير بودن آن است. نظريه اي علمي شناخته مي شود که بتوان از راه تجربه آن را ابطال نمود و استقراء هيچ گونه نقشي در اثبات نه در حد يقين و نه در حد احتمال ندارد. لذا اگر فرضيه اي از عهده تفسير و تبيين پديده بر آيد و راه تکذيب آن باز باشد، علمي شناخته مي شود. [1] لذا سخن از صادق بودن یک قضیه بی معنا است، بلکه تنها باید امیدوار باشیم که درمیان نظریه های موجود بهترین باشد. [2]
در نتیجه در علوم همه چی موقتی است و علم مجموعه ای از معارف نیست بلکه نظامی از فرضیه ها است که که علي الاصول توجيه پذير نيستند و تا زماني که تاب آزمون ها را داشته باشند با آنها کار مي کنيم و هرگز هم موجه نيستيم که بگوييم مي دانيم آنها صادق هستند يا کمابيش يقيني اند و يا حتي محتمل اند [3]
ابطال گرایان می گویند هزاران گزاره مشاهدتی صادق نمی توانند یک نظریه علمی (که به صورت گزاره شرطی با سور عمومی بیان می شود) را اثبات یا حتی تایید کنند، اما تنها یک گزاره مشاهدتی نقیض یک نظریه علمی می‌تواند آن نظریه را ابطال کند.
ابطال گرایان بر این باورند که تنها فرضیه‌ای علمی است که بتوان آن را از طریق تجربه ابطال کرد، اما چنانچه فرضیه ای ابطال ناپذیر باشد، جهان هر خاصیتی که داشته باشد و به هر شکلی که عمل کند، با آن فرضیه تعارضی نخواهد یافت و به بیان دیگر آن فرضیه درباره خاصیت جهان و چگونگی عملکرد آن هیچ چیزی به ما نمی گوید. [4]
لذا نظریه باید به وضوح بیان شود و در صورت ابهام در نظریه همیشه می توان همه شواهدی که علیه آن پیدا می شود را به نحوی تفسیر کرد که نظریه باطل نشود.
? لیست نقدهایی که به ابطال گرایان وارد شده
1. ناسازگاری با تاریخ علم. با یک شاهد نظریه های علمی را رد نمی کردند.
2. گزاره های مبنایی که تجربیات می خواهد به آن ها تکیه کند اگر خود خطا پذیر باشند به تسلسل می رسیم (لذا خود پوپر با پذیرش این انتقاد توافق یا قراداد جامعه علمی بر پذیرش یک نظریه را مهم می داند و این به سمت قراردادی شدن علم کشیده شدن است)
3. راهی برای ابطال گزاره های علمی احتمالی نداریم.
4. گزاره های وجودی مطلق قابل ابطال نیستند. «چيز قرمز در عالم وجود دارد»!
5. وجود نظریه های علمی ای که ابطال پذیر نیستند.
6. عدم کفایت تکذیب یک قانون با یک نقض. اصلا خود آن یک نقض را چگونه پیدا می کنید؟ این خود یک اثبات است!
7. عدم هماهنگی این نظریه با سیره عقلاء
8. مشاهدات و تجربیات همیشه مبتنی بر پیش فرض هایی است و آن پیش فرض ها خطا پذیر هستند

? برای اطلاع بیشتر از انتقادات به این نظریه به منابعی که در ادامه یادداشت آمده است مراجعه فرمایید.

[1] درس کلام حجت الاسلام ربانی گلپایگانی.
[2] چیستی علم، آلن اف چالمرز، ص51-54،
[3] فلسفه علم، جیز لیدی من، ص 97-98.
[4] مقاله ابطال گرایی – محمدتقی موحد ابطحی
.

