#يادداشت
#مشخصات_اسلام
#میرزا_علی_کرانی
#یادداشت_61
#جلسه_338

مانع تجربه و عمل، احتیاط یا ترس؟

یکی از اموری که خصوصا در حوزه های علمیه

در جلسه ی اخیر حلقه ی اندیشه کلامی بحثی پیرامون چگونگی مراحل رسیدن به برنامه ی دینی ارائه شد، سیر { مکتب» علم» نظام» برنامه } مورد اشاره قرار گرفت و مطرح شد که ذخیره ی موجود معارف دینی ما به راحتی می توانند به وجود آوردن مکاتب تخصصی دینی را عهده دار شوند.

گوشزد شد که نباید اندیشه ای را که در یک مکتب تخصصی سخن دارد رمی به این اتهام کرد که علم تخصصی یا نظام و برنامه ی تخصصی ندارد.

در دین شریف اسلام هم گزاره های فراوانی وجود دارند که میتوانند اختصاصات مکتبی را در ساحات مختلف بوجود بیاورند، مثل یک گزاره ی « لا ربا فی الاسلام » که خودش یک جهت گیری اختصاصی و دنیایی از ویرایش است در فضای اقتصاد.

اما در کنار همه ی این دارایی ها یک مساله مانع از آن شده است که دانشمندان علوم اسلامی به پدید آوردن مکاتب، نظامات و برنامه های دینی روی بیاورند، و آن اجتناب عملی آن ها از عمل کردن و تجربه کردن است.

بسیار مناسب است که به شناسایی این مانع پرداخته شود تا بتوان آگاهانه آن را مرتفع ساخت.

چنین به نظر میرسد که این مانع ریشه های مختلفی دارد، که به برخی از آن ها اشاره میکنم:

1- دوری نهادینه شده از عمل:

این طور به نظر میرسد که فضای غالب بر مباحثات علمی حوزوی فضایی تقریبا ذهنی محض است. به این صورت که اگر بحث از امور ذهنی فراتر نرود نوعا اشکالی فنی به آن وارد نیست و میتوان بدون تعرض به عمل یا عالم واقع بحثی مقبول را از آب درآورد.

همچنین بسیاری از اوقات و به تبع همین اتمسفر اساسا حوزویان خود را ملزم به عمل به آنچه فهمیده اند نمیدانند، بلکه خود را در مقام مفتی و تئوری پرداز میبینند و برداشتشان چنین است که ما حصل تحقیقاتشان تکلیف دیگران را مشخص میکند، لذا آنها فقط تحقیق میکنند و مینگارند و سپس وظیفه ی دیگران است که بیایند دریافت کنند و عمل کنند.

به این ترتیب به صورت نهادینه شده ای پرداختن به عمل در حوزه ها امری مغفول است.

2- دوری نهادینه شده از تجربه:

نظام حجیت در فقه، و همچنین نظام استدلالی در علومی از قبیل کلام، به گونه ای هستند که طبعا دانشمندان این حوزه ها که حوزه های رایج حوزه هستند را از متود های تجربی دور نگه میدارد. و اساسا تجربه را امر قابل اطمینانی تلقی نمیکنند، لذا به صورت نهادینه شده ای از تجربه نیز دور مانده اند.

3- خوف و به تبع آن احتیاط:

وجود احتمال فاصله گرفتن از تعالیم شریعت و از دست رفتن امور نهادینه شده ای از قبیل تعالیم یا فرهنگ های اصیل، در کنار تجربه های شکست خورده ای که طی آنها ضرباتی به حوزه ها یا به تشیع یا شیعیان وارد شده است ، موجب میشود که حوزویان در برابر تن دادن به سازو کارهای جدید آزموده نشده، و آزمون و خطا، و در گامی بالاتر در برابر تحول خوف داشته باشند و اصطلاحا احتیاط کنند.

حال اینکه آیا احتیاط در اینجا به پرهیز است یا به اقدام خودش جای بحث دارد.

4- عدم دسترسی به امکان تجربه:

یکی از موانع این است که حوزویان سالیان سال دارای مکنت نبوده اند و اساسا دسترسی چندانی به آزمودن یافته های کلان خویش نداشته اند، لذا در ذهنیت شان مساله ی آزمودن آن چنان که باید جایی باز نکرده است.

اکنون نیز تصور هم چنین است.

5- هیمنه ی پارادایم های رقیب:

مانع دیگر این است که بر اثر شدت مقبولیت پارادایم رقیب، یافته های تجربی آنها را قطعی فرض میکنند و اگر گایه بخواهند به تجربه رجوعی داشته باشند یا استناد کنند اولین منبعی که به ذهنشان میرسد تجربیات پارادایم رقیب است. تجربیاتی که با یک دستگاه عریض و طویل پشتیبانی میشوند و از دیدگاه بسیاری نیازی به بازنگری و … ندارند. لذا داعی ای بر تجربه ی مجدد وجود ندارد.

