تفاوت معیارهای حکم واقعی با معیارهای حکم حکومتی

#سید_ابراهیم_رضوی
#آزاداندیشی
#یادداشت ۱۰۵

????️ در میان مسائل و موضوعات متعدد اجتماعی، حکم بعضی از آنها بر ملاکات و معیارهایی استوار است که در وهله نخست، نه قابل دیدن است و نه قابل سنجش. مسأله اندیشه و عقیده نیز از همین قبیل هستند.
در مورد اندیشه می گوییم، اندیشه باید از هر قیدی غیر از کشف حق آزاد باشد؛ همچنین در مورد عقیده می گوییم، عقیده باید از رهگذر آزاداندیشی حاصل شود نه از تعصب و تقلید و… ؛ درحالیکه هیچ سنجه ای برای کشف و احراز اندیشه آزاد و غیر آزاد و برای کشف و احراز عقیده بدست آمده از آزاداندیشی نداریم. به تعبیر دیگر مشکل، موضوع شناسی و روش سنجش است. یعنی چگونه تشخیص داده شود که شخصی که منکر حق است، انکارش از روی اندیشه می باشد یا از روی عدم کرنش در برابر حق؟
شاید سوالی به ذهن برسد که اساسا چه نیازی به احراز این معیارها داریم؟ پاسخ این است که این مسائل اگر امری فردی باشند، بله نیازی به احراز معیار وجود ندارد اما اگر این مسائل، امری اجتماعی باشد و ملاک ها نیز در حقیقت استیفای مصالح جامعه است. لذا احراز آنها برای رشد و ارتقاء جامعه لازم است.

????️به نظر می رسد در مقام اجرا، حکم باید با معیارهای قابل سنجش اجرا شود. با تأمل در احکام ارتداد، شاید (شاید!) بتوان این نوع معیارهای قابل سنجش را کشف کرد.
شاید تفاوت حکم مرتد فطری و ملی و دیگر مرتدها و همچنین تفاوت حکم ارتداد زن و مرد، به همین نکته برگردد.
مردی که مرتد فطری است، حکمش اعدام بدون فرصت است چون هم والدینش یا یکی از والدینش مسلمان بوده اند هم بعد از بلوغ مسلمان شده و سپس کافر شده؛ چنین شخصی چون از نعمات عقلانی و گرایشی زیادی برخودار بوده، پس ارتداد او قطعا بخاطر عدم کرنش است نه بخاطر عدم تشخیص حق. لذا حکم او اعدام بدون فرصت توبه است.
اما مردی که مرتد ملی شود، حکمش اعدام بعد از سه روز فرصت توبه است زیرا این شخص والدینش مسلمان نبوده اند، لذا از نعمت گرایشی کمتری برخودار است. به همین خاطر اندیشه حق را دوباره به او عرضه می کنند و سه روز به او فرصت توبه می دهند و اگر بعد از سه روز بازهم توبه نکرد، نتیجه گرفته می شود که ارتداد او نیز بخاطر عدم کرنش در برابر حق است نه بخاطر عدم تشخیص حق. لذا حکم او بعد از فرصت سه روزه، اعدام است. اساسا سه روز فرصت دادن برای توبه، نشان دهنده این است که اسلام ریشه ارتداد مرتد ملی را، عدم کرنش در برابر حق می داند نه عدم تشخیص حق؛ بخاطر همین از توبه کردن سخن می گوید.
و اما زنی که مرتد می شود، مطلقا حکمش اعدام نیست زیرا اساسا زن نسبت به مرد، از نعمت عقلانیت کمتری برخودار است فلذا حکم او سبک تر است. چراکه زن، ساختار وجودی اش طوری است که تسلط وهم در او بیشتر از مرد است. لذا احتمال اینکه ارتداد زن بخاطر عدم تشخیص حق باشد بیشتر است. درنتیجه حکم او، حبس ابد و عرضه اندیشه حق به او است. تا زمانی که توبه کند و حق را بپذیرد.