لفظ «حق»

#یادداشت
#مشخصات_اسلام

#حامد_خواجه
#یادداشت_103
#جلسه_316

⭕️لفظ «حق»

در متون دینی -کتاب و سنت- و همچنین در متون اندیشمندان دینی از کلمه‌ی «حق» در جایگاه‌های مختلف استفاده شده است. با گذر از معانی لغوی این کلمه که تحت دو معنای استحکام و مطابقت است، مهم‌ترین کاربرد‌های این لفظ اولا در معنای واقعیت است و بعد از در جایی که به‌عنوان وصفی برای یک باور بیاید، باوری که مطابقت با واقعیت دارد و همچنین از جمله استفاده‌های شایع این لفط در حوزه‌ي اخلاق، حقوق و سیاست است.
امّا با وجود اینکه لفظ حق در معانی مختلف در حوزه‌های مختلف کاربرد دارد، معنای روشنی از آن نداریم و در هر حوزه‌ای وارد شده است معنایی متفاوت از آنچه که در حوزه‌‌ای دیگر داشته است برای آن اتخاذ شده است. تا و حدودی هم این کلمه این قابلیت پذیرش این معانی و کاربرد‌های متفاوت را داشته است. با توجه با این به نظر می‌رسد این لفظ معنایی عمیق‌تر و وسیع‌تری دارد که چنین می‌توان در حوزه‌های مختلف استفاده کرد؛ معنایی که هر یک از این موارد استفاده را بتوان یک مصداقی از آن معنا گرفت.
?
با عرض معذرت به خاطر ناچیز بودن این یادداشت؛ متاسفانه نمی‌توانم با مباحث ارتباط بگیرم و یادداشت درخوری بنویسم و این هم به خاطر تعهدی که نسبت به حلقه داده‌ام می‌نویسم!

تنها دین میتواند تعیین کننده حقوق باشد.

#یادداشت_مشخصات_اسلام
#حقّ_حقوق_از_نگاه_صدرایی
#محمد_صحرایی
#یادداشت_77
#جلسه_316
#تنها_دین_میتواند_تعیین_کننده_حقوق_باشد.

در دستگاه صدرایی حقّ یعنی وجود.
ان الله تبارک و تعالی حقٌّ یعنی وجود و منشا وجودبخشی به اشیاء است.
فلان شیء حقٌّ یعنی موجودٌ و ثابتٌ.
این عالم حق است یعنی از فیض وجود الهی بهره برده است.
لذا قوانین حاکم بر طبیعت هم مصادیق حقّ هستند.
خداوند حقیقه الحقایق است.
خداوند منشا وجود اشیاء است و هر موجودی به وجهی از فیض وجودی الهی بهره مند شده است.
این اختلاف در جهات و حیثیات وجودی بصورت اختلاف اقتضائات و نیازها ترجمه میشود.
از حیث نگاه ربطی و فقری یعنی هر فقیری، به نحوی فقر و نیاز به درگاه الهی دارد و هر کدام ظرفی خاص دارند.
گرگ به جهت نیاز به گوشت، گوسفند به جهت نیاز به علف و سنگ به جهت نیازش به …. .

به تبع این ظروف مختلف و جهات و حیثیات مختلف وجودی، بر هر وجودی باید و نبایدهای متفاوتی بعنوان حقوق آن وجود اعتبار میشود.
مثلا انسان موجودی نیازمند به غذا و هوا است پس :
اولا وجودِ انسانِ نیازمند به غذا و هوا خودش مصداق حقّ است و
ثانیا چنین وجودی حقّی دارد و آن اینکه برایش در بیرون غذا و هوا آفریده شده باشد.
نتیجه:
حال که خداوند حقیقت همه ی اشیاء است پس:
اولا علم او به اشیاء، علم او به حقایق و حقوق همه ی اشیاء را درپی دارد.
و چون تنها خداوند به وجود موجودات عالم احاطه دارد پس تنها خود او به حقانیت و حقوق موجودات عالم، علم دارد و تنها او میتواند باید و نبایدها یعنی حقوقی که اقتضای هر ذاتی است و باصطلاح مطابق فطرت آن موجود است را تعیین کند.
ثانیا اینکه چون خداوند “هست” پس حقوق همه ی موجودات هم در این عالم هست.
و اساسا محال است در این عالم حقّی ضایع شود چون خود خداوند و ذات خداوند “هست”

تقریر فروعات بحث

#یادداشت
#حمیدرضاشب_بویی
#جلسه_316
#یادداشت_100
#تقریر_فروعات_بحث

مبحث امروز فرع های زیادی در ذهنم ایجاد کرد که البته فعلا غیر منسجم است و سعی میکنم به قلم آورم:

۱- حق در ساحت های مختلف معنای متفاوتی پیدا میکند.
۲- مفهوم حق در تعریف عدل گنجانده شده و بدون حق نمیتوان از عدل سخنی به میان آورد.(اعطاء کل ذی حق حقه)
۳- میتوان به عدل نگاهی غایت‌گونه و یا میتوان نگاهی فرایندگونه داشت.
۴- در نگاه غایت‌گونه باید به سراغ بحث جزا رفت اما در نکاه فرآیندگونه، سراغ مباحثی از سنخ استشمام عدل در خلقت دنیا و اخرت میرویم
۵- در رویکرد دوم بحث از فطرت و میل به میان می اید.(شکوفایی فطرت با کشش امیال متفاوت است هرچند که شباهت های زیادی دارد)
۶- عدل را میتوان جدای از مقام تکوین در مقام تشریع نیز به بحث گذاشت.
۷- اگر عدل را در مقام حکمت خلقت عالم مورد بحث قرار دهیم و در مقابل ظلم به تصویر بکشیم مقدمه قیام و گزاره بعدی رقم‌ خواهد خورد(گزاره ای پشتیبان کننده)
۸-اندیشه های بنیادین را اگر درست و به جد در امتداد اندیشه های کاربردی نبینیم و متناسب هم عمق ندهیم، به مقام کارکردی نسبت به اجتماع نخواهیم رسید.

تقریرسنت الهی بر پیروزی نهایی حق بر باطل است.

بسم الله الرحمن الرحیم
#یادداشت
#مشخصات_اسلام
#محمد_حسین_خانی
#یادداشت_100
#جلسه_316

?سنت الهی بر پیروزی نهایی حق بر باطل است.

این گزاره را چطور تقریر کنیم ؟

اگر گفتیم سنت الهی بر پیروزی حق بر باطل است و طبیعتا خود را هم حق خواندیم
و در کنار این شرایط مبارزه و جهاد فراهم نبود
نتیجه می شود انفعال
می شود اینکه بشینیم تا ان شاء الله امام زمان تشریف بیاورند و همه چیز را درست کنند
طبیعتا از ویژگی های دوران ظهور هم ظهور ظلم و ستم است و ربا و دزدی و…
واگر کسی بخواهد برای رفع این منکر ها کاری بکند یعنی زمان ظهور را به تاخیر انداخته.
که در جامعه هم مصادیق این نگاه کم نیستند افرادی که وظیفه خود را مبارزه نمی بینند و همیشه منتظر منفعل هستند.

اما تقریر دیگر به این گزاره را ما در واقعه #عاشورا می بینیم
افرادی که به امام حق اقتدا کردند و همراه با امام بودن
واین همراهی وکمک با تمام وجود بود
واقعا مصداق
بِأبى أَنْتُمْ وَ اُمّى وَ أهْلى وَ مالى وَ اُسْرَتى
بودند
مثل حجاج بن مسروق ها و عبدالله بن مطیع و..

که امامشان را نصیحت کنند و یا اسب و شمشیرشان را به امام بدهند
امام برای هدایت امت آمده نیامده تا شمشیر و اسب را به کمالشان برساند
یاران امام حسین در رکاب امام حق خود بودند و در جنگی که عاقبتش کشته شدن و شکست(ظاهری) خوردن بود شرکت کردند
بله آخرش
می شود عاقبت به خیری
می شود خوش نامی بعد هزارو اندی سال
اینجا هم ما می توانیم مصداق کامل این گزاره را که:
سنت الهی بر پیروزی جبهه حق بر باطل است را ببینیم.

به نظر تنها شرط پیروزی وحق بودن این است که حق را بشناسیم
وحق چیزی جز ولایت اهل بیت علیهم السلام نیست
علی مع الحق والحق مع علی

اگر تحت ولایت و پرچم حق بودیم نهایت کار هم پیروزی است

معرفت شناسی و منطق داوران اندیشه

#يادداشت
#مشخصات_اسلام
#عقيل_رضانسب
#يادداشت_231
#جلسه_315

? معرفت شناسی و منطق داوران اندیشه!