#یادداشت
#حسین_علیمردانی
#مشخصات_اسلام
#جلسه_338
#دین_حداکثری
#جامعیت

🔰قلمرو اسلام در عرصه علوم انسانی[دکتر عبدالحسین خسروپناه]

🔺تقریر

آیا نیازی به علوم انسانی اسلامی داریم؟
علوم انسانی از چه طریق به دست آورده می شود؟

سه دیدگاه:

1️⃣حداقلی: قرآن و سنت گزاره هایی در مورد علوم انسانی دارند، اما نمی توان از آن ها علوم انسانی تولید کرد.

2️⃣حداکثری: اسلام و قرآن و سنت به تمام پرسش های مربوط به علوم انسانی پاسخ داده است.
به عبارت دیگر، اسلام با دو منبع قرآن و سنت، پاسخگوی تمام نیاز های اجتماعی انسان است. لذا انسان برای رفع نیازهای اجتماعی، نیازی به تعقل و تجربه و عرف ندارد.

3️⃣اعتدالی: این دیدگاه با روش عقلی، تاریخی، تجربی، نقلی، یعنی جمع میان دو روش درون و برون دین به دست می آید.
طبق روش شناسی مطرح شده، علوم انسانی را به سه بخش عمده 1-تجربی، 2-مکاتب و 3-ارزش ها می توان تقسیم نمود و اسلام را در مقام مقایسه با این سه بخش باید ارزیابی کرد.

الف) علوم انسانی تجربی: پیش فرض های غیرتجربی برگرفته از دین نیز در بخش تجربی علوم انسانی تأثیرگذار است.

ب) مکاتب علوم انسانی: از دین اسلام انتظار داریم تا مبانی مکتبی علوم انسانی و اجتماعی را مشخص سازد.

ج) ارزش های(فردی و اجتماعی) حاکم بر علوم انسانی: آموزه های اسلامی در تغییر انسان، نقش مؤثری دارند. بخشی از آیات و روایات اسلامی، مربوط به ارزش ها و بایدها و نبایدهای حقوقی و اخلاقی رفتارهای اجتماعی و فردی انسان است که به وسیله علوم فقهی و اخلاقی و حقوقی و عرفانی اسلام بیان می گردند. البته علاوه بر رویکرد نقلی و اثبات قرآنی و روایت هنجارهای اجتماعی اسلام، دلایل عقلی بر ضرورت بعثت پیامبران و ضرورت هدایت و سعادت انسان و رابطه منطقی بایسته ها و هنجارها با سعادت و کمال انسان نیز دلالت دارد.

🔺نقد… از سر نفهمی!

در نگاه حداکثری اگر خود قرآن و سنت به ما گفته باشند که از عقل و تجریه و عرف استفاده کنیم، آیا معرفت پدید آمده ی ما اسلامی نمی شود.

از خود شما یاد گرفتیم که “پیش فرض های غیرتجربی برگرفته از دین نیز در بخش تجربی علوم انسانی تأثیرگذار است” بر این اساس علم و معرفتی که انسان مسلمان که تجربه اش متأثر از مکتب اسلام و نظاماتی بر پایه ی آن است، رقم می زند، چگونه ممکن است که اسلامی نباشد.

مسلمان گرفتار شریعت اسلام، تجربیاتش بر اساس یک زیست مؤمنانه است و در پی یک حیات توحیدی است. این تجربه ی متراکم است که تبدیل به علم انسانی می شود و قطعا در مقام مطالعه ی این علم ما مجاز هستیم که صدورش را به خداوند متعال نسبت دهیم زیرا او جل جلاله، قبلا عمل ما را امضا کرده است.

پس به نظر می رسد که آنچه دکتر خسروپناه در نگاه اعتدالی بیان می فرمایند، در واقع همان نگاه حداکثری باشد که از دین فهم می شود.
.

#یادداشت
#حسین_علیمردانی
#مشخصات_اسلام
#جلسه_338
#بحران_جمعیت

🔰سازندگان مستند ضد: ردیف جلو، یک نفر جا هست!

➖نکته فرعی: امت حزب الله در هر چه تخصص نداشته باشند، در تفرقه و نفی همدیگر پروفسورا دارند! این نشان دهنده ی یک تعویق تمدنی است! (استاد از اینجا به بعدش رو درس نداده…)

🔺اصل بحث؛
اگر بحران جمعیتی مسئله ی اصلی نیست، پس مسئله ی اصلی چیست؟

برای پیدا کردن مسئله ی اصلی، ابتدا باید ببینیم ریشه ی این بحران جمعیتی چیست؟
آنطور که بنده از این مستند برداشت کردم، سازنده تلاش کرده بود که بحث رفاه را در فرزندآوری به حاشیه ببرد و مسئله ی اصلی را متوجه ی باورها و سبک زندگی که متأثر از لیبرالیسم شده، بکند.

این برداشت شاید در کشورهای غیراسلامی درست باشد، اما در ایران اسلامی ما این برداشت درست نیست.
البته این درست است که ما هم مانند همه ی دنیا تحت تأثیر تمدن غرب قرار گرفته ایم، اما این دلیل نمی شود که ما هم مانند غربی ها از همین زاویه با این مشکل درگیر باشیم.

ما تحت تأثیر تمدن غرب هستیم اما هنوز اصالت های خودمان را حفظ کرده ایم و با تکیه به همین اصالت ها بود که انقلاب کردیم و نظام اسلامی تشکیل دادیم.

از شعار گذشته… اگر یک بررسی میدانی داشته باشیم، اکثر خانواده های ایرانی که راضی به فرزند آوری نمی شوند، بهانه شان همین رفاه مادی است. اما اکثر این خانواده ها راست می گویند! به این معنا که خواسته شان این نیست که فرزند دلبندشان در پول غلط بزند یا امکانات لاکچری و فضایی در اختیار داشته باشد! این ها به امکانات حداقلی راضی هستند.
واقعا درصد کمی ایرانی وجود دارند که تحت تأثیر غربی ها فقط به دنبال عشق و حال اند و اگر در نهایت رفاه و دارایی هم که باشند، به جای اینکه خودشان توله بیاورند، توله ی حیوانات دیگر را بزرگ می کنند!

اصلا گیریم که بهانه ی فرزندآوری کمتر، عدم رفاه باشد، راهش این نیست که با آن بدبخت برخورد ایدئولوژیک کنید!
راهش این است که رفاه را به او نشان دهید، و عاقبت زیاده خواهی را برایش توضیح دهید.

الان بحث جمعیت را هم امنیتی کرده ایم، به مردم ایران می گوییم فرزند بیاورید تا ما حاکمیت مقتدری داشته باشیم! اگر هم اقتدار نداشته باشیم با انواع و اقسام تهدیدها مواجه خواهیم شد… .
البته که این گزارش درست است اما آیا مردم ما اینگونه اقناع می شوند!

✳️حوصله مون سر رفت، آخرشو بگو!

مسئله کاهش جمعیت مسئله ی تمدن اسلامی نیست، مسئله ی تمدن غرب است. ما هم به هر میزانی که از ظهارت خود فاصله بگیریم و آلوده به نجاسات غربی شویم، به بلای آن ها مبتلا خواهیم شد.
تنها راهی هم که می توان از شر تمدن غربی خلاص شد، رقم زدن پیشرفت ذاتا ایرانی و اسلامی است که با خود نه تنها رفاه می آورد بلکه تمام موانع فرزندآوری و ازدیاد نسل را از بین می برد.
الحمد لله فعلا برای رقم زدن این پیشرفت زمان داریم،(تا 20 سال آینده جمعیت جوان داریم) پس تا فرصت باقی است باید هویتی ناب و خالص شیعی و انقلابی خودمان را ارتقا ببخشیم و روی ساخت یک ایران پیشرفته ی اسلامی متمرکز شویم.

#يادداشت
#مشخصات_اسلام
#عقيل_رضانسب
#يادداشت_255
#جلسه_338

💠 انفعال تمدنی مانع تولید علوم انسانی اسلامی

اینکه برای تولید #علوم_انسانی_اسلامی چه کار باید کرد، یکی از مهمترین سؤالات عصر ماست، ایده جناب #استاد_فلاح که این علوم بر اثر تجربه به وجود می آیند و باید ذیل پارادایم اسلامی و با استفاده از منابع اسلامی و همچنین تجربه زیسته اسلامی ایده هایی زد و آن ایده ها را به صحنه عمل برد و با محک تجربه سنجید، و بازخوردهای آن تجربه را گرفت و تبدیل به دانش ضمنی کرد؛ و البته بازخوردهای تجربه دوباره می رود چشم عالم را تیزتر می کند و او را دوباره به منابع اسلامی می فرستد تا ایده خود باگ های آن را بازبینی کند و دوباره آن را به محک تجربه می گذارد و حاصل این چرخه تولید علوم انسانی اسلامی خواهد بود؛ سخن قابل توجهی و وزینی است.