1️⃣ معرفت شناسی:
معرفت یا شناخت را به دو شکل می شود شناخت؛ یک شکل این است که در مورد حقیقت معرفت یا نحوه تحقق معرفت صحبت کنیم که این نحوه بحث در واقع هستی شناسی علم است و یک بحثی داخل فلسفه است، یعنی فلسفه موضوعات مختلف را می گیرد و از آن جهت که متحقق هستند مورد بحث قرار می دهد یکی از این موضوعات هم علم است.
اما گاهی معرفت را موضوع قرار می دهیم از جهت اینکه آیا اساساً امکان معرفت و شناخت برای ما فراهم است؟ معرفت ها و شناخت های ما می تواند مطابق با واقعیات خارجی باشد؟ چه شرایط و لوازمی باید وجود داشته باشد تا یک معرفت مطابق با واقع باشد؟ چه منابعی می تواند معرفت بخش باشد؟ و …
این نحوه بحث فارغ از نگاه فلسفی به خود معرفت است، همانند یک داور در بیرون از فلسفه ایستاده است و در مورد اصل امکان شناخت و مطابقت شناخت با واقع داوری می کند. لذا گزاره های معرفت شناسی هیچ وقت خود به عنوان مواد و مقدمات در علوم استفاده نمی شوند، یعنی گزاره های معرفت شناسی خود مورد تغذیه و مبادله علمی قرار نمی گیرد؛ شما یک بنای عظیم و یک کاخ زیبا از معرفت برای خود می سازی معرفت شناسی می آید می گوید معرفت عقلی اساساً معتبر نیست و امکان معرفت عقلی برای انسان فراهم نیست و این کاخ زیبای شما را در هم می شکند. به عبارتی معرفت شناسی به شکل طولی وارد علوم نمی شود بلکه به شکل عرضی در بیرون می ایستد و داوری می کند. به عبارت روشن تر معرفت شناسی با علوم رابطه تولیدی ندارد.

2️⃣ منطق
منطق نیز همانند معرفت شناسی در مورد شناخت های ما صحبت می کند، منتها منطق در حوزه شناخت های حصولی محدود است، معرفت شناسی می توانست حتی بیاید و در مورد امکان یا عدم امکان معرفت حضوری هم بحث کند؛ اما منطق بعد از مسلم گرفتن امکان معرفت و شناخت و تقسیم شناخت ها به دو حوزه حضوری و حصولی، روی ادراکات حصولی یا اصطلاحاً معقولات ثانی منطقی می آید و از حیث ایصال از طریق معلوم تصوری یا تصدیقی به مجهول تصوری یا تصدیقی بحث می کند. لذا #موضوع_علم_منطق «معقولات ثانی منطقی من حیث الایصال» است،
جناب بوعلی در تعریف موضوع منطق می فرماید:
«موضوع المنطق هو المعقولات الثانية المستندة إلى المعقولات الأول، من حيث يتوصل بها من معلوم إلى مجهول.»
التعليقات، ص: 167
اما جهت شباهت منطق به معرفت شناسی در این است که گزاره های منطقی همانند گزاره های معرفت شناسی همانند یک داور در بیرون از دانش ها می ایستند و کیفیت رسیدن از معلومات به مجهولات را مورد ارزیابی قرار می دهند. لذا هیچ علمی گزاره های منطقی را در مقدمات و نتایج خود مورد مصرف قرار نمی دهد، بلکه منطق برای مراعات کردن است و باید قواعد آن مراعات شود تا مسیری که می رویم منتج باشد.
.

اصول فقه همانند منطق و معرفت شناسی؟

#يادداشت
#مشخصات_اسلام
#عقيل_رضانسب
#يادداشت_232
#جلسه_315

? اصول فقه همانند منطق و معرفت شناسی؟

دانش اصول فقه را نیز برخی مانند شهید صدر تشبیه به منطق علم فقه کرده اند، مراد از این جمله چیست؟ و آیا این جمله صحیح است؟