تقریباً مانع اصلی که این ایده با آن مواجه می شود این است که در موضوعات علوم انسانی عالمانی داشته باشیم که ذیل پارادایم اسلامی توانایی ایده پردازی داشته باشند.
این مانع را می توان اینطور برطرف کرد که می رویم و چنین عالمانی تربیت می کنیم، با وجود اینکه راه همین است منتها باید توجه کرد که این نکته به خاطر وجود یک عامل دیگری بسیار سخت حاصل می شود.
مشکل اصلی ما برای حرکت شتابان در مسیر تمدن اسلامی این است که یک تمدن رقیب وجود دارد که اولاً تمدن است، ثانیاً مستقر است و ثالثاً بسط و تفصیل عجیبی در همه ساحت های حیات بشری یافته است. این تمدن مسلط رقیب توانسته در برهه ای از زمان بیاید و جامعه ما را به لحاظ هویتی دچار تزلزل کند و جامعه ما را به شکل عجیبی غرب زده کند.
لذا اگر بخواهیم ذیل پارادایم اسلامی تولید علم انسانی اسلامی کنیم، تنها دغدغه دینی داشتن عالمان کافی نیست، بلکه باید یک هویتی در حوزه های علمیه شکل بگیرد که به شکل عمیق و ریشه ای قیام به یک حرکت تمدنی کند، یعنی علاوه بر دور بودن عمیق از غربزدگی، در سبک زندگی خود نیز یک کفری به طاغوت مدرنیته کاشته باشد.
واقعاً چیزی که کار را سخت می کند، این است که تمدن غرب با بسطی که پیدا کرده است، اجازه شکل گیری تجربه های خارج از پاردایم خودش را به دیگران نمی دهد، مخصوصاً در عرصه هایی مثل علوم انسانی که او فرصت کافی پیدا کرده تا در این زمینه تمام مشتق های ممکن را بگیرد و ما هم در یک انفعالی این میزان اجازه بسط و توسعه علوم انسانی ذاتاً مسموم غربی را در کشور فراهم کرده ایم.
اعلام انسداد نمی شود، و معلوم است که در یک داد و ستد و رفت و آمدی به سمت مسیر مطلوب حرکت خواهیم کرد، اما باید حواسمان به این باشد که در زمان حاکمیت تمدن غرب بر تمام شئون حیات انسان داریم کار میکنیم، و ساده انگارانه فکر نکنیم اجازه کار به این مهمی را به این راحتی به ما خواهد داد.
.

بسم الله الرحمن الرحیم

#يادداشت
#مشخصات_اسلام
#میرزا_علی_کرانی
#يادداشت_60
#جلسه_337

باعنایت به بحث های امروز جلسه:

تقریر محل نزاع: ادعایی مبنی بر جامعیت دین مطرح شده است + تفسیری از این ادعا ارائه شده است دال بر اینکه این جامعیت، جامعیتی در حیطه ی مربوط به هدایت است نه بیشتر از آن

پاسخی مطرح شده است مبنی بر اینکه : اگر تجربه را وارد دین بکنیم آن وقت این قبیل مسائل و دغدغه های پشت آن ها نیز حل خواهد شد.

به نظر میرسد این پاسخ نمی تواند حل کننده ی دغدغه ی پشت این تفسیر از ادعای اول باشد.

به این بیان که:
مطرح شده است که دین اسلام دینی جامع و همه جانبه است. و گفته شده است که قول مقابل این ادعا این است که : دین یک دین محدود به حوزه ی فردی است و همه جانبه نیست.

حضرت ولی در فرمایشات اخیرشان آیاتی چند از قرآن کریم را بعنوان شاهد بر مدعای خودشان ذکر کرده اند، آیاتی که در دو دسته ی مسائل فردی و مسائل اجتماعی قابل دسته بندی اند. این آیات عبارتند از :

فردی:

ـٰاَیُّهَا الَّذینَ ءامَنُوا اذکُرُوا اللهَ ذِکرًا کَثیرًا، وَ سَبِّحوهُ بُکرَةً وَ اَصیـلًا
قُمِ الَّیلَ اِلّا قَلیلًا، نِصفَه اَوِ انقُص مِنهُ قَلیـلًا، اَو زِد عَلَیهِ وَ رَتِّلِ القُرءانَ تَرتیلً

وَ یُؤثِرونَ عَلیٰ اَنفُسِهِم وَ لَو کانَ بِهِم خَصاصَة

وَلا تُؤتُوا السُّفَهـاءَ اَموالَکـُمُ الَّتی جَعَـلَ اللهُ لَکُـم قِیٰما

اجتماعی:

اَلَّذینَ ءامَنوا یُقاتِلونَ فی سَبیلِ اللهِ وَ الَّذینَ کَفَروا یُقاتِلونَ فی سَبیلِ الطّاغوتِ فَقاتِلوا اَولِیاءَ الشَّیط‌ـٰن

فَقاتِل فى سَبیلِ اللهِ لا تُکَـلَّفُ اِلّا نَفسَکَ وَ حَرِّضِ المُـؤمِنین‌

کَی لا یَکونَ دولَةً بَینَ الاَغنِیاءِ مِنکُم ( حوزه ی مالی )

لِیَقومَ النّاسُ بِالقِسط ( عدالت )

خُذْ مِنْ أَمْوَالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَتُزَکِّیهِم بِها

لَئِن لَم یَنتَهِ المُنٰفِقونَ وَ الَّذینَ فى قُلوبِهِم مَرَضٌ وَ المُرجِفونَ فِی المَدینَةِ لَنُغرِیَنَّکَ بِهِم ( حوزه ی امنیتی )

وَ اِذا جاءَهُم اَمرٌ مِنَ الاَمنِ اَوِ الخَوفِ اَذاعوا بِه؛ وَلَو رَدّوهُ اِلَی الرَّسول ( حوزه ی امنیتی )

دوستان میگویند این جامعیت مربوط به حیطه ی هدایت است، یعنی چه در عرصه ی فردی و چه در عرصه ی اجتماعی، هر جا که اگر ورودی نباشد امر هدایت بشر لطمه میخورد، دین آمده و در آنجا دستوراتی آورده است. و در بیشتر از آن ورودی نکرده است و نباید از عبارت جامعیت این طور برداشت شود که این مساله به این معناست که دین در همه ی مسائل، اعم از طب و مهندسی و … نیز ورود کرده است و فرمایشی دارد.

 

در پاسخ گفته شده است که اگر تجربه را وارد دین کنیم این مسائل حل خواهد شد. ( یعنی جامعیت را به اسلام نسبت خواهیم داد و از طرفی جامعیت را شامل تمامی این مسائل طب و مهندسی و … نیز خواهیم دانست )

این سخن نیز خود به دو نحو قابل توضیح است :

1- اگر تجربه داشته باشیم و با بهره گیری از تجربه موضوع شناسی درستی داشته باشیم خواهیم توانست از منابع دینی جواب همان سوالهایمان را هم دریافت کنیم. به عبارت دیگر: منابع دینی به این ها نیز ورود کرده اند اما ما بعلت نا آَشنایی با مساله سخن دین را در آن حیطه ها نمیفهمیم و لذا باید ابزار فهمش را و موضوع شناسی اش را کسب کنیم تا سخن منابع دینی را بفهمیم. به این ترتیب که اگر برویم و در مثلا فیزیک ورود کنیم میبینیم مساله ای وجود دارد در فیزیک که قرآن در فلان آیه به آن اشاره کرده است ( که ظاهرا این معنا مورد نظر برادرمان نبود )

2- تجربه خودش یکی ازمنابع دین است. و سخن برآمده از تجربه سخن دین است. اگر تجربه به شما گزاره ای طبی میدهد در واقع این گزاره را دین داده است. لذا این سخن خطاست که دین تنها مسائل مربوط به هدایت را پرداخته است، بلکه دین همه ی امور را چه به هدایت مربوط باشند چه نباشند میپردازد و پردازشش هم فقط به این نحو نیست که آیه ای یا روایتی ناظر به آن مساله آورده باشد.بلکه از منابع شناختی دیگر هم میشود استفاده کرد. در نتیجه: دین جامع است چرا که ما هر مساله ای را بالاخره توسط یکی از منابع شناخت مورد قبول دین خواهیم توانست که واکاوی کنیم. و این توقع که آیات و روایات به همه ی مسائل ورود کرده باشند توقع نابجایی است.

اما ناظر به این مباحث چند مساله را می توان مطرح کرد:

اول اینکه آیا به رسمیت شناخته شدنِ یک منبعِ شناخت، توسط یک مکتب، به معنای آن است که گزاره های حاصل از آن منبع، گزاره های همان مکتب است؟

دوم اینکه : به نظر میرسد از حیث منبع آن چه که مورد ادعای مقام عظمای ولایت است این است که همین نصوص دینی و منابع اصیل دینی هستند که جامعیت دارند ( فارغ از اینکه تفسیر جامعیت چه چیزی باشد ) و شاهد آن این است که ایشان در اثبات مدعای خودشان تنها به آیات قرآن استناد میکنند.

سوم اینکه : به نظر میرسد جامعیت مد نظر ایشان نه جامعیت امور مربوط به هدایت است. بلکه جامعیت مربوط به امور مخاطب خود که انسان باشد است. اما دایره ی این شمول را تا بیان جزئیات پایین نمی آورند.

به این بیان که مثلا اسلام به استواری در پرورش جسم فرمان میدهد و آن را مطالبه میکند ولی توضیح نمیدهد که برای پرورش جسم مثلا بازوان را بیشتر تقویت کنیم یا عضلات پا را!! لذا میتوان جامعیت اسلام نسبت به امور جسمی در کنار امور روحی را نسبت داد اما نمیتوان فلان فرمول پرورش جسم را به اسلام نسبت داد.

( فرق است میان جامعیت “ابعاد”، و بسط گزاره ها از مبانی تا دستورات جزئی؛ شاید بتوان این را پذیرفت که در امور مربوط به هدایت علاوه بر مبانی در برخی مسائل خاص تا دستورات جزئی را هم بیان کرده است و در غیر آن را نه، اما این لطمه ای به جامعیت “ابعاد” نمیزند)

شاهد این حرف از فرمایشات ایشان یکی سنخ مسائلی است که متعرضشان میشوند، که نمیتوان گفت اینها مسائل مربوط به هدایت است صرفا، کما اینکه تصریح میکنند بر مثلا حوزه ی امنیتی در مسائل اجتماعی

و دیگری این بیان ایشان است :

« یک جا میفرماید: خُذْ مِنْ أَمْوَالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَتُزَکِّیهِم بِها؛(۱۲) یعنی همه‌ی گوشه و کنارهای مسائل مالی را به شکل آن فکر کلّی و نظر کلّی و هدایت کلّی [بیان میکند؛] که البتّه اینها باید برنامه‌ریزی بشود در عمل؛ امّا کلّیّات و جهت‌گیری، اینهایی است که بیان میکند. یعنی اسلام در همه‌ی این مسائل دارای نظر است. » یعنی اسلام در همه ی این مسائل دارای نظر است. »

From <https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=48891>

 

#یادداشت
#مشخصات_اسلام

#حامد_خواجه
#یادداشت_120
#جلسه_337

⭕️نگاه حداکثری به دین درگرو اسلامی کردن علوم

اگر می‌خواهیم دین را حداکثری بفهمیم و جامعیت دین را درک کنیم، نباید منابع دین و منابع فهم دین را محدود در نقل کنیم. یعنی نباید دین را صرف نقل دانست. هر چند ما در مقام نظر در کنار کتاب و سنت از عقل هم سخن به میان می‌آوریم، امّا در مقام عمل از عقل به عنوان منبع هیچ استفاده‌ای نمی‌شود و البته در همان مقام نظر هم چند کارکرد حداقلی از عقل بر می‌شماریم و توقع بسیار پایینی از عقل در کشف دین داریم.
در حالی که می‌توان در کنار نقل، عقل را هم در حریم دین راه داد و هنگامی که عقل در کنار و همراه نقل در ترسیم دین و محتوای دینی جای گرفت، آن‌گاه می‌توان از دین حداکثری سخن گفت.

و هنگامی که سخن از عقل در کنار نقل مطرح می‌شود، مراد اعم از عقل تجربی و تجریدی است. البته تجربه‌ای که ضوابط آن رعایت شده باشد نه هر تجربه‌ای. علوم تجربی که به تعبیر آیت الله جوادی در کتاب منزلت عقل در هندسه معرفت دینی، همت خود را مصروف ادراک و فهم فعل خدا قرار داده است و در صدد تفسیر جهان خلقت است. ایشان در همین کتاب می فرمایند که اگر تفسیر قول خدا علم اسلامی است، تفسیر فعل خداوند نیز علم اسلامی محسوب می‌شود.

لذا اگر اینگونه علوم دیگر را هم بتوانیم وارد در دین کنیم، می‌توانیم نگاه حداکثری به دین داشته باشیم.

بسم الله الرحمن الرحیم
#یادداشت
#محمد_حسن_زاده
#مشخصاتـاسلام
#یادداشت_130
#جلسه_337

✨تبین جامعیت

به نظر می رسد منظور در جامعیت آن نیست که دین همه ی گزاره های مورد نیاز بشر را بیان کرده است و همه نیاز های بشر را پاسخ گفته است. نه به صورت بالفعل و نه به صورت بالقوه.
یعنی در واقع اصلا وظیفه دین این نیست که همه گزاره ها، ولو گزاره های جزئی علمی را بیان کند.

❇️وظیفه ی دین به سعادت رساندن انسان و جامعه انسانی و به فعلیت رساندن تمامی استعداد های اوست.
از آنجایی انسان موجودی چند بعدی است و محدود به یک بعد نیست، لذا برنامه ی سعادت او نیز باید چند بودی بلکه همه جانبه باشد تا بتواند اشرف مخلوقات به اوج سعادت برساند.