در #يادداشت_231 گفتیم که معرفت شناسی و منطق داوران اندیشه هستند؛ منطق همانند معرفت شناسی در بیرون از علوم می ایستد و فرایند های رسیدن از معلوم به مجهول را مورد داوری و ارزیابی قرار می دهد که آیا این فرایندی که طی شده است فرایند منتجی بوده است یا خیر، لذا گزاره های منطق خود مورد مصرف مباشر در علوم قرار نمی گیرد. آیا علم اصول به این معنا شبیه علم منطق است؟ همانطور که می دانیم، قواعد اصولی در علم فقه به عنوان کبراهای استدلال های فقهی به کار می رود و مورد مصرف مباشر در استدلال های فقهی قرار می گیرد، پس علم اصول از این جهت شبیه علم منطق نیست و نمی توانیم بگوییم اصول منطق فقه است.
اما در تعریفی که شهید صدر از علم اصول ارائه می دهد که «علم به عناصر مشترکه در عملیات استنباط» است، و تفاوت اصول با قواعد فقهیه در این می شود که گزاره های اصولی عناصر مشترک در همه ابواب یا معظم ابواب فقهی هستند ولی قواعد فقهیه در باب یا ابواب محدودی مورد استفاده قرار می گیرند؛ از این جهت که قواعد منطق نیز در باب خاصی از ابواب تفکر اختصاص ندارد و به صورت عام در همه عملیات های فکری استفاده می شوند، شبیه به اصول هستند.

شهید صدر در حلقه ثانیه می فرمایند:
دور علم الاصول بالنسبة إلى الاستدلال الفقهيّ يشابه دور علم المنطق بالنسبة إلى الاستدلال بوجه عامّ، حيث إنّ علم المنطق يزوّد{زوّدَ ب در اختیار گذاشت } الاستدلالَ بوجه عامٍّ بالعناصر المشتركة التي لا تختصّ بباب من أبواب التفكير دون باب، و علم الاصول يزوّد الاستدلال الفقهيّ خاصّةً بالعناصر المشتركة التي لا تختصّ بباب من أبواب الفقه دون باب.
.

موضوع معرفت شناسی

[در پاسخ به عقیل رضانسب]
بسم الله الرحمن الرحیم
#یادداشت
#محمد_حسن_زاده
#مشخصاتـاسلام
#یادداشت_117
#جلسه_315

موضوع معرفت شناسی را خود معرفت و شناخت میدانیم. مثلا در این علم، از امکان یا عدم امکان شناخت بحث میکنیم. از ابزارهای شناخت صحبت میکنیم و….
مسئله باقی و ثابت بودن معرفت یا متغیر بودن آن نیز از این حیث که ویژگی های معرفت و شناخت را بررسی میکند میتواند در معرفت شناسی بررسی شود.
پاسخ به این پرسش که معرفت ثابت است یا متغیر قطعا یک دغدغه معرفت شناسانه است. این مسلم است. حال این دغدغه باید در فلسفه پیگیری شود یاد در خود معرفت شناسی هم امکان آن وجود دارد.
به نظر میرسد در معرفت شناسی نیز میتوان به بررسی این پرسش پرداخت.
زیرا:
از طرفی موضوع این پرسش یکی از ویژگی های معرفت و شناخت است و می توان در معرفت شناسی به آن پرداخت. هرچند موضوع معرفت شناسی خود معرفت است لکن همانگونه که در فلسفه نیز به سایر مباحث مرتبط با وجود، مثل واجب الوجود، ماهیات و…. می پردازیم در اینجا نیز میتوانیم به مسائلی که ارتباط شدیدی با خود معرفت دارند و پاسخ به آنها در نتایج آن تاثیرات بسیاری دارد، بپردازیم.

از طرف دیگر این مسئله یک مسئله زیربنایی است که اگر فرد در پاسخ به آن قائل به تغییر معرفت شود، اصلا نمیتواند سراغ فلسفه و مسائل آن برود. لذا این بحث قبل از فلسفه و هستی شناسی است. هرچند که بعد از این مرحله هستی شناسی در معرفت شناسی موثر است.

ثالثا در فلسفه به بررسی وجود و عوارض آن پرداخته میشود. لکن در این مسئله سوال از وجود یا عدم معرفت نیست. بلکه به نظر می رسد سوال از ماهیت این موجود است. یعنی اصل وجود معرفت مسلم است و سوال در این است که ماهیت معرفت به گونه ای است که تغییر میکند یا ثابت می ماند.( خیلی دقیق نیست این مطلب، لکن جای تامل دارد)

?