✅لکن این بدان معنا نیست که دین باید همه چیز را در همه ی لایه ها بیان کند. اگر اینطور باشد هیچ جایگاهی برای انسان و فکر او و رشد جامعه انسانی باقی نمی ماند. نهایت کاری که انسان میتواند بکند این است که برای کشف کلام شارع تلاش کند که آن هم با حضور امام معصوم بلا وجه می گردد.

🔰به نظر می رسد که نظر درست آن است که دین بسیاری از حوزه ها را به خود انسان ها سپرده است. لکن در لایه کلان و بالاتر و به اصطلاح “مکتب” چارچوب آن را مشخص کرده است.
یعنی دین کلان را در حوزه های مختلف مشخص میکند و دستورات و توصیه ها را بیان میکند،لکن در ساحت علم مسائل را به فهم انسانها واگذار کرده است. لذا وسیله ی یک موحد آن است که در چارچوب مکتب اسلام ، زحمت بکشد و علوم مختلف را تولید کند و براساس آن محصولاتی را نظیر خانه، مرکب، خوراک و…. را برای سعادت بشریت تقدیم کند.

#یادداشت
#حسین_علیمردانی
#مشخصات_اسلام
#جلسه_337
#دین_حداکثری

🔰چرا به دنبال یک دین جامع و حداکثری می گردیم؟

دین الهی، دغدغه ای جز هدایت برای نیل به سعادت ندارد.
اما هدایت چگونه حاصل می شود؟

🔺 جمعی از علمای اسلامی عمل به آموزه های دینی به همراه پروراندن عقیده ای درست، مایه ی هدایت انسان می دانند و قائل اند که به هر میزان که اعمال صالح انسان گسترش یابد، ظرفیت فهم او افزایش یافته و به مراتب بالای هدایت رهنمون می شوند.

با این تقریر ثمره ی هدایت، عمل صالح است و ثمره ی عمل صالح، رسیدن به سعادت دنیوی و اخروی است.

اگر از زاویه ای دیگر بخواهیم به این نظریه بپردازیم، باید بگوییم که دین اسلام هدایت هایی را برای ما به ارمغان آورده که منجر به عمل به شریعت می شوند و غیر از این دغدغه ای ندارد و برنامه ای ارائه نکرده است.

به همین علت است که اسلام به بسط تکنولوژی و فناوری های مادی نپرداخته است چون آن ها را عامل هدایت و سعادت بشر نمی دانسته است، هر چند که مانع استفاده از این دست موارد نشده.

🔺جمعی دیگر از علمای اسلامی اما به علت تقریر متفاوتی که از انسان داشته اند، عامل هدایت و سعادت او را دستیابی به معرفت اسلامی و رسوخ این معرفت به قلب و ایمان آوردن به آن با عمل و ریاضت شرعی دانسته اند.

با این تقریر ذره ذره ی این عالم برای هدایت بشر به سمت کمال طراحی شده است. و دین اسلام هم توصیه به دیدن و تفکر در این ویژگی های جهان مادی کرده است.
افلا ینظرون الی الابل کیف خلقت…

البته خدای متعال ابزار کاویدن هستی و تفکر در آن را هم به انسان داده است.
انسان این توانایی را دارد که با تفکر در جهان آفرینش، به وجود خالقی توانا پی ببرد.

➖اگر این دیدگاه دوم را برگزینیم؛
هدایت شدن، منحصر در عمل به یک شریعت بی روح نیست بلکه همه ی عالم مایه ی هدایت بشر به سمت خدای متعال است.

با این دیدگاه، می توان در همه چیز هدایت را دید و از همه چیز توقع هدایت داشت.

با این دیدگاه، حتی دست ساخته های انسان هم مایه ی هدایت است.

با این دیدگاه، کاشف قوانین طبیعی، در واقع کشف از اسرار الهی می کند و ظواهر دنیا او را به کفر و الهاد نمی کشاند.

با این دیدگاه، کتاب آسمانی که برای هدایت بشر نازل شده است
باید حامل تمام علوم باشد.
باید حامل تمام بطون این عالم باشد.
باید تمام اسرار هستی در آن خلاصه شده باشد.
باید برای هر انسانی یک تبیین متفاوت داشته باشد.
باید اسرارش را برای کسی بیان کند که جز خدا نمی تواند ببیند.
باید بر سینه ای نازل شود که وجودش بهانه ی خلقت هستی است.
باید ثقیل باشد، چون می خواهد بشر را هدایت کند، چون می خواهد حبل الله باشد.

#يادداشت
#مشخصات_اسلام
#عقيل_رضانسب
#يادداشت_253
#جلسه_337

💠 دین حداکثری و تفاوت آن با بحث «تِبْياناً لِكُلِّ شَيْ‏ءٍ» و «ما فَرَّطْنا فِي‏ الْكِتابِ‏ مِنْ‏ شَيْ‏ءٍ» بودن قرآن

دین حداکثری که گفته می شود فوری سؤالاتی مثل اینکه یعنی حتی گزاره های فیزیک و شیمی را هم باید دین بگوید؟ مطرح می شود؛ این دسته از سؤالات چه تصوری از جمله دین حداکثری دارد؟ آیا در دین حداکثری ادعا می شود که همه گزاره های همه دانش ها و همه چیز را باید دین بیاند کند؟

واقع این است که دین حداکثری در مقابل کسانی که قائل به این شدند که دین صرفاً دستوراتی شخصی برای تنظیم حیات فردی آن هم در بعد عبادات است؛ از اینجا فهمیده می شود که وقتی گفته می شود دین حداکثری مراد چیست. مراد از دین حداکثری این است که دین برای تنظیم حیات انسان در همه ابعاد گسترده آن است.

مراد از دین در اینجا لایه شریعت دین است، یعنی شریعت اسلامی نسبت به حکم هیچ مسئله ای از جهت واجب یا مستحب یا حرام یا مکروه یا مباح بودن، سکوت نکرده است و نسبت به همه پدیده های مستحدث نیز عناصری در خود تعبیه کرده است که متخصص شریعت اسلامی (فقیه) می تواند حکم آن پدیده را بر اساس قواعدی مشخص به دست آورد.

شهید مطهری از این نکته به عنوان «همه جانبگی دین» یاد می کنند و آن را یکی از مشخصات اسلام در لایه ایدئولوژی می داند؛ و می فرمایند:

«منابع چهارگانه اسلام كافی است كه علمای امت، نظر اسلام را درباره هر موضوعی كشف نمايند. علمای اسلام هيچ موضوعی را به عنوان اينكه بلا تكليف است تلقی نمی‏كنند.»
مجموعه آثار شهيد مطهري (وحى و نبوت)، ج‏2، ص: 241 [بحث مشخصات اسلام]

لذا باید حواسمان باشد که بحث دین حداکثری را با مباحث مربوط به دو آیه ذیل خلط نکنیم:
«ما فَرَّطْنا فِي‏ الْكِتابِ‏ مِنْ‏ شَيْ‏ءٍ» (آیه 38 سوره مبارکه انعام)
وَ يَوْمَ نَبْعَثُ فِي كُلِّ أُمَّةٍ شَهِيداً عَلَيْهِمْ مِنْ أَنْفُسِهِمْ وَ جِئْنا بِكَ شَهِيداً عَلى‏ هؤُلاءِ وَ نَزَّلْنا عَلَيْكَ الْكِتابَ تِبْياناً لِكُلِّ شَيْ‏ءٍ وَ هُدىً وَ رَحْمَةً وَ بُشْرى‏ لِلْمُسْلِمِينَ (آیه 89 سوره مبارکه نحل)

#یادداشت
#حمیدرضاشب_بویی
#جلسه_337
#یادداشت_107
#جامعیت_دین_در_موقف_نبرد

جدا از اینکه دین حداکثری را به سمت داشتن پاسخ برای تمامی ساحت ها معنا کنیم، کاش قدری دین حداکثری را میان درگیری جبهه حق و باطل نیز معنا کنیم.

در میان درگیری دو جبهه، همان طور که رهبری تصریح دارد که طرف مقابل نمیخوابد و با تمام توان و ظرفیتش برای شکست تو برنامه ریزی میکند، باید این واقعیت را پذیرفت که بخشی از جبهه در این درگیری مورد هدف دشمن قرار میگیرد و اتفاقا آسیب هم میبیند.
حال اگر این واقعیت را بپذیریم و روشن شود که جبهه حق یعنی جبهه ای که هم شهید داده، هم مهماتش را چه بسا در جایی از دست داده یا اینکه از ابتدا نداشته، هم ممکن است به دلیل پیچیدگی و سرسخت بودن دشمن، قدری از توانش تحلیل رفته باشد، واضح است که جامعیت دین باید دقیقا در همین رزمگاه پرآتش حرفی را به میان اورد، نمیتوان گفت جامعیت دین یعنی برای تمام ساحت های بشری حرف دارد اما ان زمان که دشمنی دیگر نیست.

عملا میتوان گفت بخشی از جامعیت دین به عبور از دوران گذار و در ذیل درگیری تعریف میشود و به نظر می آید این بخش از ساحت اجتماعی بشر دائما در پشت پرده غفلت قرار میگیرد.